Gazy występują naturalnie w świetle jelita. Mają dwa główne źródła: powietrze połykane podczas jedzenia lub mówienia oraz produkty fermentacji jelitowej, głównie w jelicie grubym.

Połykane powietrze zawiera głównie azot i tlen.

Gazy z procesów metabolicznych mają zróżnicowany skład. Są to bezwonny dwutlenek węgla, metan, wodór oraz siarkowodór i inne pochodne siarki. Ich ilość i rodzaj zależą od spożywanych pokarmów, flory jelitowej i funkcjonowania jelit.

Objętość gazu w jelicie wynosi zazwyczaj 200 ml, a dobowa ilość wydalanego wiatru sięga do 600 ml. Zdrowa osoba wydala gazy (potocznie "wiatry") od kilkunastu do 25 razy dziennie.

Przyczyny zwiększenia ilości gazów jelitowych mogą być różnorodne. Mogą nimi być spożywanie pokarmów uznanych za gazotwórcze, zwiększone połykanie powietrza, niemożność odbijania połkniętego powietrza, upośledzenie trawienia i wchłaniania w jelicie cienkim, zwolnienie czasu pasażu jelitowego oraz zwiększenie ilości bakterii w jelicie cienkim.

Pacjenci często błędnie rozumieją problem wzdęcia i przypisują go nadmiarowi gazu. Trudno jest dokładnie określić ilość wydalanego gazu, ale przydatne może być porównanie do ilości gazów z okresu poprzedzającego poczucie wzdęcia. Zazwyczaj nie ma konieczności przeprowadzania badań, chyba że towarzyszą temu inne objawy sugerujące chorobę przewodu pokarmowego. Warto przeanalizować swoją dietę, ponieważ często zdarza się, że osoba odczuwa dyskomfort związany z większą ilością gazów po spożyciu określonych pokarmów.

W przypadku podejrzeń o organiczne przyczyny nadmiernych ilości gazów, pomocne mogą być:

• przeglądowe zdjęcie jamy brzusznej umożliwiające ogólne oszacowanie ilości gazów i wykluczenie zaburzeń drożności przewodu pokarmowego
• ultrasonografia jamy brzusznej
• badania endoskopowe
• w wyjątkowych sytuacjach można skorzystać z oddechowego testu wodorowego, który jest trudno dostępny i niejednoznaczny w interpretacji.

W przypadku nadmiaru gazów należy:

• zaprzestać żucia gumy, pić przez słomkę, jeść powoli, starannie rozdrabniając pokarm w jamie ustnej
• jeżeli nie ma innych objawów, doradza się staranną weryfikację spożywanych pokarmów i wykluczenie z diety tych pokarmów, o których powszechnie wiadomo, że są gazotwórcze; niektóre pokarmy po odpowiedniej obróbce mogą nie powodować nadmiernych gazów, dlatego może wystarczyć zmiana sposobu ich przyrządzania, a nie eliminowanie ich z diety
• szczególną uwagę należy poświęcić mleku i jego przetworom zawierającym cukier mleczny – laktozę – i wyeliminować te produkty przez 2–3 tygodnie z oceną wpływu tego ograniczenia na ilość gazów
• stosować probiotyki z myślą o przesunięciu w składzie flory jelitowej w kierunku bakterii niefermentujących
• w wybranych przypadkach, pod nadzorem lekarskim stosuje się chemioterapeutyki jelitowe z intencją zmniejszenia ilości flory fermentującej lub inne leki o podobnym działaniu (np. sole bizmutu)
• objawowo podaje się leki adsorbujące (węgiel aktywowany) lub środki powierzchniowo czynne (simetykon), ułatwiające odchodzenie wiatrów.

Diagnostyka, niekiedy bardzo rozbudowana, wymuszona naleganiem pacjenta i bezradnością lekarza, rzadko prowadzi do ustalenia przyczyny tego objawu, trudnego do obiektywnej oceny. Często jest on elementem zespołu zaburzeń czynnościowych jelit, np. zespołu jelita drażliwego.

Pokarmy bardzo gazotwórcze:

• groch
• kiszone ogórki
• kukurydza
• cebulka
• fasola
• kapusta
• brukselka
• chleb
• makaron
• produkty zbożowe
• jabłka
• gruszki
• brzoskwinie
• śliwki
• jabłka
• gruszki
• brzoskwinie
• śliwki
• kukurydza
• owsianka
• ziemniaki
• mleko
• lody
• ser pleśniowy
• otręby oczyszczone

Pokarmy o niskim stopniu gazotwórczości:

• biały ryż
• banany
• owoce cytrusowe
• winogrona
• ser żółty
• mięso
• jaja
• napoje niegazowane
• słodziki
• jogurt
• otręby nieoczyszczone