"Zespół czerwonego oka" (ang. syndrom "red eye") jest jednym z najczęstszych objawów w okulistyce. Zazwyczaj sygnalizuje obecność stanu zapalnego. Stan zapalny może prowadzić do zaczerwienienia, łzawienia, wydzieliny, swędzenia i/lub bólu oka. Nazwa "czerwone oko" nie jest diagnozą medyczną, lecz jedynie objawem wspólnym dla wielu schorzeń oka.

Normalnie, przez przejrzystą spojówkę oka widać białą twardówkę. Zaczerwienienie oczu może być efektem:

• poszerzenia i przekrwienia naczyń krwionośnych spojówki (często),
• poszerzenia i przekrwienia naczyń krwionośnych głęboko w białej twardówce (rzadko),
• krwi pod spojówką (bardzo rzadko).

Przyczyn czerwonych oczu jest wiele, tutaj wymienione są jedynie ogólne, bardziej szczegółowe informacje znajdują się w artykułach poświęconych poszczególnym chorobom.

1. Choroby spojówek (np. zakaźne zapalenie spojówek wywołane przez bakterie, wirusy, chlamydie, alergiczne zapalenie spojówek, zespół suchego oka, działanie leków na spojówki)

2. Choroby rogówki (np. zapalenie rogówki, keratopatie, zespół nawracających ubytków nabłonka rogówki)

3. Choroby błony naczyniowej (np. zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej, bakteryjne zapalenie wnętrza gałki ocznej)

4. Ostry atak zamkniętego kąta przesączania

5. Urazy gałki ocznej

6. Choroby powiek (np. nieprawidłowy wzrost rzęs, podwinięcie powieki, odwinięcie powieki, niedomykalność szpary powiekowej, zapalenie brzegów powiek, jęczmień)

7. Choroby twardówki

8. Choroby oczodołu (np. orbitopatia tarczycowa, choroby zapalne oczodołu, guzy oczodołu, przetoka tętniczo-jamista)

9. Klasterowe bóle głowy

Możliwe przyczyny zaczerwienienia oczu są różnorodne, dlatego szczegółowe opisy poszczególnych schorzeń i problemów znajdują się w innych publikacjach. Najczęściej u pacjentów z objawem "czerwonego oka" występuje zapalenie spojówek.

W przypadku pojawienia się zaczerwienienia w oku warto zadać sobie kilka pytań:

• Kiedy zauważono zaczerwienienie?

Nagłe pojawienie się zaczerwienienia może wskazywać na rozwijający się proces chorobowy.

• Czy zaczerwienieniu towarzyszą inne objawy?

Pilną konsultację należy rozważyć, jeśli zaczerwienieniu oka towarzyszą następujące objawy:

• pogorszenie/utrata widzenia,
• nadwrażliwość na światło,
• pojawienie się kół tęczowych wokół źródeł światła,
• nagłe pojawienie się podwójnego widzenia,
• silny ból oka z bólem głowy.

Warto przyjrzeć się zaczerwienieniu oka w lustrze przy dobrym oświetleniu i zastanowić się, jaki rodzaj zaczerwienienia jest obecny:

1. powierzchowne – największe nasilenie zaczerwienienia widoczne jest w obwodowej części worka spojówkowego; oznacza to poszerzenie naczyń krwionośnych w spojówce, co sugeruje zapalny proces powierzchni gałki ocznej; zazwyczaj wymaga konsultacji specjalisty, ale niekoniecznie pilnej (można udać się do okulisty w ciągu 1–2 dni);
2. głębokie (rzęskowe) – sinoczerwona obwódka widoczna wokół rąbka rogówki wskazuje na poszerzone naczynia krwionośne w twardówce, co może oznaczać zapalny proces wewnątrz gałki ocznej; występuje przy chorobach rogówki, tęczówki, ciała rzęskowego; wymaga pilnej konsultacji;
3. mieszane – obecne jest zarówno poszerzenie naczyń w spojówce, jak i w twardówce wokół rąbka rogówki; wymaga pilnej konsultacji.

Warto także zauważyć, czy któryś z objawów dominuje:

• dyskomfort i wydzielina z oka – często wskazuje na zakażenie;
• świąd – często wskazuje na choroby alergiczne;
• nasilające się w ciągu dnia pieczenie – często wskazuje na zespół suchego oka;
• zaczerwienienie, obrzęk powiek – często wskazuje na stany zapalne powiek.

Kombinacja objawów może pomóc w ustaleniu przyczyny zaczerwienienia.

Osoby, które wymagają pilnej konsultacji specjalisty lub pomocy na Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych w tym samym dniu, to te z zaczerwienieniem oka:

• po urazach mechanicznych (ciało obce w oku, uderzenie, otarcie oka itp.)
• lub chemicznych (oparzenia oka)
• z istotnym, nagłym pogorszeniem/utratą widzenia
• z pojawieniem się kół tęczowych wokół źródeł światła w silnie bolesnym oku z towarzyszącym bólem głowy i pogorszeniem ostrości widzenia
• z nagłym wystąpieniem podwójnego widzenia
• z nagłym pojawieniem się wytrzeszczu
• z zaczerwienieniem rzęskowym lub mieszanym
• z zaczerwienieniem, zakażeniem oka u pacjentów noszących soczewki kontaktowe

Osoby, którym potrzebna jest konsultacja specjalisty w ciągu 1-2 dni od pojawienia się objawów, to te z powierzchownym zaczerwienieniem spojówek, stanami zapalnymi spojówek, chorobami powiek, zapaleniem nadtwardówki, zapaleniem twardówki.

Wylew podspojówkowy to stan, który można próbować leczyć za pomocą leków dostępnych w aptekach bez recepty. Krew pod spojówką może pojawić się samoistnie lub po drobnych urazach. Proces wchłaniania się krwi spod spojówki zajmuje kilka tygodni. Wskazane jest normalizacja i kontrola ciśnienia tętniczego oraz stosowanie leków zawierających substancje uszczelniające naczynia.

Należy pamiętać, że zaczerwienienie spojówek może być reakcją na nadwrażliwość, zwłaszcza na krople zawierające środki konserwujące. Może też być spowodowane działaniem kropli do "wybielania" oczu, niektórych leków przeciwjaskrowych, jak również częstym stosowaniem sympatykomimetyków.

Standardowo przeprowadzenie wywiadu oraz dokładne badanie okulistyczne są wystarczające do postawienia diagnozy. Po zebraniu informacji lekarz przeprowadza badanie oczu. Włącza ono:

• ocenę ostri wzroku osobno dla prawego i lewego oka,
• test ruchomości gałek ocznych we wszystkich kierunkach,
• badanie przedniego segmentu oka za pomocą lampy szczelinowej, z uwzględnieniem powiek, spojówki, rogówki, przedniego odcinka gałki ocznej, cieczy wodnistej, tęczówki, źrenic i ich reakcji na światło,
• badanie ciśnienia wewnątrz gałkowego,
• badanie dna oka po rozszerzeniu źrenicy.

Sposoby terapii różnych schorzeń są zbyt obszerne, aby móc je opisać w tym artykule. Szczegółowe informacje można znaleźć przy omawianiu konkretnej choroby.

Szczegółowe dane można znaleźć w analizie poszczególnych schorzeń.

Szczegółowe informacje o poszczególnych schorzeniach można znaleźć w ich opisie.

Szczegółowe informacje można znaleźć w analizie konkretnych schorzeń.

W sytuacji chorób zakaźnych trzeba przestrzegać kilku podstawowych zasad:

• po każdym dotknięciu okolic oczu należy dokładnie umyć ręce,
• nie dzielić z domownikami wspólnych ręczników (można używać ręczników papierowych) czy pościeli,
• nie korzystać z tych samych akcesoriów do makijażu co inni,
• w czasie zakażenia nie używać soczewek kontaktowych, a zainfekowane soczewki trzeba wyrzucić razem z płynem do ich pielęgnacji,
• unikać wspólnego stosowania tych samych kropli/maści do oczu.