Guzki krwawnicze, znane również jako hemoroidy, są naturalną strukturą odbytu składającą się z trzech poduszkowatych naczyń żylnych wypełnionych krwią. Mają one za zadanie uszczelnianie odbytu, co wspomaga kontrolę procesu wypróżniania. Hemoroidy mogą być wewnętrzne lub zewnętrzne, w zależności od splotu żylnego, który jest przekrwiony. Hemoroidy zewnętrzne widoczne są jako sinawe guzki w okolicy odbytu, podczas gdy hemoroidy wewnętrzne można wyczuć jedynie podczas badania odbytu palcem. Hemoroidy są dość powszechne i występują u około 11% populacji, z największą częstością między 45. a 65. rokiem życia.

Wśród innych schorzeń okolicy odbytu, które mogą być mylone z hemoroidami, należą szczelina odbytu, przetoki, ropnie odbytowo-odbytnicze oraz zapalenie zwieraczy odbytu.

"Hemorrhoid" to słowo pochodzenia greckiego, oznaczające przepływ krwi, które zostało użyte po raz pierwszy przez Hipokratesa. Jest to struktura anatomiczna istotna dla zwierząt, a także u człowieka służąca do zapobiegania niekontrolowanemu oddawaniu gazów. Splot tętniczo-żylny nazwany splotem odbytniczym wewnętrznym pełni istotną rolę w funkcjonowaniu odbytu.

Przyczyna powiększenia guzków krwawniczych nie jest w pełni zrozumiała. Istnieje przekonanie, że wynika to z wielu czynników, takich jak dieta, tryb życia, wykonywany zawód, wysiłek fizyczny, ciąża i poród. Uważa się, że rozwój hemoroidów jest spowodowany przemijającym lub trwałym wzrostem ciśnienia lub zastojem w żyłach odbytniczych. Może to wystąpić zarówno w codziennych sytuacjach, jak i przy poważniejszych problemach zdrowotnych. Pierwsza, bardziej powszechna kategoria obejmuje:

• nawykowe zaparcia,
• biegunkę,
• ciążę,
• siedzący tryb życia,
• biegi długodystansowe.

Hemoroidy mogą pojawić się także u osób z poważniejszymi, rzadszymi schorzeniami, takimi jak marskość wątroby, guzy miednicy małej oraz wrodzony brak zastawek żylnych w żyłach trzewnych.

Dominującym symptomem jest krwawienie z odbytu. Jest to krwawienie świeżą krwią towarzyszące wypróżnieniu, szczególnie w przypadku wytężonej defekacji w przebiegu zaparcia. Obecność skrzepów krwi, ciemnowiśniowej krwi lub smolista, czarna barwa stolca wskazują na inne, z reguły poważniejsze choroby. Jeśli krwawienie jest intensywne, widoczna jest krew w muszli klozetowej, jeśli jego natężenie jest mniejsze widoczne są tylko pasemka krwi powlekające stolec lub jedynie ślady krwi na papierze toaletowym. Krwawienie z hemoroidów jest najczęstszą przyczyną krwawienia świeżą, czerwoną krwią z odbytu.

Zwykle hemoroidy nie prowadzą do niedokrwistości, ale w przypadku obfitych częstych krwawień może dojść nawet do głębokiej niedokrwistości. Inne objawy choroby hemoroidalnej to: świąd i pieczenie w okolicy odbytu, ból, podrażnienie, dyskomfort w okolicy odbytu, uczucie niecałkowitego wypróżnienia, wyciek śluzu, hemoroidy wewnętrzne, powiększając się podczas parcia na stolec mogą wypadać na zewnątrz i cofać się samoistnie do kanału odbytu. Niekiedy konieczne jest ich ręczne odprowadzenie, a w postaci bardzo zaawansowanej ulegają zadzierzgnięciu i nie można ich odprowadzić do środka. Wówczas hemoroidy są stale widoczne na zewnątrz odbytu i mogą być bolesne. W przypadku wystąpienia zakrzepu w guzku krwawniczym zewnętrznym lub pęknięcia żyły pojawia bolesna okrągła, sinawa grudka widoczna na skórze w pobliżu odbytu. Po ustąpieniu ostrego stanu ból ustępuje, guzek z zakrzepem zmniejsza się i powstaje fałd skórny.

Rozpoznanie hemoroidów opiera się na badaniu proktologicznym – lekarz przeprowadza oględziny okolicy odbytu, a następnie wykonuje badanie palcem przez odbyt. Hemoroidy zewnętrzne można zauważyć jako sinawe guzki w okolicach odbytu. Natomiast hemoroidy wewnętrzne można wyczuć podczas bezpośredniego badania przez odbyt. Następnie, po wykonaniu tego badania, lekarz przeprowadza badanie wziernikiem – anoskopem, aby obejrzeć hemoroidy wewnętrzne. Anoskop to przeźroczysty i stożkowaty wziernik, który jest wprowadzany do odbytnicy za pomocą rękojeści umożliwiającej oglądanie wnętrza odbytnicy za pomocą oświetlonego i nasmarowanego specjalnym środkiem instrumentu.

Ważne jest wykluczenie innych przyczyn krwawienia, w tym raka jelita grubego. W związku z tym większość pacjentów powinna poddać się kolonoskopii przed rozpoczęciem leczenia, aby wykluczyć inne możliwe przyczyny krwawienia. Warto pamiętać, że obecność hemoroidów nie wyklucza obecności raka jelita grubego.

Istnieją cztery stopnie choroby hemoroidalnej: I stopień to powiększenie guzków bez ich wypadania na zewnątrz, II stopień to guzki wypadające na zewnątrz w czasie wypróżniania i cofające się samodzielnie, III stopień to guzki wypadające podczas wypróżnienia, które wymagają manualnego ich odwodzenia, a IV stopień to guzki pozostające na zewnątrz, nie zmniejszające się i podatne na zakrzepicę.

Kolonoskopia to najlepszy sposób na dokładne obejrzenie wnętrza jelita. W czasie tego badania, elastyczny endoskop jest wprowadzany do odbytnicy, czyli najgłębszego odcinka jelita grubego. Światłowód endoskopu przekazuje obraz z kamery na monitor. Badanie to jest istotne dla diagnostyki różnych schorzeń jelita grubego, w tym hemoroidów.

Specjalistą zajmującym się chorobami odbytu jest proktolog.

Leczenie hemoroidów zależy od stopnia zaawansowania objawów oraz wieku i stanu ogólnego pacjenta. Można stosować zarówno leczenie zachowawcze, jak i zabiegowe. Pierwszym celem jest poprawa jakości życia, dlatego wybór metody interwencji powinien być indywidualny i uzależniony od potencjalnych korzyści i ryzyka.

Metody leczenia zachowawczego obejmują:

• diete przeciwzaparcia z ograniczeniem ostrej i pikantnej żywności oraz unikaniem używek,
• leki zwiększające napięcie ścian żył i zmniejszające przepuszczalność (z hesperydyną, ruszczykiem lub diosminą),
• maści i czopki przeciwzapalne i ochronne (z hydrokortyzonem, tlenkiem cynku, kwasem hialuronowym).

Leczenie zachowawcze może być skuteczne u niektórych pacjentów, szczególnie gdy hemoroidy nie są zaawansowane. W przypadku braku efektów, można rozważyć metody mało inwazyjne, takie jak zakładanie gumowych opasek („gumkowanie”), skleroterapia (wstrzykiwanie substancji chemicznych zamykających naczynia krwionośne) lub koagulacja laserowa, elektrokoagulacja lub krioterapia. Należy pamiętać, że te metody niosą ryzyko nawrotu choroby hemoroidalnej.

W przypadkach zaawansowanych, gdy metody mało inwazyjne nie przynoszą efektów, stosuje się leczenie operacyjne w postaci wycięcia guzków krwawniczych. Jest to bardziej bolesna procedura, która wiąże się z większym ryzykiem powikłań. Może wystąpić krwawienie, zakażenie, zatrzymanie moczu oraz powikłania długoterminowe, takie jak przetoki lub nawrót choroby hemoroidalnej.

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania hemoroidom jest regularne wypróżnianie miękkiego stolca bez zatrzymywania go, gdy jest potrzeba. Ważne jest również utrzymywanie regularności wypróżnień i dbanie o higienę okolic odbytu poprzez mycie ciepłą wodą. Dieta bogata w błonnik roślinny oraz unikanie potraw sprzyjających zaparciom, takich jak czekolada czy mocna herbata, również może pomóc. Wskazane jest również umiarkowane uprawianie sportu oraz unikanie sytuacji, które zwiększają ciśnienie w jamie brzusznej, jak na przykład dźwiganie ciężarów. Dla osób prowadzących siedzący tryb życia zaleca się regularne przerwy na krótkie ćwiczenia lub spacery.

Chociaż hemoroidy są najczęstszym powodem krwawienia z odbytu, nie można wykluczyć innej, bardziej poważnej przyczyny. W przypadku osób powyżej 45. roku życia oraz osób z niedoborem żelaza, konieczne jest wykonanie kolonoskopii, aby ustalić przyczynę krwawienia.

Tak. Istnieje dwukrotny sposób. Po pierwsze, jeśli dieta nie jest odpowiednio zbilansowana i powoduje zaparcia, modyfikacja stosowanego jedzenia sprzyjająca regularnemu wypróżnieniu może zmniejszyć ryzyko krwawienia z hemoroidów. Po drugie, istnieją potrawy, które mogą sprzyjać krwawieniu poprzez zwiększone ukrwienie narządów miednicy małej, takie jak ostre przyprawy i alkohol. Pacjenci często zauważają, że po spożyciu mocno przyprawionej potrawy i alkoholu mogą wystąpić epizody krwawienia z odbytu, które są bardziej obfite niż zwykle.

Hemoroidy zazwyczaj pojawiające się w trakcie ciąży zazwyczaj ustępują po porodzie albo przestają krwawić. Kluczowe znaczenie ma regularna praca jelit, unikanie podnoszenia ciężarów i utrzymanie prawidłowej wagi, która czasami nadmiernie rośnie w czasie ciąży.

Tak. Dotyczy to osób, które przyjmują leki przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe, zazwyczaj zalecane przez kardiologów. Jednym z popularnych leków jest aspiryna, która jest dostępna bez recepty i może być stosowana także w innych przypadkach, takich jak przeziębienie lub bóle stawów. Czasem jest także składnikiem preparatów wieloskładnikowych. W takiej sytuacji pacjent może nie zdawać sobie sprawy z przyjmowania aspiryny. Leki przeciwkrzepliwe, takie jak acenokumarol czy warfaryna, są dostępne tylko na receptę i są przyjmowane świadomie przez pacjenta. Czasami stosowanie tych leków może prowadzić do krwawienia z odbytu, które błędnie przypisuje się hemoroidom, podczas gdy może być wynikiem obecności dużych polipów czy guza jelita grubego. W takich sytuacjach konieczna jest kolonoskopia, aby rozwiać wątpliwości.

Nie. W okolicy końcowego odcinka odbytnicy, gdzie przechodzi igła biopsyjna, jest umiejscowiona nieco głębiej niż obszar hemoroidów.

Diagnoza raka prostaty jest bardzo istotna, dlatego minimalne ryzyko niewielkiego krwawienia związane z biopsją jest uzasadnione.