Angina to ostre zapalenie migdałków podniebiennych, które może być wywołane przez różne drobnoustroje, takie jak wirusy lub bakterie.

Czynnik odpowiedzialny za anginę zależy od wieku – u dorosłych zazwyczaj są to wirusy, podczas gdy u dzieci wirusy odpowiadają za większość przypadków zapaleń gardła i migdałków.

Zakażenie anginą zazwyczaj następuje drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt. Najczęściej zachorowania występują późną jesienią, zimą i wczesną wiosną.

Czynniki ryzyka obejmują kontakt z chorymi na infekcyjne zapalenie gardła, wiek oraz upośledzenie odporności.

Okres pojawienia się objawów oraz możliwość zarażenia innych zależy od rodzaju patogenu wywołującego chorobę. W przypadku infekcji wirusowych inkubacja trwa od 1 do 6 dni. Osoba chora może zarażać innych na dzień przed pojawieniem się objawów i aż do 3 tygodni po (zależnie od wirusa). Przesłanka do zakażenia istnieje u około 2/3 osób, które miały kontakt z chorym w domu.

Okres inkubacji w przypadku anginy paciorkowcowej wynosi od 12 godzin do 4 dni. Chory może zarażać przez około 24 godziny po rozpoczęciu skutecznej antybiotykoterapii lub około 7 dni po ustąpieniu objawów, jeśli nie podano antybiotyku. Ryzyko przeniesienia infekcji na domowników wynosi około 25%.

Pierwsze objawy anginy

Angina występuje w dwóch formach: bakteryjnej i wirusowej. Angina bakteryjna, spowodowana zakażeniem paciorkowcem, charakteryzuje się nagłym początkiem i objawami takimi jak silny ból gardła, ból głowy, gorączka i czasem nudności. Natomiast angina wirusowa zaczyna się łagodniej i objawy są mniej nasilone.

Objawy anginy bakteryjnej (ropnej, paciorkowcowej)

Objawami anginy paciorkowcowej są m.in. silny ból gardła, ból głowy, gorączka, zapalenie gardła i powiększone węzły chłonne szyjne przednie. Wybroczyny na podniebieniu oraz czerwony i obrzęknięty języczek są także charakterystyczne. Kaszel i nieżyt nosa nie występują.

Zapalenia gardła i migdałków (anginy) wywołane przez inne bakterie

Ostre zapalenie gardła może być spowodowane także przez inne bakterie, takie jak Arcanobacterium haemolyticum i Fusobacterium necrophorum. Objawy mogą być podobne do anginy paciorkowcowej.

Ostre wirusowe zapalenie gardła i migdałków (angina wirusowa)

Angina wirusowa charakteryzuje się łagodniejszym przebiegiem i objawami takimi jak ból gardła, ból głowy, kaszel i nieżyt nosa.

Ile trwa angina? Jak długo utrzymują się objawy?

Większość przypadków zapalenia gardła ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. Angina bakteryjna może wymagać antybiotykoterapii.

Jakimi objawami różni się angina wirusowa i bakteryjna?

Angina bakteryjna charakteryzuje się gwałtownym początkiem i silniejszymi objawami, takimi jak wyższa gorączka i silny ból gardła. Wirusowa jest łagodniejsza.

Różnicowanie pomiędzy infekcjami wirusowymi gardła i migdałków podniebiennych a bakteryjną infekcją, głównie paciorkowcami grupy A, jest kluczowe ze względu na potrzebę stosowania antybiotyków tylko w przypadku anginy paciorkowcowej. Jednak różnicowanie oparte jedynie na obrazie klinicznym czasami jest trudne ze względu na podobieństwo objawów o podobnym nasileniu.

Rozpoznanie jest ustalane na podstawie zgłaszanych dolegliwości oraz badania przedmiotowego (w tym badania gardła, jamy ustnej i węzłów chłonnych).

Do oceny prawdopodobieństwa etiologii zapalenia migdałków stosowanej skały punktowej wg Centora/McIsaaca (patrz tabela) bazuje na częstości występowania objawów klinicznych.

Jeśli istnieje podejrzenie anginy paciorkowcowej, lekarz wykonuje szybki test na obecność antygenu PBHA. W przypadku braku dostępności testu może przepisać antybiotyk lub pobrać wymaz do badania bakteriologicznego.

Leczenie anginy polega na eliminacji przyczyny oraz łagodzeniu objawów, w zależności od rodzaju czynnika wywołującego (bakterie lub wirusy).

W przypadku anginy paciorkowcowej konieczne jest przyjmowanie antybiotyków, głównie penicyliny fenoksymetylowej przez okres 10 dni. Lekarz może również zalecić inne leki w zależności od konkretnego przypadku.

W przypadku anginy spowodowanej innymi bakteriami, również stosuje się antybiotyki dobrane specjalnie dla danej bakterii.

W przypadku infekcji wirusowych nie stosuje się antybiotyków.

Leczenie objawowe obejmuje:

• Odpoczynek i spożywanie dużej ilości płynów, zwłaszcza w przypadku gorączki.
• Stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych takich jak paracetamol lub NSLPZ (np. ibuprofen). Lekarz może zalecić również doraźne podanie deksametazonu, co skutecznie złagodzi ból gardła.
• Stosowanie preparatów do ssania o miejscowym działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym (m.in. z benzydaminą, lidokainą, salicylanem choliny).

U dzieci częściej niż u dorosłych przyczyną anginy jest infekcja bakteryjna spowodowana przez bakterię Streptococcus pyogenes (paciorkowiec β-hemolizujący grupy A – PBHA). W przypadku gdy dziecko uzyska 2 lub więcej punktów w skali Centora/McIsaaca, zaleca się wykonanie testu antygenowego na obecność PBHA lub posiewu wymazu z gardła. Nie zaleca się wykonywania szybkiego testu u osób uzyskujących mniej punktów w skali. W przypadku uzyskania wyniku negatywnego u dziecka z podejrzeniem anginy paciorkowcowej, może być wskazane przeprowadzenie posiewu z gardła dla potwierdzenia rozpoznania.

Anginę paciorkowcową u dzieci leczy się zazwyczaj antybiotykami, z penicyliną fenoksymetylową jako lekiem pierwszego wyboru. Dawkowanie penicyliny ustala się na podstawie masy ciała dziecka, podawanego co 8 lub 12 godzin. W przypadku alergii na penicylinę można rozważyć inne antybiotyki. Leczenie powinno trwać 10 dni, niezależnie od ustąpienia objawów. Dodatkowo, należy zadbać o odpowiednie nawodnienie, leki przeciwzapalne, przeciwgorączkowe oraz środki miejscowe związane z bólem gardła.

Stosowanie antybiotyków w przypadku anginy skraca czas zakaźności, redukuje objawy i zmniejsza ryzyko powikłań, np. gorączki reumatycznej czy ostrego zapalenia ucha środkowego.

Dzieci powinny być izolowane w domu przez pierwsze 24 godziny antybiotykoterapii, a później, po ustąpieniu zakaźności, powrót do zajęć szkolnych uzależniony jest od ogólnego stanu zdrowia dziecka. Nie jest konieczne izolowanie dziecka w domu przez cały okres leczenia antybiotykami.