„Czerwony oko” jest często obecnym objawem problemów okulistycznych. Zazwyczaj oznacza obecność stanu zapalnego. Może to prowadzić do zaczerwienienia, łzawienia, patologicznej wydzieliny, świądu i/lub bólu oka. Termin „czerwony oko” nie jest diagnozą medyczną, ale jedynie symptomem występującym przy wielu chorobach oka.

Normalnie przez przezroczystą spojówkę widać białą twardówkę. Zaczerwienienie oka może być spowodowane przez:

• poszerzenie i przekrwienie naczyń krwionośnych spojówki (najczęstsze),
• poszerzenie i przekrwienie naczyń krwionośnych głęboko w białej twardówce (rzadkie),
• krwiak pod spojówką (bardzo rzadkie).

Przyczyn zaczerwienienia oczu jest wiele, jednak szczegółowe informacje należy znaleźć w artykułach poświęconych poszczególnym chorobom.

Przyczyny zaczerwienia oka

1. Choroby spojówek m.in.:

• zapalenie spojówek,
• pemfigoid bliznowaciejący,
zespół Stevensa i Johnsona,
• guzy spojówki,
podspojówkowy wylew krwi.

2. Choroby rogówki m.in.:

• zapalenie rogówki,
• keratopatie,
• zespół nawracających ubytków nabłonka rogówki.

3. Choroby błony naczyniowej m.in.:

• zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej,
• bakteryjne zapalenie wnętrza gałki ocznej.

4. Ostry atak zamkniętego kąta przesączania

5. Urazy gałki ocznej

6. Choroby powiek m.in.:

• nieprawidłowy wzrost rzęs,
• podwinięcie powieki,
• odwinięcie powieki,
• niedomykalność szpary powiekowej,
• zapalenie brzegów powiek,
jęczmień.

7. Choroby twardówki m.in.:

• zapalenie nadtwardówki,
zapalenie twardówki.

8. Choroby oczodołu m.in.:

• orbitopatia tarczycowa,
• choroby zapalne oczodołu,
• guzy oczodołu,
przetoka tętniczo-jamista.

9. Klasterowe bóle głowy

Istnieje wiele przyczyn, które mogą prowadzić do zaczerwienienia oczu. Szczegółowe informacje na temat różnych chorób i stanów zostały omówione w osobnych artykułach. Najczęściej u osób z objawem "czerwonego oka" występuje zapalenie spojówek.

Jeśli mamy zaczerwienione oczy, powinniśmy zadać sobie kilka pytań:

• Kiedy dokładnie pojawiło się zaczerwienienie?

Nagłe pojawienie się zaczerwienienia może wskazywać na rozwijający się proces chorobowy.

• Czy zaczerwienieniu oka towarzyszą inne symptomy?

Pilną konsultację wymagają następujące objawy towarzyszące zaczerwienieniu oka:

• pogorszenie/utrata widzenia,
• nadwrażliwość na światło,
• pojawienie się halo wokół źródeł światła,
• nagłe podwójne widzenie,
• silny ból oka z bólem głowy.

Przyjrzyjmy się zaczerwienieniu oka w lustrze przy dobrym oświetleniu, zastanówmy się, jakiego rodzaju jest zaczerwienienie oka:

1. powierzchowne – największe nasilenie zaczerwienienia widoczne jest na obrzeżach worka spojówkowego; oznacza to rozszerzenie naczyń krwionośnych w spojówce, co wskazuje na proces zapalny na zewnętrznej powierzchni gałki ocznej; zazwyczaj wymaga porady specjalisty, ale niekoniecznie natychmiastowej (wystarczy odwiedzić okulistę w ciągu 1–2 dni);
2. głębokie (rzęskowe) – wokół brzegu rogówki widoczny jest niebiesko-czerwony pierścień; oznacza to, że naczynia krwionośne w twardówce są poszerzone, sygnalizując proces zapalny wewnątrz gałki ocznej; pojawia się w chorobach rogówki, tęczówki, ciała rzęskowego; wymaga pilnej konsultacji;
3. mieszane – obserwuje się zarówno rozszerzenie naczyń w spojówce, jak i w twardówce wokół brzegu rogówki; wymaga pilnej konsultacji.

Warto zastanowić się, czy dominuje któryś z objawów:

• dyskomfort i wydzielina z oka – często wskazują na zakażenie;
• świąd – często wskazuje na reakcje alergiczne;
• nasilające się w ciągu dnia pieczenie – zazwyczaj wskazuje na zespół suchego oka;
• zaczerwienienie, opuchnięcie powiek – najczęściej wskazuje na stan zapalny powiek.

Składając te objawy można pomóc w identyfikacji przyczyny zaczerwienienia oka.

Pilnej opinii specjalisty lub pomocy na SOR w tym samym dniu są wymagane osoby z zaczerwienieniem oka:

• po urazach mechanicznych (ciało obce w oku, uderzenie, otarcie oka itp.)
• lub chemicznych (oparzenia oka),
• z istotnym, nagłym pogorszeniem/utratą widzenia (należy sprawdzić widzenie po zasłonięciu każdego oka osobno),
• z pojawieniem się kół tęczowych wokół źródeł światła w silnie bolesnym oku z towarzyszącym bólem głowy i pogorszeniem ostrości widzenia (zwykle oznacza to ostry atak zamkniętego kąta przesączania; przy porównaniu napięcia gałek ocznych przez powieki stwierdza się, że chore oko jest „twarde jak kamień”),
• z nagłym wystąpieniem podwójnego widzenia,
• z nagłym pojawieniem się wytrzeszczu,
• z zaczerwienieniem rzęskowym lub mieszanym,
• z zaczerwienieniem, zakażeniem oka u pacjentów noszących soczewki kontaktowe.

Pilnej konsultacji specjalisty w ciągu 1–2 dni od pojawienia się objawów wymagają osoby:

• z powierzchownym zaczerwienieniem spojówek,
• ze stanami zapalnymi spojówek, takimi jak pospolite zakażenia, alergiczne zapalenia spojówek lub zapalenie spojówek na tle zespołu suchego oka,
• z chorobami powiek,
• z zapaleniem nadtwardówki, zapaleniem twardówki.

Stanem, który można spróbować leczyć za pomocą leków dostępnych w aptekach bez recepty, jest wylew podspojówkowy. Objawia się on żywoczerwonym kolorem i uniesieniem spojówki. Nie towarzyszą mu inne objawy (np. pogorszenie widzenia, wydzielina w oczach). Krew może pojawić się pod spojówką samoistnie (np. u chorych z miażdżycą lub skokami ciśnienia tętniczego) lub nawet po drobnych urazach spowodowanych na przykład pocieraniem oka. To, co dla chorego stanowi dramatyczny obraz, jest pod względem klinicznym mało istotnym zjawiskiem, które nie stanowi dla pacjenta żadnego zagrożenia. Proces wchłaniania się krwi spod spojówki zajmuje kilka tygodni. Wskazana jest normalizacja i kontrola ciśnienia tętniczego oraz stosowanie leków zawierających substancje uszczelniające naczynia (np. dostępne bez recepty pochodne rutyny).

W przypadku zakraplania oczu należy pamiętać, że spojówki mogą reagować zaczerwienieniem w przypadku nadwrażliwości, zwłaszcza na krople zawierające środki konserwujące. Zaczerwienienie może być także związane z działaniem kropli używanych przez pacjentów do „wybielenia” oczu (są to tzw. sympatykomimetyki; zbyt częste ich stosowanie prowadzi do stałego zaczerwienienia oczu), jak również działaniem niektórych leków przeciwjaskrowych (np. analogów prostaglandyny).

Generalnie, po przeprowadzeniu wywiadu i dokładnym badaniu okulistycznym można postawić diagnozę.

Po zebraniu wywiadu, lekarz przeprowadza badanie okulistyczne, które obejmuje:

• ocenę ostrości wzroku każdego oka osobno,
• badanie ruchomości gałek ocznych we wszystkich kierunkach,
• badanie przedniego odcinka gałki ocznej w lampie szczelinowej, z uwzględnieniem powiek, spojówki, rogówki, przedniej komory oka, cieczy wodnistej, tęczówki, źrenic i ich reakcji na światło,
• badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego,
• badanie dna oka po rozszerzeniu źrenicy.

Metody leczenia różnych schorzeń są zbyt obszerne, aby je opisać w niniejszym tekście. Znajdziesz je przy omawianiu konkretnych chorób.

Szczegółowe dane można znaleźć w analizie konkretnych schorzeń.

Więcej szczegółowych danych można znaleźć podczas analizy każdej z chorób.

Informacje szczegółowe dostępne są w analizie poszczególnych schorzeń.

W przypadku chorób zakaźnych trzeba przestrzegać kilku podstawowych zasad:

• Po dotknięciu obszaru wokół oczu zaleca się dokładne umycie rąk,
• Nie należy dzielić ręczników z domownikami (można zastąpić je papierowymi) ani pościeli,
• Nie należy używać tych samych narzędzi do makijażu co inni,
• Podczas zakażenia nie należy nosić soczewek kontaktowych, a zainfekowane soczewki należy wyrzucić razem z płynem do ich pielęgnacji,
• Nie należy stosować tego samego preparatu do oczu wspólnie.