Bronchoskopia polega na przeprowadzaniu badania za pomocą cienkiego, elastycznego bronchoskopu, zwnanego również bronchofiberoskopem. Dzięki niej można ocenić wizualnie błonę śluzową tchawicy i oskrzeli oraz strun głosowych.

W trakcie bronchoskopii można pobrać próbkę do badań bakteriologicznych (aby określić, jakie bakterie są odpowiedzialne za chorobę, np. zapalenie płuc) oraz pobierać wycinki błony śluzowej do badań histopatologicznych. W trakcie procedury można także wykonać biopsję węzła chłonnego poprzez ścianę oskrzela, a także pobierać małe fragmenty miąższu płuc za pomocą transbronchialnej biopsji płuc. Obecnie najczęściej bronchoskopię przeprowadza się za pomocą bronchofiberoskopu, choć czasem wykorzystuje się również bronchoskopię sztywną z użyciem metalowego bronchoskopu (zwłaszcza u pacjentów z zaawansowanym rakiem płuc w celu odblokowania zatkanych przez nowotwór oskrzeli).

Bronchoskopia odgrywa kluczową rolę w identyfikacji różnych objawów związanych z układem oddechowym, takich jak krwioplucie, duszność, uporczywy kaszel i nawracające zapalenia płuc. Konieczność wykonania tego badania zależy od konkretnej sytuacji klinicznej, którą może ocenić tylko lekarz. Ponadto, bronchoskopia jest stosowana do diagnozowania zmian wykrytych na badaniach obrazowych płuc, takich jak guzy, zmiany infiltracyjne czy zmiany śródmiąższowe. Nawet jeśli wyniki tych badań są prawidłowe, istnieje nadal konieczność przeprowadzenia bronchoskopii.

Ponadto, bronchoskopia jest również wykorzystywana w celach terapeutycznych, takich jak usuwanie wydzieliny z oskrzeli u chorych z trudnościami w odkrztuszaniu, podejrzenie aspiracji lub konieczność usunięcia ciała obcego, a także rozszerzenie zwężonego oskrzela.

W niektórych przypadkach, podczas bronchoskopii stosuje się eksperymentalne metody leczenia, takie jak termoplastyka mięśni oskrzeli, które jest stosowane w leczeniu ciężkiej astmy, oraz wszczepienie zastawek w celu poprawy wentylacji u pacjentów z rozedmą płuc.

Podczas badania bronchoskopowego możliwe jest przeprowadzenie szeregu dodatkowych testów, które zostały opisane poniżej:

• Badanie popłuczyn oskrzelowo-pęcherzykowych (BAL) polega na podaniu do oskrzeli roztworu fizjologicznego i odessaniu go razem z komórkami. Analiza komórek i substancji zawartych w odessanym płynie pomaga w diagnozie niektórych chorób płuc.
• Biopsja błony śluzowej - pobiera się fragmenty błony śluzowej do badania histopatologicznego. Jest to pomocne w diagnozie chorób nowotworowych oraz innych chorób płuc.
• Biopsja węzłów chłonnych - lekarz pobiera materiał z węzła chłonnego za pomocą igły wprowadzanej przez kanał roboczy fiberoskopu. Ta metoda jest wykorzystywana w diagnostyce powiększenia węzłów chłonnych śródpiersia oraz przerzutów w węzłach chłonnych u chorych na raka płuc.
• Biopsja płuca - lekarz pobiera drobny fragment miąższu płuc do badania za pomocą drobnych szczypiec. Metoda ta jest stosowana w diagnostyce śródmiąższowych chorób płuc.

Przed przeprowadzeniem bronchoskopii pacjent powinien być na czczo. W dniu badania nie wolno spożywać żadnych pokarmów ani płynów. Pierwszy posiłek można zjeść co najmniej 2 godziny po zakończeniu badania (podczas bronchoskopii krtań jest znieczulona, dlatego natychmiastowe spożywanie jedzenia lub picie po zabiegu może prowadzić do zachłyśnięcia!).

Przed badaniem za pomocą bronchofiberoskopii konieczne jest założenie dostępu do żyły. Pacjent otrzymuje leki uspokajające, działające przeciwkaszlowo i przeciwbólowo, a także znieczulenie gardła i przewodów nosowych. Badanie wykonywane jest na leżąco, a jego czas trwania zależy od przeprowadzanych badań.

Lekarz wprowadza bronchofiberoskop przez nos lub usta pacjenta. Pomimo znieczulenia, pacjent może odczuwać dyskomfort. Po wprowadzeniu do tchawicy i oskrzeli może wystąpić kaszel i duszność. Podczas badania stosuje się znieczulenie miejscowe błony śluzowej oskrzeli i w razie potrzeby tlen.

Reakcje na leki podawane podczas zabiegu mogą znacznie zmniejszyć dyskomfort pacjenta. Część osób zasypia w trakcie bronchofiberoskopii i nie pamięta jej zakończenia. Po zabiegu możliwe są skargi na ból gardła, chrypkę i niewielkie krwioplucie po biopsji. Objawy powinny ustąpić w ciągu 24 godzin, jeśli nie należy się skonsultować z lekarzem.

Bronchoskopia jest procedurą bezpieczną. Poważne komplikacje są rzadkie. Ryzyko ich wystąpienia zależy od wykonywanych podczas bronchoskopii procedur oraz od ogólnego stanu pacjenta. Możliwe powikłania obejmują krwawienie z nosa, uszkodzenie strun głosowych, nasilenie niewydolności oddechowej u ciężko chorych, odmę opłucnową, krwawienie z dróg oddechowych, skurcz oskrzeli oraz przeniesienie zakażenia.