Choroba dwubiegunowa to dolegliwość, która charakteryzuje się epizodami depresji, manii/hipomanii lub epizodami mieszanymi. Pomiędzy tymi epizodami mogą pojawiać się okresy remisji. Choroba ta jest drugą co do częstości przyczyną niezdolności do pracy z powodów psychiatrycznych. Zwykle rozpoczyna się w młodym wieku i może mieć poważne konsekwencje we wszystkich aspektach życia chorego.

Diagnoza i terapia odgrywają kluczową rolę w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej. Podział na podtypy obejmuje chorobę afektywną dwubiegunową I typu, II typu, III typu, III i półmania, sezonową, cyklotymię, "miękkie" spektrum oraz manię jednobiegunową. Epizody choroby mogą następować po sobie w różnych okresach, z różną częstością i nasileniem objawów. Trwałość epizodów depresyjnych jest zazwyczaj dłuższa niż epizodów maniakalnych. Leczenie dostosowane do specyfiki choroby i zalecenia lekarskie mają kluczowe znaczenie dla rokowania i przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej.

Według szacunków, około 2% populacji cierpi na chorobę afektywną dwubiegunową typu I i II, a rozpowszechnienie wszystkich zaburzeń należących do tego spektrum wynosi od 6 do 11%. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni chorują z podobną częstością na chorobę afektywną dwubiegunową.

Epizod depresyjny charakteryzuje się stopniowo obniżającym się nastrojem, utratą radości i zainteresowań oraz spadkiem energii i aktywności życiowej. Pacjent z depresją może doświadczać także trudności w podejmowaniu decyzji, zaburzeń koncentracji oraz pamięci.

W przypadku epizodu maniakalnego pojawia się znacznie podwyższony nastrój, przejawiający się euforią, nadpobudliwością oraz tendencją do agresji i impulsywnych działań. Pacjent może doświadczać również zmienności nastroju oraz nadmiernego popędu seksualnego.

Epizod hipomaniakalny, w porównaniu z manią, cechuje się mniejszą liczbą objawów oraz krótszym czasem trwania. Pacjent może doświadczać podwyższenia nastroju, zwiększonej aktywności życiowej oraz lekkomyślnych działań, jednak w większym stopniu jest w stanie kontrolować swoje zachowania.

Epizod mieszany charakteryzuje się jednoczesnym występowaniem objawów depresji i manii/hipomanii, co może prowadzić do spowolnienia psychoruchowego w połączeniu z przyspieszeniem myśli oraz uczuciem smutku, drażliwości i utraty sensu życia.

Okres remisji to stan bez objawów chorobowych lub z niewielkimi symptami choroby, który wymaga jednak dalszej kontroli u psychiatry oraz systematycznego przyjmowania leków.

Podobnie, jak opisano w tekście dotyczącym depresji, lekarz psychiatra zajmujący się pacjentem z chorobą afektywną dwubiegunową analizuje różne czynniki wpływające na rozwój i przebieg choroby, odpowiadając na pytania pacjenta. Ważne jest zrozumienie czynników biologicznych, takich jak genetyka i zaburzenia neuroprzekaźników, a także czynników psychospołecznych i środowiskowych.

Nie należy szukać winnego choroby, ponieważ podłoże genetyczne odgrywa tutaj kluczową rolę. Czynniki psychologiczne, społeczne i środowiskowe również wpływają na rozwój choroby i mogą ją nasilać lub łagodzić. Ważne jest utrzymanie stabilnego rytmu życia, co może mieć istotny wpływ na stan psychiczny pacjenta.

• Jeśli występują objawy objawów emocjonalnych lub zachowania, które niepokoją daną osobę lub jej bliskich, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
• W przypadku pojawienia się intensywnych myśli samobójczych, konieczne jest natychmiastowe działanie i zgłoszenie się do specjalisty.
• Nawet przy łagodnych objawach hipomanii, zaleca się jak najszybszą wizytę u psychiatry, aby skonsultować możliwe zmiany rozpoznania.
• Jeśli zauważysz cykliczne zmiany nastroju u siebie lub bliskich, konieczna jest konsultacja psychiatryczna.
• Diagnoza choroby afektywnej dwubiegunowej może być trudna i wymaga specjalistycznej wizyty u psychiatry.

Chorobę afektywną dwubiegunową można zdiagnozować, gdy wystąpią co najmniej dwa nawroty choroby, z co najmniej jednym epizodem manii (lub hipomanii) lub epizodem mieszanym. Mogą to być pojedyncze epizody manii (hipomanii) lub epizody mieszane, poprzedzone jednym lub kilkoma epizodami depresji. Epizodem mieszanym nazywamy sytuację, gdy u pacjenta występują jednocześnie objawy depresyjne i maniakalne/hipomaniakalne.

Diagnozę choroby afektywnej dwubiegunowej ustala się po wykluczeniu samej depresji i określeniu innego schorzenia, takiego jak choroba afektywna jednobiegunowa (depresja nawracająca). Czasami rozpoznanie tej choroby następuje po wielu latach leczenia depresji nawracającej, kiedy pojawia się pierwszy epizod manii, hipomanii lub epizod mieszany.

Chorobę afektywną dwubiegunową często rozpoznaje się u osób w wieku 20–30 lat, a pierwszy epizod może wystąpić nawet przed 20. urodzinami. Diagnoza choroby afektywnej dwubiegunowej (szczególnie II typu) może sprawiać trudności, co często skutkuje opóźnionym rozpoznaniem i niewłaściwym leczeniem. Pacjenci z tą chorobą czasami są leczeni inicjalnie z powodu innej diagnozy, jak np. zaburzenia depresyjne nawracające.

Epizody depresji w chorobie afektywnej dwubiegunowej zazwyczaj nie stanowią problemu diagnostycznego. Ważne jest jednak monitorowanie objawów podczas okresów remisji, ponieważ pacjenci mogą interpretować spadek nastroju jako rozpoczynającą się depresję. W przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej należy również zwrócić uwagę na współwystępujące choroby, takie jak zaburzenia lękowe czy problemy somatyczne.

Samobójcze myśli i tendencje są poważnym zagrożeniem w tej chorobie, dlatego należy być czujnym na ich występowanie u pacjenta. Zdarza się, że objawy sugerujące epizod maniakalny mogą być mylone z innymi schorzeniami, dlatego konieczna jest dokładna diagnoza i obserwacja pacjenta.

W diagnostyce afektywnej dwubiegunowej stosuje się różne kwestionariusze, aby określić stopień nasilenia zaburzeń nastroju. Jednak ostateczne rozpoznanie choroby wymaga analizy psychiatrycznej. Istotne jest również zwrócenie uwagi na cechy dwubiegunowości, które mogą wskazywać na ryzyko rozwoju tej choroby w przyszłości.

Cele terapii w przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej polegają na osiągnięciu remisji choroby, przywróceniu normalnego funkcjonowania oraz zapobieganiu nawrotom. Terapia jest długotrwała i obejmuje farmakoterapię, psychoedukację oraz czasami psychoterapię. Psychoedukacja odgrywa istotną rolę i polega na przekazywaniu wiedzy o chorobie, objawach oraz sposobach postępowania przy jej nawrocie. Psychoterapia jest zalecana przy długich okresach remisji. W leczeniu farmakologicznym stosuje się leki stabilizujące nastrój oraz w przypadku epizodów depresyjnych leki przeciwdepresyjne. Niektóre leki wymagają monitorowania stężenia we krwi oraz innych parametrów zdrowotnych.

W przypadku występowania innych zaburzeń psychicznych współwystępujących z chorobą, konieczne jest stosowanie odpowiednich leków i interwencji terapeutycznych. Leczenie może polegać na monoterapii lub politerapii, w zależności od potrzeb pacjenta. W sytuacjach zagrożenia życia może być konieczna hospitalizacja oraz zastosowanie elektrowstrząsów. Ważne jest prowadzenie psychoedukacji pacjenta oraz bliskich, aby zwiększyć świadomość na temat choroby oraz odpowiednich działań w przypadku nawrotu.