Choroba pazura kota (pot. gorączka kociego zadrapania) jest infekcją bakteryjną spowodowaną przez bakterie Gram-ujemne Bartonella henselae, czasem Bartonella clarridgeiae. Jest to stan zapalny węzłów chłonnych, który może pojawić się po zakażeniu skóry, oczu lub błony śluzowej. Człowiek może zostać zarażony przez zadrapanie przez zwierzę, zwłaszcza przez młode koty. Na początku może przebiegać bezobjawowo lub z objawami miejscowymi, takimi jak zaczerwienienie i grudka zapalna. Następnie może dojść do powiększenia węzła chłonnego, który może się zainfekować i potrzebować drenażu. Po kilku tygodniach u niektórych zakażonych osób mogą pojawić się objawy gorączki, powiększenia węzłów chłonnych czy innych objawów, takich jak bóle głowy czy zmęczenie. Chorobę pierwszy opisał Henri Parinaud w 1889 roku.

Choroba kociego pazura jest bardziej powszechna w krajach o ciepłym i wilgotnym klimacie, ale występuje także w krajach o klimacie umiarkowanym, takich jak Polska, gdzie najczęściej diagnozowana jest jesienią i zimą. Zazwyczaj dotyczy dzieci w wieku do 15 lat.

Choroba przenoszona jest przez koty, zwłaszcza młode. W USA rocznie około 1000 osób jest hospitalizowanych z powodu choroby kociego pazura, a koty mogą być przewlekłymi nosicielami bakterii bez objawów choroby. Pchły są odpowiedzialne za przenoszenie choroby między kotami.

Pierwszym sygnałem choroby kociego pazura jest pojawienie się grudek lub krost w miejscu zadrapania, które poprzedza powiększenie okolicznych węzłów chłonnych w ciągu 1-6 tygodni. U większości zakażonych osób obserwuje się stopniowe zwiększanie jednego, sąsiadującego węzła chłonnego. Około 20% chorych ma powiększone wiele węzłów chłonnych, co może być widoczne jedynie w badaniu USG. Średnica większości powiększonych węzłów chłonnych wynosi do 5 cm. Węzły chłonne zazwyczaj są bolesne. Najczęściej powiększone są węzły na szyi, pod pachami, w pachwinach, podbródkiem, w dole łokciowym lub wewnątrzbrzuszne. Zmiany pierwotnej, grudki lub krostki w miejscu zadrapania przez kota, trzeba szukać w dystalnej części kończyny drenowanej przez powiększony węzeł chłonny. Osoby chore zazwyczaj nie mają gorączki lub mają tylko lekko podwyższoną temperaturę, która przekracza 39°C u jedynie co 10. chorego. Około 10-30% węzłów chłonnych ulega ropieniu, a większość z nich zmniejsza się do normalnej wielkości w ciągu 2-6 miesięcy.

Postacią nietypową, występującą u niektórych chorych, jest zakażenie rozsiane, które charakteryzuje się obecnością ziarniniaków wątroby i śledziony, zajęciem ośrodkowego układu nerwowego objawiającym się encefalopatią, a czasami także drgawkami i zmianami w kościach. Inne postaci choroby kociego pazura obejmują zespół oczno-węzłowy Parinauda, czyli ziarniniak spojówkowy z powiększeniem węzłów przedusznych po tej samej stronie, zapalenie wsierdzia, zapalenie siatkówki i nerwu wzrokowego, oraz przedłużającą się gorączkę o nieznanej przyczynie. Wymienionym postaciom klinicznym mogą towarzyszyć objawy ogólne, takie jak osłabienie, zmęczenie, bóle głowy, brak apetytu, spadek masy ciała, a także bóle gardła i powiększenie obwodowych węzłów chłonnych. Osoby z obniżoną odpornością mogą rozwinąć cięższe formy zakażenia. Powiększenie węzłów stopniowo ustępuje samoistnie w ciągu 2-6 miesięcy.

Choroba pazura kota zazwyczaj ustępuje samoistnie, bez konieczności leczenia, w ciągu maksymalnie pół roku. Może prowadzić do różnych powikłań, takich jak zakażenie węzła chłonnego czy zajęcie oka, które może być postacią atypową tej choroby. Inne powikłania mogą obejmować zajęcie siatkówki, zapalenie mózgu, zapalenie kości czy zapalenie wsierdzia.

Diagnoza choroby kociego pazura zazwyczaj opiera się na prześledzeniu historii kontaktu z młodymi kotami. Podczas badania lekarz zwraca uwagę na powiększone węzły chłonne i stara się zlokalizować zmianę pierwotną na skórze w okolicy drenowanej przez powiększone węzły chłonne. Potwierdzenie choroby kociego pazura możliwe jest poprzez badania serologiczne, takie jak odczyny immunofluorescencji lub ELISA – miano >1:64 wskazuje na aktualne zakażenie. Badanie histologiczne węzłów chłonnych zazwyczaj nie jest konieczne, chyba że pobrano materiał do wykluczenia choroby rozrostowej, co wtedy może wykazać odczyn zapalny z ziarniniakami i ogniskami martwicy. Test na obecność bakterii Bartonella henselae jest technicznie trudny do przeprowadzenia, natomiast badanie PCR jest dostępne tylko w specjalistycznych laboratoriach. Badania obrazowe, takie jak USG, mogą pokazać powiększone, dobrze unaczynione węzły chłonne o obniżonej echogeniczności. Około 30% chorych, nawet bez dolegliwości brzusznych, może mieć również obecne guzki o obniżonej echogeniczności w wątrobie i śledzionie.

Leczenie aktywnego zakażenia polega na podawaniu antybiotyku, zazwyczaj azytromycyny, co z reguły prowadzi do szybkiego zmniejszenia powiększonych węzłów chłonnych. Terapia miejscowa obejmuje stosowanie ciepłych okładów na powiększone węzły chłonne. W przypadkach, gdy węzły są zropiałe, konieczne może być ich nakłucie i opróżnienie z ropy za pomocą igły. Istnieje także możliwość całkowitego usunięcia zajętych węzłów chłonnych.

Tak. Choroba kociego pazura w większości przypadków ustępuje samoistnie, nawet bez leczenia, w ciągu maksymalnie 6 miesięcy, a szybciej po zastosowaniu antybiotyków.

Ewentualne zropiałe węzły chłonne i przetoki można usunąć chirurgicznie. Jedynie bardzo rzadkie powikłania choroby kociego pazura mogą mieć trwałe konsekwencje: zapalenie siatkówki, które może prowadzić do ślepoty i zapalenie mózgu, które może się wiązać z padaczką.

Choroba drapieżnego kota jest najczęściej łagodnym zakażeniem, które nie wymaga żadnych interwencji leczniczych ani ograniczeń w codziennej aktywności po zakończeniu terapii.

Zapobieganie chorobie polega na unikaniu kontaktu z kotami i kociętami, aby uniknąć zakażenia. Osoby mające osłabiony system odpornościowy oraz problemy z sercem powinny szczególnie unikać kontaktu z kotami. Szacuje się, że około jedna trzecia kotów jest zakażona bakterią Bartonella henselae. Aby zapobiec zakażeniom u kotów, należy regularnie stosować środki przeciw pchłom, ponieważ to one przenoszą chorobę wśród kotów. Nie ma jednak udokumentowanych przypadków zakażenia od chorego człowieka.