Dysfunkcja lipidowa dotyczy zaburzeń stężenia lipidów i lipoprotein krążących we krwi przekraczających normy. Dyslipidemia może występować w postaci hipercholesterolemii, hipertriglicerydemii, małego stężenia HDL-C oraz hiperlipidemii mieszanej.Ciężka hipertriglicerydemia to stan, w którym poziom triglicerydów przekracza 5,6 mmol/l. Hiperlipoproteinemia typu V występuje przy stężeniu powyżej 11,3 mmol/l, co objawia się obecnością chylomikronów.Dyslipidemia może być efektem interakcji czynników środowiskowych, takich jak nieodpowiednia dieta, brak aktywności fizycznej i palenie tytoniu, oraz predyspozycji genetycznych. Natomiast hiperlipoproteinemia typu V jest konsekwencją genetycznej podatności oraz współwystępowania chorób i czynników ryzyka, takich jak otyłość, cukrzyca, zakażenie HIV, nadużywanie alkoholu i stosowanie niektórych leków.

Szacuje się, że u dorosłych Polaków zwiększone ilości tłuszczu w osoczu występują u 32% mężczyzn i 20% kobiet. Należy mieć na uwadze, że nadmiar tłuszczu często towarzyszy wysokiemu poziomowi cholesterolu (mówimy wtedy o hiperlipidemii mieszanej) oraz innym czynnikom ryzyka chorób serca i naczyń.

Objawy bólu brzucha związane z zapaleniem trzustki są intensywne i trwają przez wiele godzin. Zazwyczaj utrzymują się dłużej niż jeden dzień, pojawiają się nagle i stopniowo nasilają, często towarzyszy im wzrost temperatury ciała, a także nudności i wymioty. Często występują po spożyciu obfitych i tłustych posiłków lub alkoholu. W przypadku pojawienia się tych symptomów należy natychmiast skonsultować się z lekarzem.

Skuteczne leczenie hipertriglicerydemii polega na zmianie stylu życia i wdrożeniu farmakoterapii, które mają na celu obniżenie poziomu triglicerydów i zapobieżenie ostremu zapaleniu trzustki.

Podstawowe zalecenia obejmują: redukcję masy ciała u osób z nadwagą lub otyłością, zdrową dietę z regularnymi posiłkami, regularną aktywność fizyczną, zaprzestanie palenia papierosów i unikanie spożywania alkoholu.

Osoby z hiperlipoproteinemią typu V powinny w pierwszej kolejności zmniejszyć poziom chylomikronów we krwi poprzez stosowanie diety o bardzo niskiej zawartości tłuszczów nasyconych i nienasyconych (<10% zapotrzebowania kalorycznego). Należy ograniczyć spożycie węglowodanów, zwłaszcza prostych cukrów.

W leczeniu ciężkiej hipertriglicerydemii stosuje się fibraty, kwasy tłuszczowe omega-3 (oleje rybne) oraz statyny. Wybór terapii zależy od poziomu triglicerydów:

• U pacjentów z poziomem triglicerydów 2,3–5,6 mmol/l (200–499 mg/dl) zaleca się rozpoczęcie terapii od statyn lub fibratów w zależności od poziomu cholesterolu LDL, aby zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
• U pacjentów z poziomem triglicerydów ≥5,6 mmol/l (≥500 mg/dl) zaleca się terapię fibratami w połączeniu z kwasami tłuszczowymi omega-3 w celu zapobiegania ostremu zapaleniu trzustki i redukcji ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Ważne jest też zaprzestanie spożywania alkoholu, stosowanie ścisłej diety niskotłuszczowej oraz kontrola glikemii u chorych na cukrzycę.
• U pacjentów z poziomem triglicerydów 1,7–2,3 mmol/l (150–199 mg/dl) celem terapii nie jest obniżenie poziomu triglicerydów, ale osiągnięcie docelowych wartości LDL-C za pomocą statyn w celu zmniejszenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Leczenie ciężkiej hipertriglicerydemii jest długotrwałe. W trakcie terapii zaleca się monitorowanie poziomu lipidów we krwi, a w razie potrzeby dostosowanie leczenia co 6 tygodni, aż do osiągnięcia pożądanych wartości lipidów. Kolejne kontrole powinny być przeprowadzane co 4-6 miesięcy.

Rzadkimi skutkami ubocznymi statyn są: miopatia (0,5% pacjentów) i zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych (2% pacjentów). Czynnikiem ryzyka miopatii są starszy wiek oraz obecność niektórych chorób i stosowanie niektórych leków. Należy zbadać poziom aminotransferazy asparginianowej (AST) i aminotransferazy alaninowej (ALT) we krwi przed rozpoczęciem leczenia, a następnie po 6 i 12 tygodniach, a potem 2-3 razy w ciągu roku (zazwyczaj jednocześnie z badaniem lipidogramu). Jeśli poziom aminotransferaz przekroczy normę więcej niż 3-krotnie, zaleca się odstawienie statyny i dokładne zbadanie wątroby. Mimo to można spróbować ponownie podać inną statynę po normalizacji poziomu enzymów.

Przeciwwskazaniem do stosowania statyn są ciąża, okres karmienia piersią i aktywna choroba wątroby.

Przed podaniem fibratów należy ocenić funkcjonowanie nerek (najlepiej GFR) oraz sprawdzić poziom ALT i AST. Przeciwwskazania do stosowania fibratów to aktywna choroba wątroby, ciężka przewlekła choroba nerek, kamica żółciowa, ciąża, karmienie piersią.

Ogólne wskazówki obejmują utrzymanie odpowiedniej wagi ciała, zdrowe odżywianie z regularnymi posiłkami, regularną aktywność fizyczną, zaprzestanie palenia tytoniu oraz unikanie spożywania alkoholu.