Parazytozą jelita grubego spowodowaną przez owsika ludzkiego jest owsica.

Owsik ludzki () to mały robak występujący u ludzi. Infekcja następuje przez połknięcie jaj, ale mogą one także dostać się do jamy ustnej poprzez wdychanie. Larwa uwalnia się z jaj w dwunastnicy, przechodzi do jelita grubego i tam rozwija się. Dorosłe owsiki są widoczne gołym okiem, samica osiąga długość 8-13 mm, a samiec 2-5 mm. Zapłodniona samica przenosi się do okolic odbytu i składa jaja w nocy (do 17 000/dobę), które dojrzewają w ciągu 6 godzin. Świąd w okolicy odbytu powoduje drapanie i przenoszenie jaj na ręce, a stamtąd do jamy ustnej chorego (tzw. autoinwazja, czyli osoba zaraża się sama) i na obiekty, przez które mogą zarazić się inne osoby.

• brak odpowiednich warunków sanitarno-higienicznych
• pracę w żłobku, przedszkolu lub domu dziecka
• obecność owsicy u innych domowników.

Owsica jest często spotykana na całym świecie, głównie u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Jest to jedna z najpowszechniejszych chorób pasożytniczych w krajach rozwiniętych, bez względu na warunki społeczno-ekonomiczne, jednak poprawa higieny przyczynia się do zmniejszenia liczby zachorowań. W Polsce owsica jest najczęstszym pasożytem u dzieci (dotyka około 16% siedmioletnich dzieci).

Zarażenie zazwyczaj przebiega bezobjawowo.

Główne symptomy obejmują:

• świąd okolicy odbytu, zwłaszcza w nocy
• niepokój, płaczliwość u dzieci
• zaburzenia snu.

Niekiedy występuje utrata apetytu, drażliwość lub wtórne zakażenia bakteryjne skóry okolic odbytu. Sporadycznie owsiki mogą prowadzić do zapalenia żeńskich narządów płciowych, układu moczowego lub przewlekłego zapalenia otrzewnej miednicy mniejszej.

Owsiki mają wygląd przypominający cienkie, białe nitki, które mogą być zauważone w kale lub w okolicach odbytu. Najbardziej widoczne gołym okiem są samice, których długość wynosi od 8 do 13 mm.

Charakterystyczny wygląd jaj przypomina ziarna kawy, z charakterystyczną podłużną bruzdą wywołaną przez larwę zwiniętą wewnątrz jaja. Jaja owsików nie są widoczne gołym okiem.

Diagnoza polega na wykryciu jaj pasożyta przy użyciu mikroskopu na pobranej próbce z okolic odbytu. Próbka jest zbierana rano, przed wypróżnieniem lub kąpielą, poprzez naklejenie taśmy celofanowej na skórę w okolicy odbytu. Następnie wysyłana jest do laboratorium, gdzie jest badana pod mikroskopem. Powtórzenie testu przez kilka dni zwiększa dokładność wyniku. Badanie kału nie może posłużyć do diagnozy owsicy, ponieważ jaja pasożyta nie są wydalane z kałem.

Zalecenia ogólne obejmują codzienne sprzątanie mieszkania, codzienną zmianę bielizny osobistej, częstą zmianę pościeli i ręczników, przycinanie paznokci oraz codzienny poranny prysznic. Skutecznym działaniem ograniczającym autoinwazję jest też codzienne poranne podmywanie okolicy odbytu ciepłą wodą z mydłem. Ponadto lekarz zleci leki przeciwpasożytnicze – zwykle pyrantel, mebendazol albo albendazol – które przyjmuje się jednorazowo doustnie. Leczenie należy powtórzyć po 2 tygodniach ze względu na częste ponowne zarażenia. Nawroty leczy się tak samo jak pierwsze zarażenie. Bardzo ważne jest, żeby równocześnie leczyć wszystkich współdomowników i osoby z bliskiego kontaktu. W dniu leczenia konieczne jest dokładne wysprzątanie mieszkania oraz zmiana bielizny osobistej i pościeli.

W przeciwdziałaniu owsicy kluczowe jest utrzymywanie właściwej higieny, takiej jak:

• regularne mycie rąk ciepłą wodą z mydłem przed jedzeniem i przygotowywaniem posiłków oraz po skorzystaniu z toalety
• dbanie o krótkie paznokcie i unikanie drapania w okolicach odbytu
• dokładne mycie owoców i warzyw przed ich spożyciem
• unikanie jedzenia pochodzącego z nieznanych źródeł.