Tłuszczak jest rodzajem łagodnej zmiany pochodzącej z tkanki tłuszczowej. Jest to najczęściej występujący łagodny guz tkanek miękkich. Charakterystyczne dla tej zmiany jest to, że nie rozprzestrzenia się ona na sąsiednie tkanki i nie daje przerzutów. Szacuje się, że może występować u około 1% populacji.

Tłuszczak ma wygląd dobrze odgraniczonego guza otoczonego torebką łącznotkankową, która wypełnia tkanka tłuszczowa. Zwykle jest owalny lub okrągły. Elastyczny w dotyku, łatwo przesuwa się pod skórą, po ucisku tymczasowo się deformuje. Nie powoduje bólu.

Tłuszczaki rozwijają się w tkance podskórnej, czyli na tyle głęboko pod skórą, że nie różnią się od niej kolorystycznie.

Tłuszczaki mogą występować pojedynczo lub w postaci mnogiej (pojedynczo lub w grupach).

Przyczyny powstawania tłuszczaków mogą być związane z dziedziczeniem. Istnieje także teoria, że nadmierny podział komórek tłuszczowych jest spowodowany substancjami wydzielanymi przez układ immunologiczny podczas stanu zapalnego.

Czynniki ryzyka występowania tłuszczaków to:

• wiek między 40. a 60. rokiem życia,
• nadwaga,
• urazy,
• stosowanie steroidów,
• obecność nowotworów złośliwych,
• występowanie zespołów chorobowych, np. choroba Dercuma.

Tłuszczaki rosną bardzo powoli. Jeśli jednak zmiana, która początkowo wydaje się tłuszczakiem, szybko rośnie i osiąga więcej niż 10 cm średnicy w ciągu kilku miesięcy, zwłaszcza u starszej osoby, konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki różnicowej, ponieważ może to być liposarcoma, czyli nowotwór złośliwy.

Tłuszczaki mają różne cechy histopatologiczne. Najczęstsze typy tłuszczaków to:

• naczyniakotłuszczak – guz tłuszczowy z wieloma naczyniami krwionośnymi,
• lipoma – odgraniczona, pojedyncza, łatwo wyczuwalna zmiana,
• lipoblastoma – najczęściej występujący u niemowląt i małych dzieci, wymagający różnicowania z tłuszczakomięsakiem,
• mięśniakotłuszczak – guz zbudowany z tkanki tłuszczowej i mięśniowej,
• myelolipoma – guz złożony z tkanki tłuszczowej i tkanki szpiku kostnego,
• tłuszczak z komórek wrzecionowatych, tłuszczak wielopostaciowy – guz składający się z komórek tłuszczowych i niewielkiej liczby drobnych naczyń krwionośnych,
• zimowiak – pochodzący z brunatnej tkanki tłuszczowej, która naturalnie występuje tylko w wieku niemowlęcym, potem zanika; guz głównie spotykany u młodych dorosłych.

Usunięcie tłuszczaka często odbywa się z powodów estetycznych. Konieczne jest usunięcie tłuszczaka, gdy osiąga znaczne rozmiary i uciska sąsiednie struktury oraz tkanki. Duży tłuszczak może powodować ból poprzez uciskanie nerwów.

Standardową metodą usuwania tłuszczaków jest zabieg chirurgiczny przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym. Chirurg nacina skórę, wypreparowuje tłuszczaka wraz z torebką, co jest istotne dla zapobieżenia nawrotom. W przypadku słabo odgraniczonej torebki konieczne jest usunięcie również części otaczającej tkanki tłuszczowej. Zabieg kończy się założeniem szwów.

Tłuszczak poddawany jest badaniu histopatologicznemu.

Jedną z metod proponowanych w medycynie estetycznej jest ostrzykiwanie tłuszczaka steroidami, które powodują zanik tkanki wewnątrz guza. Choć nie pozostawia blizny, nie usuwa torebki łącznotkankowej, przez co istnieje ryzyko nawrotu tłuszczaka. Dodatkowo, metoda ta nie pozwala na przeprowadzenie badania histopatologicznego.

Inną nową metodą jest liposukcja, polegająca na odsysaniu tkanki tłuszczowej z wnętrza guza poprzez niewielkie nacięcie na ciele, a następnie usunięciu torebki łącznotkankowej za pomocą kleszczyków.