Kamica żółciowa polega na obecności nierozpuszczalnych złogów w pęcherzyku żółciowym i/lub drogach żółciowych, składających się z różnych substancji chemicznych obecnych w żółci. Substancje te normalnie powinny rozpuszczać się w żółci i być wydalane do przewodu pokarmowego, ale zaburzenia składu żółci mogą prowadzić do tworzenia złogów.

Złogi częściej powstają w pęcherzyku żółciowym (kamica pęcherzykowa), rzadziej w drogach żółciowych (kamica przewodowa). Kamienie mogą być zbudowane z różnych składników, takich jak cholesterol, barwniki żółciowe, jony nieorganiczne i białka, występują też kamienie mieszane.

Czynniki ryzyka rozwoju kamicy żółciowej obejmują starszy wiek, płeć żeńska, czynniki hormonalne, predyspozycje genetyczne, cukrzycę, otyłość, hipertriglicerydemię, stosowanie niektórych leków oraz inne schorzenia, jak mukowiscydoza czy przewlekłe infekcje dróg żółciowych.

Kamica pęcherzykowa jest częstym problemem zdrowotnym, szczególnie w krajach europejskich, dotykająca około 20% populacji polskiej. Choroba ta występuje częściej u starszych osób i kobiet, a może również prowadzić do powikłań związanych z przewodami żółciowymi.

Większość osób cierpiących na kamienie w pęcherzyku żółciowym może nie odczuwać żadnych objawów przez długi czas. Objawy kamicy pęcherzykowej mogą być bardzo różnorodne - od typowych do niecharakterystycznych. Najczęstszym symptomem jest ostra kolka żółciowa, która charakteryzuje się nagłym, ostry, mocnym bólem w nadbrzuszu lub w prawym górnym kwadrancie brzucha, promieniującym do ramienia lub pod łopatkę. Ból ten może wystąpić po spożyciu dużego, tłustego posiłku, trwać kilka godzin i stopniowo ustępować, zazwyczaj trwając od 30 minut do 5 godzin. Kolka żółciowa występuje u 70-80% pacjentów z kamieniami żółciowymi i jest spowodowana zatkaniem przewodu pęcherzykowego przez złogi. Często towarzyszą jej nudności i wymioty, niepokój i nadmierna potliwość.

Objawy ustępują po przesunięciu złogów z przewodu pęcherzykowego do pęcherzyka żółciowego. Nawroty bólu zazwyczaj występują w ciągu kilku tygodni do roku od pierwszego ataku bólu.

Długotrwałe zatkanie przewodu pęcherzykowego może prowadzić do powikłań związanych z kamieniami pęcherzykowymi, takich jak zapalenie pęcherzyka żółciowego i wodniak pęcherzyka. W przypadku zapalenia pęcherzyka żółciowego poza koliką żółciową mogą pojawić się także gorączka, dreszcze (rzadko żółtaczka), wysoka leukocytoza i podwyższone CRP we krwi. Może również wystąpić ból w prawym nadbrzuszu, nasilający się podczas ucisku i głębokiego wdechu. Natomiast wodniak to powiększony pęcherzyk żółciowy wypełniony śluzem, który nie powoduje objawów zapalnych (gorączki i dreszczy).

Osoby, u których wcześniej występowały typowe dolegliwości związane z kamicą żółciową i które mogły same poradzić sobie z nimi za pomocą leków bez recepty, mogą rozpocząć leczenie, stosując zalecone przez lekarza leki rozkurczowe i przeciwbólowe dostępne w aptece.

Wśród dostępnych leków bez recepty należy wymienić drotawerynę, hioscynę jako środki rozkurczowe oraz paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne i metamizol jako leki przeciwbólowe. Istnieją także preparaty złożone zawierające składniki z obu tych grup leków.

Wykrywanie bezobjawowej kamicy pęcherzyka żółciowego często zdarza się przypadkowo podczas wykonywania badania USG jamy brzusznej, które zostało zalecone z innych powodów. Badanie to jest bardzo skuteczne w identyfikowaniu kamieni żółciowych, osiągając skuteczność powyżej 95%. Oprócz informacji o liczbie, wielkości i lokalizacji kamieni, badanie to może także wykryć ewentualne powikłania związane z kamicą. Jeśli wystąpią wątpliwości lub podejrzenie powikłań, lekarz może zlecić bardziej szczegółowe badanie, takie jak tomografia komputerowa (TK) jamy brzusznej. Dodatkowo, lekarz może zalecić badanie krwi w celu oceny liczby białych krwinek oraz sprawdzenie funkcjonowania wątroby wraz z możliwością zastoju żółci w drogach żółciowych.

Ponieważ powody powstawania kamieni w pęcherzyku żółciowym nadal pozostają niejasne, nie można jednoznacznie zalecić działań mających na celu zmniejszenie ryzyka zachorowania na tę chorobę.

Mimo to, ze względu na pewne czynniki ryzyka kamicy żółciowej (jak otyłość, hipertriglicerydemia), rozsądnym wydaje się przestrzeganie ogólnych zasad zdrowego stylu życia: stosowanie zaleceń żywieniowych (m.in. ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych i zwiększenie spożycia błonnika w diecie), zwłaszcza u osób zwiększonego ryzyka zachorowania (więcej informacji na ten temat: Zasady zdrowego żywienia), dbanie o odpowiednią masę ciała oraz regularna aktywność fizyczna.

Dodatkowo u pacjentów z szybką utratą masy ciała, np. po operacjach bariatrycznych, zaleca się terapię kwasem ursodeoksycholowym w dawce przekraczającej 500 mg dziennie, aż do ustabilizowania masy ciała, aby zapobiec kamicy pęcherzyka żółciowego.