Badania ultrasonografii endoskopowej są bardzo pomocne w diagnozowaniu różnych chorób trzustki, takich jak małe zmiany ogniskowe, guzy oraz przewlekle zapalenie trzustki.

Ponadto, ultrasonografia endoskopowa może być również użyteczna w określaniu lokalnego zaawansowania nowotworów przewodu pokarmowego, co ma kluczowe znaczenie przy planowaniu leczenia, kwalifikacji do różnych procedur leczniczych oraz dyskwalifikacji z interwencji chirurgicznej.

Wskazania do przeprowadzenia ultrasonografii endoskopowej obejmują także ocenę zmian podśluzówkowych przewodu pokarmowego oraz diagnozowanie kamicy dróg żółciowych. Badanie to umożliwia również ocenę struktur anatomicznych położonych w śródpiersiu tylnym, pęcherzyka żółciowego, wątroby, śledziony, lewego nadnercza oraz okolic odbytnicy.

Oprócz aspektów diagnostycznych, ultrasonografia endoskopowa umożliwia przeprowadzenie różnorodnych zabiegów, takich jak drenaż torbieli trzustki i dróg żółciowych oraz neuroliza splotu trzewnego w celu łagodzenia bólu u pacjentów z chorobami trzustki.

Badanie ultrasonografii endoskopowej polega na wprowadzeniu endoskopu do przewodu pokarmowego przez jamę ustną lub odbyt, w zależności od badanej okolicy.

Podczas tego badania lekarz może ocenić ścianę odbytnicy oraz struktury sąsiadujące, a także pobrać materiał do badania pod mikroskopem przy użyciu igły biopsyjnej.

Czasami wykonuje się także drenaż pod kontrolą ultrasonografii endoskopowej, aby opróżnić torbiele lub inne zbiorniki płynu znajdujące się w organizmie pacjenta.

Procedura może być wykonywana bez znieczulenia, po podaniu leków przeciwbólowych lub w znieczuleniu ogólnym.

Wykonanie ultrasonografii endoskopowej wymaga, aby pacjent był na czczo.

Przed badaniem zazwyczaj przeprowadza się badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi, testy krzepnięcia krwi, analizę elektrolitów oraz ewentualne badania hormonalne tarczycy.

Niekiedy, przed bardziej inwazyjnymi procedurami, lekarz zaleca dodatkowe badania, takie jak grupa krwi, poziom amylazy, stężenie mocznika i kreatyniny, a także elektrokardiogram (EKG).

Osoby chore na poważne choroby przewlekłe, takie jak nadciśnienie tętnicze, padaczka czy cukrzyca, które regularnie przyjmują leki, powinny skonsultować się z lekarzem w sprawie przyjęcia porannej dawki leku. Zazwyczaj można przyjąć lek rano z niewielką ilością wody, chociaż w przypadku cukrzycy należy pominąć zarówno insulinę, jak i doustne leki przeciwcukrzycowe.

Osoby przyjmujące leki zmniejszające krzepliwość krwi, takie jak acenokumarol czy warfaryna, muszą przerwać stosowanie tych leków na kilka dni przed badaniem EUS. Zamiast nich należy przyjmować heparynę drobnocząsteczkową zaleconą przez lekarza.

Przed planowaną procedurą EUS należy sprawdzić wskaźniki krzepnięcia krwi (np. INR). Zabiegi terapeutyczne przeprowadza się jedynie wtedy, gdy parametry krzepnięcia są w normie.

Jeśli pacjent przyjmuje inne leki przeciwkrzepliwe (jak dabigatran, rywaroksaban) lub preparaty kwasu acetylosalicylowego, klopidogrel lub tiklopidyna, również powinien odstawić je zgodnie z zaleceniem lekarza. W niektórych przypadkach może być konieczne zastosowanie heparyny drobnocząsteczkowej oraz kontrola wskaźników krzepnięcia (APTT, czas protrombinowy).

Jedynym bezwzględnym przeciwskazaniem jest brak zgody pacjenta na badanie.

Przeciwskazania względne, czyli sytuacje, które mogą być przeszkodą to m.in. nagłe ataki choroby wieńcowej, ostre lub ciężkie przewlekłe niewydolności serca, nagła niewydolność oddychania oraz zaburzenia krzepnięcia krwi. Decyzja o przeprowadzeniu badania zależy od konkretnej sytuacji i pacjenta. Ważne jest, aby wykonywać badania tylko wtedy, gdy ich wyniki wpłyną na dalsze postępowanie, a korzyści z przeprowadzenia badania przewyższają ryzyko związane z procedurą.

Po wykonaniu badania konieczne jest pozostanie na czczo do momentu otrzymania odpowiednich zaleceń od lekarza. Pierwszy posiłek można spożyć zazwyczaj minimum 2 godziny po ustąpieniu znieczulenia miejscowego gardła, w zależności od rodzaju przeprowadzonego zabiegu.

Bezpośrednio po zabiegu pacjent jest monitorowany, a niezbędne badania biochemiczne są wykonywane w celu wczesnego wykrycia ewentualnych powikłań. W przypadku pojawienia się niepokojących objawów, takich jak bóle brzucha, wymioty, obecność krwi w stolcu lub czarny stolec, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem lub pielęgniarką.

Po wykonaniu endoskopii można zazwyczaj opuścić szpital tego samego dnia. W niektórych sytuacjach konieczne może być przedłużenie czasu hospitalizacji.

W przypadku przeprowadzenia zabiegu endoskopowego w znieczuleniu ogólnym w warunkach ambulatoryjnych, ważne jest aby nie prowadzić pojazdów mechanicznych w dniu zabiegu oraz aby skorzystać z opieki drugiej osoby przy powrocie do domu.