Uchyłki to małe "woreczki" o średnicy około 1 cm, które wystają na zewnątrz okrężnicy, głównej części jelita grubego. Mogą pojawić się u osób dorosłych po wielu latach spożywania diety ubogoresztkowej. Uważane są za chorobę cywilizacyjną, a ich rozwój może być również związany z czynnikami genetycznymi.

Około 60% osób z uchyłkami nie wykazuje żadnych objawów chorobowych (uchyłkowatość bezobjawowa). Uchyłki mogą być wykrywane u nich przypadkowo, na przykład podczas przeprowadzania kolonoskopii. Pozostałe przypadki obejmują pacjentów z objawową chorobą uchyłkową (20–30%) oraz pacjentów z powikłaniami (5–10%).

Choroba uchyłkowa okrężnicy manifestuje się poprzez:

• bóle brzucha,
• wzdęcia,
• zaburzenia rytmu wypróżnień (biegunka lub zaparcia).

Czasami występują krótkotrwałe epizody z zatrzymaniem stolca i gazów.

Zapalenie uchyłków objawia się ponadto gorączką i bolesnym guzem w lewej dolnej części brzucha.

Inne powikłania to:

• ropień śródbrzuszny,
• przedziurawienie jelita grubego,
• pełna niedrożność przewodu pokarmowego.

Odrębnym powikłaniem niezwiązanym z zapaleniem jest krwawienie z uchyłków, które objawia się obecnością krwi w stolcu lub wypróżnieniami zawierającymi czystą krew lub skrzepy.

Nawracające dolegliwości bólowe, szczególnie w lewej części brzucha, w towarzystwie wzdęć i zaparć, powinny skłonić do wizyty u lekarza, który przeprowadzi badania potwierdzające diagnozę choroby uchyłkowej okrężnicy.

Silniejsze symptomy - intensywne bóle brzucha, gorączka oraz zatrzymanie wypróżnień i gazów - zazwyczaj wymagają natychmiastowej konsultacji chirurgicznej.

1. Wygięcie okrężnicy można czasami zauważyć przypadkowo podczas kolonoskopii, badania tomografią komputerową jamy brzusznej i miednicy mniejszej lub podczas wlewu kontrastowego doodbytniczego. Czasami uchyłki można zobaczyć również za pomocą ultrasonografii jamy brzusznej.

2. W przypadku podejrzenia zapalenia uchyłków kluczowym badaniem jest tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy mniejszej. Ultrasonografia jamy brzusznej może potwierdzić obecność powikłań, takich jak ropień. Kolonoskopia jest przeciwwskazana u osób z objawami zapalenia uchyłków. Na zapalenie mogą wskazywać także wyniki prostych badań krwi - przyspieszony OB, zwiększone stężenie CRP i zwiększona liczba krwinek białych.

3. Jeży zapalenie uchyłków jest podejrzewane, najważniejszym badaniem jest tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy mniejszej.

4. Wyniki prostych badań krwi - przyspieszony OB, zwiększenie stężenia CRP i zwiększona liczba krwinek białych - mogą wskazywać na zapalenie uchyłków.

Niepowikłaną chorobę uchyłkową leczy się za pomocą leków rozkurczowych i przeciwbólowych. Zapalenie uchyłków można leczyć - zaleca się dietę płynną lub ubogoresztkową oraz stosowanie leków. Niekiedy konieczna jest antybiotykoterapia doustna.

W ciężkich lub powikłanych przypadkach zapalenia uchyłków konieczna jest hospitalizacja, dieta ścisła oraz antybiotykoterapia dożylna.

Inne powikłania, takie jak ropień śródbrzuszny, przedziurawienie jelita i przetoka między pętlami jelit, wymagają leczenia operacyjnego, często w trybie ostrym. Wskazaniem do operacji może być nawracające zapalenie uchyłków bez dodatkowych powikłań, ale taki sposób leczenia tego stanu wykorzystuje się dość rzadko. Większość krwotoków z uchyłków zatrzymuje się samoistnie.

U wielu chorych konieczne jest przetoczenie krwi, pilna kolonoskopia połączona z zabiegiem tamowania krwawienia lub niekiedy operacja.

Usunięcie uchyłków okrężnicy za pomocą leczenia zachowawczego nie jest możliwe. Nawet po usunięciu fragmentu okrężnicy z uchyłkami, nie zawsze oznacza to pełne wyleczenie, ponieważ inne uchyłki mogą pozostać lub nowe mogą się pojawić w pozostałych częściach jelita grubego.

U osób cierpiących na diverticulosis coli niezbędne jest regularne monitorowanie i nadzór lekarski. Kluczem do skutecznego leczenia najczęstszej postaci tej choroby jest systematyczne przyjmowanie błonnika, unikanie zaparć oraz spożywanie odpowiedniej ilości płynów. Istotne jest także utrzymywanie regularnej aktywności fizycznej i prawidłowej wagi ciała.

Jedynym, jednak niepotwierdzonym, sposobem zapobiegania rozwojowi uchyłków okrężnicy jest spożywanie od dzieciństwa diety bogatoresztkowej. Ten rodzaj pożywienia może również przeciwdziałać części powikłań choroby uchyłkowej.