Przykry dyskomfort skórny, który wywołuje chęć drapania lub pocierania, to właśnie świąd. Powstawanie tego uczucia jest procesem złożonym z wielu czynników. Może być spowodowane zarówno przez układ nerwowy, jak i działanie różnych bodźców na włókna nerwowe, takich jak mechaniczne, chemiczne, termiczne czy elektryczne.

Jeśli świąd utrzymuje się przez 6 tygodni lub dłużej, określa się go jako przewlekły.

Świąd może dotyczyć różnych obszarów skóry lub całego ciała. W przypadku świądu lokalizowanego przyczynami mogą być różnego rodzaju choroby skóry, takie jak infekcje bakteryjne, wirusowe, grzybicze, pasożytnicze, atopowe zapalenie skóry, pokrzywka, wyprysk, łuszczyca, nadmierna suchość skóry, oparzenia słoneczne, ukąszenia owadów, alergie pokarmowe, na leki, kosmetyki, środki chemiczne, nowotwory skóry.

Świąd całego ciała u około 10–50% osób jest skutkiem chorób ogólnoustrojowych.

Przyczyny świądu uogólnionego: choroby alergiczne skóry, przewlekła niewydolność nerek, choroby wątroby i dróg żółciowych, choroby układu krwiotwórczego, zaburzenia endokrynne i metaboliczne, nowotwory złośliwe, neuropatie, zakażenie HIV, leki, świąd psychogenny.

Świąd jest częstym problemem, który zazwyczaj nie stanowi zagrożenia. Jeśli odczuwasz świąd, warto sprawdzić proste przyczyny tego stanu. Można często złagodzić świąd w domu, stosując różne metody:

• nawilżanie skóry kremami, balsamami lub olejkami - raz dziennie,
• zimne okłady,
• balsamy z mentolem, fenolem lub kamforą,
• korzystne działanie przynosi kąpiel z płatkami owsianymi, sodą oczyszczoną lub olejkami eterycznymi.
• jeśli świąd dotyczy nawilżonej skóry, należy delikatnie usuwać wilgoć przez stosowanie zimnego powietrza z suszarki i mokrych kompresów, oraz zapobiegać gromadzeniu się wydzieliny,
• przyjmować środki przeciwhistaminowe bez recepty, takie jak cetyryzyna czy loratadyna,
• stosować chłodne kompresy lub bandaże w miejscach podrażnionych,
• unikać drapania, które pogarsza dolegliwości. Może pomóc obcięcie paznokci i noszenie rękawiczek podczas snu,
• używać mydła bez zapachów i barwników, dokładnie spłukiwać ciało po kąpieli,
• unikać silnych detergentów i środków piorących oraz substancji drażniących skórę - takich jak środki chemiczne do czyszczenia, wody perfumowane i inne kosmetyki,
• nosić ubrania z delikatnych materiałów,
• unikać stresu, który może nasilać świąd.

Sytuacje, które powinny skłonić do wizyty u lekarza w razie świądu to:

• świąd utrzymujący się ponad tydzień, nie ustępujący po domowych metodach,
• trwały świąd, który utrudnia codzienne funkcjonowanie i zaburza sen,
• brak jasnej przyczyny świądu,
• świąd towarzyszący innym objawom, takim jak zmęczenie, utrata masy ciała, zmiany w rytmie wypróżnień, gorączka, żółtaczka, rozległe zmiany skórne.

Lekarz rozpocznie spotkanie od zebrania szczegółowego wywiadu z pacjentem, w którym będzie pytał o:

• początek objawów i ich czas trwania,
• charakter świądu (gdzie dokładnie się pojawia, jak się zmienia w czasie, czynniki nasilające lub łagodzące świąd),
• dotychczasowe próby łagodzenia świądu w domu,
• ostatnie zmiany w środkach czystości, kontakt z substancjami chemicznymi, zwierzętami,
• aktualną dietę,
• ewentualne alergie,
• przewlekłe i przeszłe choroby,
• przyjmowane leki, w tym ziołowe, bez recepty, i suplementy diety.

Następnie zostanie przeprowadzone badanie skóry w obszarze, który najbardziej dokucza pacjentowi. Aby wykluczyć choroby ogólnoustrojowe, które mogą być przyczyną świądu, lekarz może zlecić dodatkowe badania laboratoryjne krwi (m.in. morfologię, wskaźniki zapalenia, poziom hormonów tarczycy), testy alergiczne, pobranie próbki skórnej do badań mikrobiologicznych.

Dalsze postępowanie będzie zależało od podejrzewanej przyczyny świądu.