Ferrytyna pełni rolę magazynu żelaza w ciele i jej poziom odzwierciedla ilość tego pierwiastka w organizmie. W większych ilościach znajduje się w komórkach wątroby, śledziony i szpiku kostnego. Chroni organizm przed toksycznym działaniem nadmiaru żelaza i służy jako zbiornik dla procesu erytropoezy.

Jest kluczowym wskaźnikiem niedoborów żelaza - obniżenie jej poziomu jest jedynym stanem związanym ze spadkiem ferrytyny. Wzrost poziomu ferrytyny jest mniej związany ze stężeniem żelaza, ponieważ jako białko ostrej fazy zwiększa się w stanach zapalnych, podczas infekcji, chorób nowotworowych i problemów z wątrobą. Obniżenie poziomu ferrytyny we krwi jest charakterystyczne dla niedokrwistości spowodowanej brakiem żelaza oraz ukrytego deficytu tego pierwiastka. Zwiększenie poziomu ferrytyny może wynikać z nadmiaru żelaza w organizmie (hemochromatoza, hemosyderoza, wielokrotne transfuzje krwi), stanów zapalnych, produkcji ferrytyny przez tkanki nowotworowe, uwalniania ferrytyny z rozpadających się komórek i różnych patologii wątroby. Prawidłowy poziom ferrytyny zależy od płci i mieści się w szerokim zakresie:

• u kobiet 10-200 µg/l (średnio 35 µg/l)
• u mężczyzn 15-400 µg/l (średnio 90 µg/l).

Do oznaczenia poziomu ferrytyny można użyć jako wskaźnika do wykrywania przyczyn niedoboru żelaza, rozpoznawania różnic w niedokrwistościach, diagnozowania nadmiaru żelaza lub kontrolowania pacjentów przyjmujących preparaty żelaza.

Oznaki, które mogą sugerować niedobór żelaza, to:

• kruche paznokcie
• łamliwe, wypadające włosy, rozdwojone końcówki
• senność, bladość
• zawroty głowy, szumy uszne
• omdlenia
• zmiany na błonie śluzowej języka, gardła
• sucha skóra, błony śluzowe
• osłabiona odporność
• problemy z koncentracją, pamięcią
• złe samopoczucie, nerwowość
• przyspieszone tętno.

Objawami nadmiaru żelaza mogą być:

• problemy z układem pokarmowym: wzdęcia, zaparcia
• ogólne osłabienie
• bóle stawów
• spadek libido.

Oznaczanie poziomu ferrytyny wskazane jest u pacjentów, u których stwierdzono obniżony poziom hemoglobiny i hematokrytu. W szczególności, gdy erytrocyty zawierają znacznie mniej hemoglobiny, są bardzo małe i występuje niedobarwliwość, hipochromia i mikrocytoza (obniżone parametry MCV, MCH i MCHC – typowe dla niedokrwistości z niedoboru żelaza). Rzadziej lekarz zleca badania na poziom ferrytyny, jeśli podejrzewa się nadmiar żelaza w organizmie.

Przy oznaczeniu poziomu ferrytyny lekarz zazwyczaj zleca także inne badania związane z gospodarką żelaza w organizmie, takie jak nasycony transferyną żelazem (TfS), całkowita zdolność wiązania żelaza (TIBC), poziom rozpuszczalnego receptora transferryny (sTfR), a często także badania kału na obecność krwi utajonej. Jednak podstawowym badaniem laboratoryjnym, które się zleca w przypadku podejrzenia niedokrwistości u pacjenta, jest morfologia krwi.

Aby określić poziom ferrytyny, konieczne jest pobranie próbki krwi żyłowej od pacjenta, zwykle z żyły łokciowej, przez wykwalifikowaną osobę. Następnie próbka jest wysyłana do laboratorium. Przed badaniem zaleca się skonsultowanie z lekarzem przyjmowanych leków i suplementów diety, ponieważ mogą one wpłynąć na wyniki. Ważne jest również porównanie wyników z uwagi na różnice w odczynnikach i jednostkach stosowanych przez poszczególne laboratoria (normy obowiązujące w laboratorium mogą się różnić).

Badanie poziomu ferrytyny we krwi zazwyczaj nie wymaga specjalnego przygotowania. Pacjent nie musi być na czczo przed pobraniem krwi (spożycie posiłku przed badaniem nie ma wpływu na wynik). Najlepiej jest przeprowadzić badanie rano. Osoba badana nie powinna podchodzić do testu po bezsennej nocy, intensywnym wysiłku fizycznym, a także przy występowaniu gorączki lub innych objawach infekcji (wynik może wtedy być nieprawidłowy). Przyjmowanie leków w dniu badania musi być uzgodnione z lekarzem i ściśle związane z celem przeprowadzenia badania.

Pobranie próbki krwi jest wystarczające do określenia poziomu ferrytyny, dlatego nie ma żadnych przeciwwskazań do przeprowadzenia tego testu.

Różne osoby mogą reagować na ukłucie podczas pobierania krwi poprzez stan przedomdlenia lub omdlenie. Niektórzy pacjenci mogą odczuwać lekki ból, swędzenie lub pieczenie w miejscu wkłucia. Ważne jest, aby zabieg został wykonany z zachowaniem ścisłej aseptyki, chroniąc pacjenta i personel przed ewentualnym zakażeniem. Ryzyko infekcji jest minimalne, pod warunkiem stosowania jednorazowego sprzętu i dezynfekcji miejsca wkłucia. Rzadkim powikłaniem po pobraniu krwi jest przedłużone krwawienie, często spowodowane niewłaściwym uciskaniem miejsca wkłucia lub zaburzeniami krzepnięcia krwi. Nawet przy prawidłowej technice pobierania krwi mogą pojawić się siniaki w miejscu wkłucia igły.