Bronchoskopia to badanie wykonywane przy użyciu cienkiego i giętkiego bronchoskopu, znanego jako bronchofiberoskop. Pozwala to na wizualną ocenę śluzówki tchawicy, oskrzeli oraz strun głosowych.

Podczas bronchoskopii można pobrać próbki do badań bakteriologicznych (aby określić, jakie bakterie są odpowiedzialne za stan chorobowy, np. zapalenie płuc) oraz pobierać fragmenty śluzówki do analizy histopatologicznej. W trakcie badania możliwe jest również pobranie węzłów chłonnych przez ścianę oskrzela oraz fragmentów miąższu płuc poprzez transbronchialną biopsję. Obecnie najczęściej wykorzystuje się bronchofiberoskop, choć czasami stosuje się tzw. bronchoskopię sztywną przy użyciu metalowego bronchoskopu (często u pacjentów z zaawansowanym rakiem płuc, aby odblokować zatkane nowotworem oskrzela).

Bronchoskopia odgrywa kluczową rolę w diagnozowaniu wielu objawów związanych z układem oddechowym, takich jak krwioplucie, duszność, przewlekły kaszel i nawracające infekcje płuc. Wskazania do tego badania zależą od konkretnej sytuacji klinicznej i powinien je ocenić lekarz. Ponadto, bronchoskopia jest również wykorzystywana do diagnozowania zmian rozpoznawanych na badaniach obrazowych płuc, takich jak guzy, zmiany naciekowe lub zmiany śródmiąższowe. Nawet w przypadku prawidłowego wyniku tych badań, wykonanie bronchoskopii może być konieczne.

Ponadto, bronchoskopia może być przeprowadzana w celach leczniczych, takich jak usuwanie wydzieliny z oskrzeli u pacjentów z trudnościami w odkrztuszaniu, podejrzenie zachłyśnięcia lub usuwanie ciała obcego, a także rozszerzanie zwężonych oskrzeli.

Wśród eksperymentalnych metod leczenia, które są wykorzystywane podczas bronchoskopii, znajduje się termoplastyka mięśni oskrzeli stosowana w leczeniu ciężkiej astmy oraz wszczepianie zastawek powodujących niedodmę u pacjentów z rozedmą.

Podczas przeprowadzania bronchoskopii istnieje możliwość wykonania różnych badań dodatkowych, które zostały opisane poniżej:

• Badanie popłuczyn oskrzelowo-pęcherzykowych (BAL) polega na podaniu do oskrzeli pewnej ilości roztworu fizjologicznego roztworu NaCl i odessaniu go. Wraz z płynem odsysane są również komórki znajdujące się w oskrzelach i pęcherzykach. Analiza rodzaju tych komórek oraz substancji zawartych w odessanym płynie pomaga w diagnostyce niektórych chorób płuc. Ilość podawanego płynu nie jest duża i nie wpływa negatywnie na oddechowość.
• Biopsja błony śluzowej - za pomocą szczypczyków wprowadzanych do oskrzeli przez fibroskop pobiera się drobne fragmenty błony śluzowej do badania histopatologicznego. Badanie to jest wykorzystywane głównie w diagnostyce chorób nowotworowych, sarkoidozy i innych schorzeń płuc.
• Biopsja węzłów chłonnych - za pomocą specjalnej igły wprowadzanej przez kanał roboczy fiberoskopu, lekarz pobiera materiał z węzła chłonnego po przebiciu ściany oskrzela. Zastosowanie ultrasonografii wewnątrzoskrzelowej (EBUS) zwiększa skuteczność tej metody, pozwalając na wybranie miejsca biopsji za pomocą sondy USG wprowadzonej przez fiberoskop. Biopsję węzłów chłonnych wykorzystuje się w diagnostyce powiększenia węzłów chłonnych śródpiersia oraz w celu stwierdzenia przerzutów w węzłach chłonnych u chorych na raka płuc kwalifikowanych do operacji.
• Biopsja płuca - lekarz za pomocą drobnych szczypiec wprowadzonych przez kanał roboczy fiberoskopu pobiera do badania drobny fragment miąższu płuc. Może wystąpić powikłanie w postaci odmy opłucnowej. Metoda ta jest wykorzystywana w diagnostyce śródmiąższowych chorób płuc, takich jak sarkoidoza, alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych i inne.

Przed wykonaniem bronchoskopii pacjent powinien być na czczo. W dniu badania nie wolno spożywać żadnych pokarmów ani płynów. Pierwszy posiłek można zjeść co najmniej 2 godziny po zabiegu (podczas bronchoskopii znieczulana jest krtań, dlatego spożywanie jedzenia lub picie od razu po zabiegu może prowadzić do zachłyśnięcia!).

Przed przeprowadzeniem bronchoskopii pacjentowi podaje się leki uspokajające i nasenne oraz działające przeciwkaszlowo i przeciwbólowo. Następnie gardło oraz przewody nosowe są znieczulane roztworem lidokainy. Lekarz wprowadza bronchofiberoskop przez nos lub usta pacjenta, a procedura może trwać od kilku do kilkunastu minut. Mimo znieczulenia wprowadzenie bronchofiberoskopu może być nieprzyjemne, ale leki zmniejszają nieprzyjemne doznania. Po zabiegu, pacjent może odczuwać ból gardła lub chrypkę, które zazwyczaj ustępują w ciągu 24 godzin.

Bronchoskopia jest bezpiecznym zabiegiem, a poważne powikłania są rzadkością. Ryzyko ich wystąpienia zależy od przeprowadzanych podczas bronchoskopii procedur oraz ogólnego stanu pacjenta. Możliwe powikłania obejmują krwawienie z nosa, uszkodzenie strun głosowych (rzadko), nasilenie niewydolności oddechowej u pacjentów w ciężkim stanie, odmę opłucnową (częstość zwiększa się w przypadku biopsji płuca), krwawienie z dróg oddechowych (często związane z biopsją płuca lub błony śluzowej), skurcz oskrzeli (częste u osób z astmą) oraz rzadkie przeniesienie zakażenia.