Guzki krwawnicze to naturalna struktura odbytu, składająca się z trzech poduszkowatych naczyń żylnych wypełnionych umiarkowanie krwią. Guzki wewnętrzne pochodzą z górnego splotu żył odbytniczych, natomiast guzki zewnętrzne z dolnego splotu odbytniczego, które oddzielają linia grzebieniasta. Ich główną funkcją jest uszczelnianie odbytu, ułatwiając kontrolę defekacji.

Nadmierne wypełnienie guzków krwawniczych, czyli hemoroidy, powoduje objawy. Hemoroidy zewnętrzne są widoczne jako sinawe guzki w pobliżu odbytu, natomiast hemoroidy wewnętrzne można wyczuć palcem podczas badania odbytu. Zależnie od splotu żylnej przekrwienia, wyróżnia się hemoroidy wewnętrzne i zewnętrzne, z największym występowaniem między 45. a 65. rokiem życia.

Inne choroby okolicy odbytu, podobne do hemoroidów, to szczelina odbytu, przetoki, ropnie odbytowo-odbytnicze oraz zapalenie zwieraczy odbytu.

Przyczyna powiększenia się guzków krwawniczych jest nadal niejasna. Wydaje się, że może to wynikać z kilku czynników związanych z nawykami żywieniowymi, stylem życia, wykonywaną pracą, a także wysiłkiem fizycznym, ciążą i porodem. Istnieje przypuszczenie, że powiększanie się hemoroidów jest związane z przemijającym lub stałym wzrostem ciśnienia lub zastoju w splotach żylnych odbytnicy. Może to wystąpić zarówno w sytuacjach codziennych, jak i w przypadku poważniejszych problemów zdrowotnych. Pierwsza, częsta grupa ryzyka obejmuje:

• nawykowe zaparcia,
• biegunkę,
• ciążę,
• siedzący tryb życia,
• biegi długodystansowe.

Hemoroidy mogą również wystąpić u osób z poważniejszymi i rzadszymi schorzeniami, takimi jak:

• marskość wątroby,
• guzy miednicy mniejszej,
• wrodzony brak zastawek żylnych w żyłach trzewnych.

Najbardziej widocznym symptomem jest krwawienie z odbytu. Polega ono na krwawieniu świeżą krwią podczas wypróżnienia, zwłaszcza przy silnym parciu w przypadku zaparć. Natomiast obecność skrzepów krwi, ciemnej krwi lub czarnego stolca wskazuje na inne, zazwyczaj poważniejsze choroby. Intensywne krwawienie objawia się widoczną krwią w muszli toalety, podczas gdy mniejsze krwawienie manifestuje się jedynie pasemkami krwi na stolcu lub śladami krwi na papierze toaletowym. Hemoroidy są najczęstszą przyczyną krwawienia czerwonej krwi z odbytu. Zazwyczaj nie prowadzą one do niedokrwistości, ale w przypadku częstych obfitych krwawień może dojść do niedokrwistości.

Inne objawy hemoroidów to:

• świąd i pieczenie w okolicy odbytu,
• ból, podrażnienie, dyskomfort w okolicy odbytu,
• uczucie niepełnego opróżnienia,
• wyciek śluzu,
• hemoroidy wewnętrzne, które podczas parcia mogą wypadać na zewnątrz kanału odbytu. Niektóre wymagają ręcznego cofnięcia, a w zaawansowanych przypadkach mogą być bolesne i nie do cofnięcia.

Jeśli wystąpi zakrzep w guzku hemoroidalnym lub pęknięć żyły, pojawia się bolesna, sinawa grudka na skórze w okolicy odbytu. Po ustąpieniu bólu, guzek zmniejsza się, a skóra się fałduje.

Rozpoznanie hemoroidów ustala się na podstawie oglądania okolicy odbytu i badania pacjenta palcem przez odbyt. Hemoroidy zewnętrzne objawiają się jako sinawe guzki w pobliżu odbytu, natomiast hemoroidy wewnętrzne wyczuwa się palcem podczas bezpośredniego badania przez odbyt. Następnie wykonuje się badanie wziernikiem – anoskopem, aby obejrzeć hemoroidy wewnętrzne, korzystając z przeziernego plastyku stożkowatego wziernika zakładanego na rękojeść umożliwiającą wprowadzenie do odbytnicy oświetlającego jej wnętrze instrumentu nasmarowanego środkiem znieczulającym i poślizgowym. Ocena całej kilkunastocentymetrowej odbytnicy, czyli rektoskopia (zwana też proktoskopią) jest możliwa po zastosowaniu nieco dłuższego tubusa.

Bardzo istotne jest wykluczenie innych przyczyn krwawienia, takich jak rak jelita grubego. Dlatego u większości pacjentów przed podjęciem leczenia zaleca się wykonanie kolonoskopii. Należy pamiętać, że obecność hemoroidów nie wyklucza raka jelita grubego.

Wyróżnia się 4 stopnie choroby hemoroidalnej:
I – powiększenie guzków bez ich wypadania na zewnątrz
II – guzki wypadają na zewnątrz w czasie wypróżniania się, lecz cofają się samoistnie
III – guzki wypadają w czasie wypróżnienia i muszą być odprowadzone ręcznie
IV – guzki utrzymują się na zewnątrz, nie zmniejszają się i ulegają zakrzepicy.

Najdokładniej wnętrze jelita można obejrzeć podczas kolonoskopii. Jest to badanie wykonywane giętkim endoskopem wprowadzanym do kątnicy, czyli do najgłębiej położonego, początkowego odcinka jelita grubego. Światłowód endoskopu wiedzie światło do wnętrza jelita, a obraz, przewodzony elektronicznie z kamery umieszczonej na końcu aparatu, widoczny jest na monitorze. Sigmoidoskopia różni się od kolonoskopii mniejszym zasięgiem badania (zwykle do esicy włącznie), mniej kłopotliwym przygotowaniem jelita do badania i zwykle mniejszym dyskomfortem.

Lekarz specjalizujący się w chorobach odbytu to proktolog.

Leczenie hemoroidów zależy od stopnia zaawansowania i nasilenia objawów oraz wieku i stanu ogólnego pacjenta. Można zastosować leczenie zachowawcze lub zabiegowe, ale decyzja o wyborze metody powinna być podejmowana indywidualnie. Leczenie zachowawcze polega na diecie przeciwzaparciowej, lekach zwiększających napięcie ścian naczyń oraz maściach i czopkach o działaniu przeciwzapalnym.

Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, można rozważyć metody mało inwazyjne, takie jak zakładanie gumowych opasek na hemoroidy, skleroterapia, koagulacja laserowa lub podwiązanie tętnic doprowadzających krew do hemoroidów. W przypadku zaawansowanych przypadków stosuje się leczenie operacyjne, czyli wycięcie guzków krwawniczych.

W przeszłości hemoroidy leczono różnymi metodami i lekami, takimi jak aloes, pijawki czy akupunktura. Ważne jest również zmienianie nawyków żywieniowych i zwiększanie aktywności fizycznej, aby zmniejszyć ryzyko choroby hemoroidalnej.

Najlepszym sposobem zapobiegania hemoroidom jest regularne wypróżnianie miękkim stolcem i nie powstrzymywanie się od oddawania moczu, gdy jest to konieczne. Wskazane jest również kształtowanie nawyku regularnych wypróżnień. Należy zadbać o higienę odbytu, myjąc go ciepłą wodą, bez mydła lub stosując specjalne środki do higieny intymnej. Istotne jest także spożywanie diety bogatej w błonnik i unikanie potraw, które mogą powodować zaparcia, takich jak czekolada czy mocna herbata. Zaleca się umiarkowaną aktywność fizyczną i unikanie czynników prowadzących do zwiększonego ciśnienia w jamie brzusznej, na przykład unikanie ciężkich przedmiotów. Osobom z siedzącym trybem życia zaleca się regularne przerwy na kilkuminutowe ćwiczenia lub spacery.

Tak, istnieje możliwość zmniejszenia ryzyka krwawienia z hemoroidów poprzez odpowiednią dietę. Dieta, która reguluje rytm wypróżnień, może pomóc w zapobieganiu zaparciom i w efekcie zmniejszyć ryzyko wystąpienia krwawienia.

Istnieją również produkty spożywcze, które mogą zwiększać ryzyko krwawienia poprzez przekrwienie narządów miednicy małej, takie jak ostre przyprawy i alkohol. Często po spożyciu tych potraw pacjenci zgłaszają obfitujące krwawienie z odbytu.

Zazwyczaj hemoroidy, które pojawiły się w trakcie ciąży, zwykle ustępują po porodzie lub przestają krwawić. Istotne jest regularne funkcjonowanie jelit, unikanie podnoszenia ciężarów i utrzymanie właściwej masy ciała, która czasami może nadmiernie wzrastać w okresie ciąży.

Tak. Chodzi o osoby przyjmujące leki przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe, które są zwykle zalecane przez kardiologów. Popularnym lekiem jest aspiryna, która jest dostępna bez recepty i może być stosowana również w innych przypadkach, jak przeziębienie czy bóle stawów. Czasem jest ona jednym z składników leków złożonych. W takich sytuacjach pacjent może nie zdawać sobie sprawy z przyjmowania aspiryny. Leki przeciwkrzepliwe to acenokumarol i warfaryna, które są dostępne tylko na receptę i są świadomie przyjmowane przez pacjenta. Czasami stosowanie tych leków może prowadzić do krwawienia z odbytu, które błędnie diagnozuje się jako hemoroidy, podczas gdy faktycznie jest to wynikiem obecności dużych polipów lub guza jelita grubego. Wątpliwości rozstrzyga kolonoskopia.