Ostre zapalenie woreczka żółciowego jest jednym z powikłań kamicy żółciowej, która polega na obecności kamieni w żółci, zarówno w woreczku żółciowym jak i w drogach żółciowych.

Do ostrego zapalenia woreczka żółciowego dochodzi, gdy zablokowany odpływ żółci prowadzi do niedokrwienia i zapalenia ściany woreczka. Nagromadzona żółć i jej produkty chemiczne powodują podrażnienie ściany, co prowadzi do procesu zapalnego i wzrostu ciśnienia w woreczku, co może prowadzić do martwicy błony śluzowej.

W 5–10% przypadków ostre zapalenie woreczka żółciowego występuje niezależnie od kamicy żółciowej, lecz związane jest z innymi ciężkimi chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak duże operacje, ciężkie urazy, oparzenia lub sepsa. W tych sytuacjach do ostrego zapalenia woreczka żółciowego przyczyniają się odwodnienie, zastój żółci, upośledzony przepływ krwi i ogólne zakażenie bakteryjne.

Kamica woreczkowa jest powszechną chorobą, dotykającą około 20% populacji europejskiej, przy czym jej częstość wzrasta wraz z wiekiem, szczególnie u kobiet. Ostre zapalenie woreczka żółciowego występuje u 10–20% chorych z objawami kamicy żółciowej.

Charakterystycznym objawem ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego jest długotrwała kolka żółciowa trwająca ponad 6 godzin. Kolka żółciowa przejawia się nagłym i intensywnym bólem brzucha, który często występuje po spożyciu tłustych pokarmów. Ból jest zlokalizowany w górnej części brzucha po prawej stronie lub w środku, a może promieniować pod prawą łopatkę. Towarzyszą mu objawy jak gorączka i dreszcze, a także ból w prawym nadbrzuszu, który nasila się podczas ucisku i głębokiego wdechu, oraz nudności i wymioty.

Do złagodzenia dolegliwości związanych z kolka żółciową stosuje się leki przeciwbólowe i rozkurczowe. Jest to jednak działanie doraźne, ponieważ nawet jeśli objawy ustąpią, konieczne może być podjęcie operacji. Zawsze należy dokładnie zdiagnozować kolkę żółciową, ponieważ może ona maskować inne choroby, zwłaszcza ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego. Wywiad i badanie fizykalne pozwalają często szybko postawić diagnozę, a badania krwi mogą potwierdzić podejrzenie kolki żółciowej. Podstawowym badaniem obrazowym jest USG jamy brzusznej. W niektórych przypadkach pomocne może być także badanie endoskopowe. Rzadziej zalecane jest rentgenowskie zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej, które może ujawnić uwapnione złogi czy obecność gazu w pęcherzyku żółciowym.

Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego wymaga hospitalizacji. Konieczne jest stosowanie specjalnej diety, nawadnianie dożylnie, leczenie przeciwbólowe i rozkurczowe, oraz antybiotykoterapię. W przypadku ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego spowodowanego kamieniami, najczęstszym leczeniem jest usunięcie pęcherzyka żółciowego, zwane cholecystektomią. Operacja powinna zostać przeprowadzona w ciągu 7 dni od hospitalizacji i 10 dni od pierwszych objawów. U większości pacjentów możliwe jest wykonanie tego zabiegu laparoskopowo.

Całkowite wyleczenie ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego polega na usunięciu pęcherzyka wraz ze złogami. Należy jednak pamiętać, że operacja nie eliminuje genetycznej skłonności do tworzenia złogów. Po usunięciu pęcherzyka, kamienie mogą nadal powstawać w drogach żółciowych, co prowadzi do tzw. kamicy przewodowej, usuwanej za pomocą metod endoskopowych. Po operacji, pacjenci powinni unikać wysiłku fizycznego i unosić ciężkie przedmioty przez 2-3 miesiące, aby uniknąć ryzyka wystąpienia przepukliny pępkowej w okolicy blizny pooperacyjnej.

Po leczeniu chirurgicznym kamicy i przewlekłego zapalenia pęcherzyka żółciowego, ważne jest przestrzeganie odpowiedniej diety. Zaleca się dietę ubogotłuszczową i bogatą w węglowodany, unikanie dużych posiłków, ale również głodzenie. Wskazane jest spożywanie mniejszych porcji pożywienia częściej, około 5-6 posiłków dziennie, regularnie, o ustalonych godzinach i staranne przeżuwanie pokarmu. Należy unikać tłustych mięs, ryb, majonezu, margaryny i smalcu, zastępując je gotowanymi lub duszonymi potrawami. Zaleca się spożywanie odtłuszczonych produktów mlecznych, chleba pszennego lub graham, kaszy i makaronów.

Nie da się zmienić predyspozycji genetycznych do kamicy żółciowej, ale można zmniejszyć ryzyko tworzenia złogów, a tym samym również przewlekłego zapalenia pęcherzyka żółciowego, poprzez zmianę czynników środowiskowych, czyli modyfikację stylu życia i diety. Zaleca się prowadzenie zdrowego trybu życia, regularną aktywność fizyczną oraz zachowanie odpowiedniej wagi ciała. U osób, które szybko tracą na wadze, na przykład po operacjach bariatrycznych, zaleca się stosowanie kwasu ursodeoksycholowego.

Prewencja przed napadami kolki żółciowej wymaga przede wszystkim stosowania diety niskotłuszczowej.