Stulejka to zwężenie ujścia napletka, które jest przyczyną różnych objawów, takich jak ból, stany zapalne napletka czy zakażenia układu moczowego. W niektórych przypadkach może nawet prowadzić do zatrzymania moczu. Ważne jest jednak odróżnienie stulejki, która wymaga interwencji lekarskiej, od fizjologicznie wąskiego ujścia napletka, które jest naturalnym etapem w rozwoju i dojrzewaniu napletka.

Napletek to fałd skóry osłaniający żołądź prącia, który pełni funkcję ochronną przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Napletek składa się z dwóch warstw: z zewnętrznej, widocznej gołym okiem oraz z wewnętrznej, przylegającej bezpośrednio do żołędzi prącia.

Miejsce połączenia obu warstw tworzy pierścień napletka otaczający ujście napletka. Zaraz po urodzeniu u 90% chłopców blaszka wewnętrzna napletka jest zrośnięta z żołędzią prącia, a pierścień napletka jest wąski, co uniemożliwia odprowadzenie napletka. Jest to stan naturalny i nie wymaga interwencji medycznej. Wraz z dojrzewaniem napletka substancja zwana mastką (smegma) - będąca złuszczającym się nabłonkiem blaszki wewnętrznej i żołędzi - gromadzi się pomiędzy nimi i powoduje stopniowe oddzielenie się blaszki wewnętrznej od żołędzi. Wraz z rozwojem prącia pierścień napletka stopniowo się poszerza, a ujście staje się bardziej otwarte. Około 92% chłopców w wieku 6-7 lat ma odprowadzalny napletek, a w wieku 16-18 lat odsetek ten rośnie do 99%. Nie ma jednoznacznie określonego wieku, w którym proces dojrzewania napletka powinien zakończyć się, dlatego nie można podać konkretnego wieku, w którym napletek powinien być w pełni odprowadzalny.

Stulejka występuje gdy pojawiają się bliznowate zmiany w pierścieniu napletka, co prowadzi do zaburzenia jego prawidłowego rozwoju i powoduje patologiczne zwężenie ujścia napletka, uniemożliwiając jego swobodne wycofywanie się.

Bliznowate zmiany mogą wynikać z:

• stanów zapalnych napletka
• naporczywych prób wycofania napletka (tzw. "ćwiczenie napletka")
• procesów włóknienia napletka w przebiegu zapalenia żołędzi i blaszki wewnętrznej napletka (balanitis xerotica obliterans - BXO) - choroby zanikowego liszaja twardzinowego, ograniczonej do napletka.

Stulejka jest identyfikowana poprzez badanie fizyczne przeprowadzone przez lekarza pediatrę, chirurga dziecięcego lub urologa dziecięcego, podczas którego analizuje się strukturę prącia, ujście i pierścień napletka. Rozpoznanie stulejki opiera się na obecności blizny, której wygląd jest oceniany podczas tego typu badania.

Stulejka całkowita to sytuacja, w której napletek całkowicie przykrywa żołądź prącia i nie można go w ogóle cofnąć. W ekstremalnych przypadkach napletek może być tak ciasny, że uniemożliwia uwidocznienie ujścia cewki moczowej na szczycie prącia.

U niektórych pacjentów dochodzi do rozpoznania tzw. częściowej stulejki, co oznacza, że napletek sięga tylko do połowy żołędzi prącia. To błędne określenie sytuacji, w której ujście napletka jest na tyle szerokie, że umożliwia objęcie całego żołędzia, ale proces oddzielania się blaszki wewnętrznej napletka od żołędzi nie został ukończony na całej powierzchni. W takiej sytuacji napletek jest odprowadzany do miejsca, gdzie blaszka wewnętrzna nadal jest zrośnięta z żołędzią, co ogranicza ruchomość napletka, ale nie wiąże się z obecnością blizny. Próba wymuszenia odprowadzenia napletka do końca powoduje oderwanie blaszki wewnętrznej od żołędzi i silne dolegliwości bólowe u dziecka, dlatego nie należy tego robić (czasami określa się to jako „odklejenie sklejonego napletka”).

1. Jakie są metody leczenia stulejki?

2. Jak działa leczenie zachowawcze z użyciem maści na stulejkę?

3. Jakie są preparaty stosowane przy leczeniu stulejki?

4. Jakie są kroki przed podjęciem decyzji o leczeniu operacyjnym stulejki?

5. Jakie są powikłania po operacji plastyki napletka?

6. Jaka jest różnica między plastyką napletka a obrzezaniem?

7. Jakie są czynniki decydujące o wyborze techniki operacyjnej dla stulejki?

Mitem szeroko rozpowszechnionym jest przekonanie o konieczności ćwiczeń napletka w celu zapobieżenia problemom zdrowotnym u niemowląt i noworodków. Jest to nieuzasadniona praktyka, która może prowadzić do uszkodzeń i zwężenia napletka. Siłowe ściąganie napletka jest szkodliwe i traumatyczne dla dziecka. Obecnie zaleca się, aby sam pacjent, po osiągnięciu odpowiedniego wieku, odprowadzał swoje napletek.

U noworodków i niemowląt, u których napletek nie jest odprowadzany, nie jest konieczne mycie części prącia znajdującej się pod napletkiem, ponieważ zazwyczaj nie ma tam przestrzeni na nagromadzenie się brudu - blaszka wewnętrzna napletka i żołądź prącia są zrośnięte. Oczywiście w przypadku niemowląt, u których napletek jest całkowicie odprowadzany, należy go delikatnie odprowadzać podczas kąpieli.

Duży niepokój wśród opiekunów pacjentów z diagnozą stulejki, którzy są leczeni preparatami miejscowymi zawierającymi glikokortykosteroidy, budzi fakt, że leki te są zarejestrowane w Polsce do stosowania dopiero po ukończeniu 12. roku życia.

Niemniej jednak istnieje wiele badań, które wykazały, że miejscowe stosowanie glikokortykosteroidów u dzieci już od 3. miesiąca życia, na dużych powierzchniach ciała i przez dłuższy czas, nie prowadzi do wzrostu stężenia tych substancji we krwi pacjentów, nie wpływa negatywnie na funkcjonowanie nadnerczy oraz nie wywołuje ogólnoustrojowych działań niepożądanych. Dlatego preparaty te można bezpiecznie stosować u małych dzieci.

Usunięcie napletka jest trwałe - cały napletek zostaje usunięty. Chociaż istnieją zabiegi chirurgiczne, które mogą częściowo odtworzyć napletek, nie są one powszechnie wykonywane, a ich efektywność i estetyka nie są satysfakcjonujące.

Stulejka może powrócić po różnych formach leczenia. Ryzyko nawrotu jest największe przy stosowaniu maści steroidowych i wynosi około 10–20%. Po nawrocie, terapię zazwyczaj powtarza się skutecznie. Nawroty są rzadsze po plastyce napletka i występują głównie u pacjentów z zanikowym zapaleniem żołędzi i blaszką wewnętrzną napletka. Obrzezanie jest trwałym rozwiązaniem, które eliminuje stulejkę bez ryzyka ponownego nawrotu.