Najnowsze wpisy
Lekkie Zawroty Głowy, Uczucie Bycia Pijanym
Uchyłki
Bellergot
Zespół Aspergera – co to jest?
Zespół Aspergera jest jednym z całościowych zaburzeń rozwojowych, co oznacza, że osoby z tym zespołem mają problemy na wielu płaszczyznach rozwojowych. Zmiany wprowadzone w 11. wersji Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 spowodowały, że zespół Aspergera nie jest już odrębną jednostką diagnostyczną, a jego objawy uznaje się za część szerszej kategorii zaburzeń ze spektrum autyzmu. Osoby z zespołem Aspergera mogą mieć trudności głównie w funkcjonowaniu społecznym, umiejętnościach komunikacyjnych oraz w zachowaniu i zainteresowaniach.
Zespół Aspergera można określić jako łagodniejszą formę autyzmu, charakteryzującą się prawidłowym rozwojem mowy. Został po raz pierwszy opisany przez Hansa Aspergera w 1944 roku. Szacuje się, że zaburzenie to dotyczyć może 1–4% populacji, przy czym częściej diagnozowane jest u chłopców. Jednakże istnieje także zjawisko niedodiagnozowania zespołu Aspergera u dziewcząt i kobiet ze względu na ich zdolności kompensacyjne, które sprawiają, że objawy mogą być mniej wyraźne niż u chłopców.
Zespół Aspergera – objawy u dzieci
Objawy zespołu Aspergera zazwyczaj pojawiają się u dzieci po 3. roku życia, jednak wcześniej nic nie wskazuje na ich obecność. Podczas diagnozy ważne jest sprawdzenie, czy dziecko rozwijało umiejętność wypowiadania pojedynczych słów przed ukończeniem 2. roku życia, a komunikatywne wyrażenia zaczęło stosować przed ukończeniem 3. roku życia.
W późniejszym okresie warto zwrócić uwagę na trudności z relacjami z rówieśnikami. Dzieci z zespołem Aspergera mają tendencje do izolacji, preferują zabawę w pojedynkę, nie radzą sobie w interakcji w grupie i często lepiej czują się w towarzystwie osób dorosłych. Ponadto, mogą wykazywać uporządkowane wzorce zachowań i reakcji, zdecydowanie trzymać się rutyny, a także reagować emocjonalnie na wszelkie zmiany. Niektóre dzieci mogą być nadwrażliwe na bodźce zewnętrzne, takie jak głośne dźwięki czy jaskrawe światła, co może powodować u nich duży niepokój. W innych przypadkach mogą być z kolei mało wrażliwe na pewne bodźce, jak na przykład dotyk. Zainteresowania dzieci z zespołem Aspergera są zwykle skoncentrowane na jednym temacie, który absorbują całą ich uwagę i często stają się w nim ekspertami, posiadając szczegółową wiedzę w danej dziedzinie.
Zespół Aspergera – objawy u nastolatków
Nastolatkowie, podobnie jak dzieci, mają trudności z budowaniem relacji z rówieśnikami. W okresie, kiedy naturalnie pojawia się chęć nawiązania związków, osoby z zespołem Aspergera często napotykają na przeszkody związane z trudnościami w interpretowaniu emocji innych oraz comunicacji. Nastolatkowie z zaburzeniem ze spektrum autyzmu często trzymają się na uboczu grupy rówieśniczej, czując się wyobcowani. Ich zainteresowania są bardzo specyficzne i absorbujące, a ich inteligencja jest na normalnym lub ponadprzeciętnym poziomie.
Zespół Aspergera – objawy u dorosłych
Pomimo że symptomy zaburzeń ze spektrum autyzmu mogą pojawić się we wczesnym dzieciństwie, nie zawsze są one dostrzegane przez opiekunów. Dzieci natomiast często nie zdają sobie sprawy z tego, że coś jest nie tak. Coraz więcej dorosłych, którzy doświadczają trudności w relacjach społecznych czy emocjonalnych, zaczyna szukać pomocy u specjalistów. W wielu przypadkach diagnozowany jest u nich zespół Aspergera. Osoby dorosłe codziennie mogą zmagać się z trudnościami w komunikacji – mają problemy z prowadzeniem swobodnych rozmów, nie rozumieją metafor ani komunikacji niewerbalnej. Ponadto mogą mieć trudności z utrzymywaniem kontaktu wzrokowego, wykazują nietypowe reakcje na bodźce zmysłowe oraz zachowują się stereotypowo.
Niemniej jednak, osób z zespołem Aspergera często posiada wyjątkowe zdolności intelektualne i osiągają sukcesy w swoich pasjach. Warto zauważyć, że nie wszystkie objawy zespołu Aspergera są negatywne – niektóre cechy tego zaburzenia mogą przyczynić się do osiągnięcia wielkich sukcesów. W historii wiele wybitnych postaci, takich jak Albert Einstein czy Isaac Newton, prawdopodobnie wykazywało cechy zespołu Aspergera.
Zespół Aspergera – przyczyny
W przypadku wielu zaburzeń psychicznych, w tym zespołu Aspergera, trudno jest wskazać konkretny czynnik, który odpowiada za ich powstanie. Etiologia jest zazwyczaj określana jako wieloczynnikowa. Potencjalne przyczyny rozwoju zespołu Aspergera uważane są za wspólne dla całego spektrum autyzmu i można je podzielić na czynniki psychospołeczne oraz biologiczne.
Przyczyny psychospołeczne zespołu Aspergera obejmują traumatyczne doświadczenia we wczesnym okresie życia, takie jak brak opieki lub emocjonalnego wsparcia od opiekunów, głównie matki. Teoria sugerująca, że autyzm jest konsekwencją lęku w wczesnym etapie rozwoju jest obecnie dyskusyjna i niepewna.
Przyczyny biologiczne zespołu Aspergera mają związek głównie z czynnikami genetycznymi, rodzinnej predyspozycji do zaburzeń autystycznych oraz narażeniem na substancje toksyczne w czasie ciąży. Mimo braku jednoznacznych dowodów, istnieje wiele teorii na temat potencjalnych przyczyn zespołu Aspergera.
Nie ma potwierdzonych naukowo dowodów na związek pomiędzy szczepieniami a występowaniem zaburzeń ze spektrum autyzmu, w tym zespołu Aspergera.
Jak stawia się diagnozę zespołu Aspergera?
Aktualnie klasyfikacje diagnostyczne nie wyróżniają zespołu Aspergera jako osobnej jednostki chorobowej, ale istnieje możliwość zdiagnozowania zaburzeń ze spektrum autyzmu. Rozpoznanie zazwyczaj następuje we wczesnym dzieciństwie, między 2. a 5. rokiem życia.
Jeśli opiekunowie dziecka martwią się o jego zachowanie i rozwój, zaleca się wypełnienie kwestionariusza M-CHAT (The Modified - Checklist for Autism in Toddlers) dla dzieci w wieku 16-30 miesięcy. Jeśli wynik sugeruje konieczność dalszej diagnostyki, powinien ją przeprowadzić zespół specjalistów, który może obejmować lekarza pediatrę, psychologa, logopedę, pedagoga specjalnego i psychiatrę.
Proces diagnostyczny składa się z szeregu działań, takich jak szeroki wywiad z opiekunami, obserwacja dziecka, analiza filmów z dzieciństwa oraz opinie nauczycieli. Czasami konieczne są dodatkowe badania w celu wykluczenia innych przyczyn objawów.
Aby uzyskać kompleksową pomoc, warto skonsultować się z poradnią pedagogiczno-psychologiczną lub wyspecjalizowanym ośrodkiem diagnostycznym. Protokołem diagnostycznym uznawanym za standard jest ADOS-2 (Autism Diagnosis Observation Schedule). Natomiast dla osób dorosłych można zastosować kwestionariusz AQ (Autism Quotient), dostępny do samodzielnego wypełnienia online.
Terapia zespołu Aspergera
Jak dotąd nie opracowano skutecznych metod leczenia zaburzeń ze spektrum autyzmu. Istotne jest, aby terapie były kompleksowe i różnorodne, obejmujące m.in. psychoedukację, treningi umiejętności społecznych, zarządzanie stresem i agresją, naukę pragmatyki mowy oraz terapię zajęciową. Terapia poznawczo-behawioralna jest uznawana za najskuteczniejszą formę interwencji psychoterapeutycznej dla osób z zespołem Aspergera.
Stałość otoczenia i utrzymywanie rytuałów są kluczowe dla poprawy funkcjonowania osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. W niektórych przypadkach konieczne jest stosowanie leczenia farmakologicznego, zwłaszcza przy trudnych do kontrolowania zaburzeniach zachowania.
Osoby z zespołem Aspergera często mają dodatkowe zaburzenia psychiczne, takie jak ADHD, zaburzenia lękowe, depresja, bezsenność, a także padaczka i zaparcia. Stosowane leki można wywoływać odmienne skutki uboczne u osób z zespołem Aspergera w porównaniu z osobami bez tego zaburzenia.
Badania naukowe są prowadzone w celu znalezienia diety, która mogłaby zmniejszyć objawy żołądkowo-jelitowe u osób z zespołem Aspergera, jednak jak dotąd nie ma jednoznacznych odpowiedzi w tej kwestii.