Testowanie poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c) to analiza krwi, która pokazuje średnie stężenie we krwi w ciągu ostatnich 2–3 miesięcy. Ten test jest użyteczny do:

• diagnozowania cukrzycy
• monitorowania leczenia cukrzycy.

Hemoglobina glikowana (HbA1c) powstaje w procesie glikacji, czyli łączenia się z resztami węglowodanowymi (cukrowymi) i kumulacji w erytrocytach. Proces ten zachodzi intensywniej u osób z podwyższonym poziomem glukozy we krwi.

Hemoglobina glikowana odzwierciedla średnie stężenie glukozy w ciągu ostatnich 2–3 miesięcy, co związane jest z długością życia erytrocytów, wynoszącą około 120 dni.

Jeśli wykonuje się badanie stężenia hemoglobiny glikowanej w celach diagnostycznych, czyli u osób bez stwierdzonych zaburzeń gospodarki węglowodanowej:

• optymalny wynik to: poniżej 5,7% (39 mmol/mol)
• wynik: 5,7–6,4% (39–46 mmol/mol) sugeruje stan przedcukrzycowy
• wynik: 6,5% lub więcej (48 mmol/mol) wskazuje na cukrzycę.

U osób z cukrzycą, ogólnie przyjmuje się, że stężenie poniżej 7,0% (53 mmol/mol) jest pożądane dla prawidłowego leczenia.

Szczegółowe kryteria obowiązują u:

• pacjentów z cukrzycą typu 1, osób z nowo zdiagnozowaną cukrzycą typu 2, oraz u dzieci i młodzieży chorych na cukrzycę – wtedy stężenie hemoglobiny glikowanej powinno być poniżej 6,5% (48 mmol/mol)
• kobiet z cukrzycą przedciążową, które planują ciążę lub są w I trymestrze ciąży – wtedy stężenie hemoglobiny glikowanej powinno być poniżej 6,5% (48 mmol/mol)
• w II i III trymestrze ciąży optymalne stężenie hemoglobiny glikowanej to poniżej 6,0% (42 mmol/mol)
• pacjentów w podeszłym wieku lub z cukrzycą powikłaną makroangiopatią (np. retinopatią cukrzycową, czyli uszkodzeniem siatkówki oka) i/lub innymi poważnymi chorobami – optymalne stężenie hemoglobiny glikowanej to poniżej 8,0% (64 mmol/mol).

Prawidłowy poziom hemoglobiny glikowanej zmniejsza ryzyko rozwoju odległych powikłań cukrzycowych – nerkowych, ocznych czy sercowych.

Wskazania do przeprowadzenia badania obejmują:

• monitorowanie prawidłowego poziomu cukru we krwi
• podejrzenie wystąpienia cukrzycy
• świeżo zdiagnozowana cukrzyca
• brak samodzielnego kontrolowania poziomu glukozy przez pacjenta
• cukrzyca u kobiet w ciąży
• niestabilne wyniki pomiarów glukozy w domu
• konieczność zmiany leczenia cukrzycy, np. przed rozpoczęciem stosowania insuliny.

Aby przebadać poziom hemoglobiny glikowanej, pobiera się próbkę krwi, zazwyczaj z żyły łokciowej.

Trzeba pozostać na czczo. Poza tym przygotowanie do badania nie jest konieczne.

Brak konkretnych komplikacji związanych z tą procedurą. Po pobraniu krwi możliwe są objawy takie jak ból w miejscu wkłucia, opuchlizna, siniak, uszkodzenie naczynia.

• Jeśli występują pewne stany lub choroby, wynik badania stężenia hemoglobiny glikowanej może być nieprecyzyjny, np. hemoglobinopatie, niedokrwistości, stan po przetoczeniu krwi, hipertriglicerydemia, hiperbilirubinemia, niewydolność nerek, dializoterapia, stosowanie erytropoetyny, marskość wątroby i przyjmowanie salicylanów w dużych dawkach.