Guzki krwawnicze pełnią funkcję uszczelniania odbytu, co ułatwia kontrolę wypróżnień. Przekrwienie guzków może prowadzić do rozwoju hemoroidów, które dzieli się na wewnętrzne i zewnętrzne.

Hemoroidy są dość powszechne i występują najczęściej między 45. a 65. rokiem życia. Inne choroby okolicy odbytu, które mogą być mylone z hemoroidami to szczelina odbytu, przetoki, ropnie odbytowo-odbytnicze, zapalenie zwieraczy odbytu.

Czy wiesz, że nazwa "Hemorrhoid" pochodzi od greckich słów oznaczających krew i przepływ? Słowo to używał już Hipokrates w starożytności. Hemoroidy są zatem strukturą istotną dla zwierząt, zapobiegającą niekontrolowanemu oddawaniu gazów.

Przyczyna powiększenia się guzków krwawniczych jest jeszcze nie do końca zrozumiała. Wydaje się, że jest to rezultat wielu czynników związanych z stylem życia, dietą, pracą, aktywnością fizyczną oraz ciążą i porodem. Uważa się, że rozwój choroby hemoroidalnej jest spowodowany przemijającym lub stałym wzrostem ciśnienia lub zastojem w żyłach odbytu. To zdarza się zarówno w codziennych sytuacjach, jak i w przypadku poważniejszych problemów zdrowotnych. Pierwsza kategoria, bardziej powszechna, obejmuje:

• nawykowe zaparcie,
• biegunkę,
• ciążę,
• siedzący tryb życia,
• biegi długodystansowe.

Hemoroidy mogą występować również u osób cierpiących na bardziej poważne i rzadsze choroby:

• marskość wątroby,
• guzy miednicy małej,
• wrodzony brak zastawek żylnych w żyłach trzewnych.

Dominującym symptomem jest krwawienie z odbytu. Pojawia się ono podczas wypróżniania, szczególnie w przypadku zaparć. Krwawienie świeżą krwią może występować w różnym stopniu intensywności - od skrzepów krwi po ślady krwi na papierze toaletowym. Przyczyną krwawienia z hemoroidów jest najczęściej hemoroidy, choć warto pamiętać, że intensywne krwawienia mogą prowadzić do niedokrwistości.

Inne objawy choroby hemoroidalnej to: świąd i pieczenie w okolicy odbytu, ból, uczucie niecałkowitego wypróżnienia, wyciek śluzu oraz wypadanie hemoroidów wewnętrznych podczas parcia na stolec. W przypadku wystąpienia zakrzepu w guzku krwawniczym zewnętrznym lub pęknięcia żyły pojawia się bolesna grudka sinawa widoczna na skórze w okolicy odbytu.

Rozpoznanie hemoroidów ustala się na podstawie badania proktologicznego – lekarz ocenia okolicę odbytu pacjenta palcem. Hemoroidy zewnętrzne są widoczne jako sinawe guzki w pobliżu odbytu, natomiast hemoroidy wewnętrzne można wyczuć palcem podczas bezpośredniego badania przez odbyt. Następnie lekarz wykonuje badanie za pomocą anoskopu, aby obejrzeć hemoroidy wewnętrzne. Jest to specjalny instrument stożkowaty zakładany na rękojeść, umożliwiający oglądanie wnętrza odbytnicy, nasmarowany środkiem znieczulającym i poślizgowym. Ocena całej odbytnicy za pomocą rektoskopii (inaczej proktoskopii) jest możliwa po zastosowaniu nieco dłuższego tubusa.

Ważne jest wykluczenie innych przyczyn krwawienia, takich jak rak jelita grubego. Dlatego u większości pacjentów przed podjęciem leczenia zaleca się wykonanie kolonoskopii. Trzeba pamiętać, że obecność hemoroidów nie wyklucza obecności raka jelita grubego.

Wyróżniamy 4 stopnie choroby hemoroidalnej:
I – powiększenie guzków bez ich wypadania na zewnątrz
II – guzki wypadają na zewnątrz podczas wypróżniania, ale cofają się samoistnie
III – guzki wypadają podczas wypróżniania i wymagają manualnego odprowadzenia
IV – guzki utrzymują się na zewnątrz, nie zmniejszają się i mogą ulec zakrzepicy.

Najbardziej szczegółowe badanie wnętrza jelita umożliwia kolonoskopia. Jest to procedura polegająca na wprowadzeniu giętkiego endoskopu do kątnicy, czyli do najgłębszej części jelita grubego. Światłowód endoskopu oświetla wnętrze jelita, a obraz z kamery umieszczonej na końcu aparatu jest wyświetlany na monitorze. Sigmoidoskopia, z kolei, jest mniej inwazyjna od kolonoskopii i obejmuje zazwyczaj badanie do esicy włącznie, z mniejszym dyskomfortem dla pacjenta.

Lekarz specjalizujący się w chorobach odbytu to proktolog.

Leczenie hemoroidów zależy od nasilenia objawów i stopnia zaawansowania oraz wieku i stanu ogólnego pacjenta. Stosuje się leczenie zachowawcze i zabiegowe. Celem terapii jest poprawa komfortu życia, dlatego decyzja o podjęciu i wyborze metody terapeutycznej musi być podejmowana indywidualnie, po rozważeniu korzyści i możliwych niekorzystnych następstw interwencji.

Leczenie konserwatywne (wskazane w każdym stadium choroby):

• eliminacja ostrej diety i unikanie używek,
• stosowanie leków poprawiających napięcie ścian naczyń krwionośnych i zmniejszających ich przepuszczalność,
• stosowanie maści i czopków o działaniu przeciwzapalnym i ochronnym dla skóry odbytu.

Leczenie zachowawcze jest skuteczne u niektórych pacjentów, szczególnie jeśli hemoroidy nie są zaawansowane. W przypadku braku skuteczności tego leczenia, rozważane są metody mało inwazyjne, takie jak: zakładanie gumowych opasek na hemoroidy, skleroterapia, koagulacja energią cieplną, koagulacja zimnem lub podwiązanie tętnic doprowadzających krew do hemoroidów. Należy pamiętać, że metody mało inwazyjne mogą wiązać się z ryzykiem nawrotu choroby hemoroidalnej.

W przypadkach zaawansowanych, gdy metody mało inwazyjne nie przynoszą rezultatów, stosuje się leczenie operacyjne, czyli wycięcie guzków krwawniczych. Jest to zabieg bolesny i niosący ze sobą większe ryzyko powikłań. Po operacji mogą wystąpić zarówno powikłania wczesne, jak i późne, jednakże są one sporadyczne.

Najlepszym sposobem, aby uniknąć hemoroidów, jest regularne wypróżnianie miękkim stolcem i nie powstrzymywanie się od oddawania stolca, gdy zajdzie taka potrzeba. Ważne jest wypracowanie nawyku regularności w wypróżnianiu. Należy również zadbać o higienę okolic odbytu poprzez delikatne mycie ciepłą wodą, bez użycia mydła lub zastosowanie odpowiednich środków do higieny intymnej. Wskazane jest spożywanie diety bogatej w błonnik roślinny i unikanie potraw, które mogą prowadzić do zaparć, takich jak czekolada czy mocna herbata. Ponadto zaleca się umiarkowaną aktywność fizyczną oraz unikanie czynników wpływających na zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej, takich jak dźwiganie ciężarów. Osobom o siedzącym trybie życia zaleca się regularne przerwy w siedzeniu na krótkie ćwiczenia lub spacery.

Chociaż hemoroidy są głównym powodem krwawienia z odbytu, nie wolno lekceważyć możliwości istnienia innej, bardziej poważnej przyczyny. Dlatego u osób powyżej 45. roku życia oraz u każdej osoby z niedoborem żelaza należy koniecznie wykonać kolonoskopię.

Tak. W jaki sposób? Po pierwsze, jeśli sposób żywienia nie sprzyja regularnym wypróżnieniom i prowadzi do zaparć, zmiana diety, która wspiera prawidłowe wypróżnienia, może zmniejszyć ryzyko krwawienia z hemoroidów. Po drugie, istnieją potrawy, które zwiększają ryzyko krwawienia poprzez nadmierny przypływ krwi do narządów miednicy małej. Do nich zaliczają się ostre przyprawy i alkohol. Wielu pacjentów zauważa, że po spożyciu pikantnego jedzenia i alkoholu mogą wystąpić epizody krwawienia z odbytu, które są często obfitsze niż zwykle.

Powszechnie występujące schorzenia odbytu, spowodowane ciążą, często ustępują po porodzie lub przestają krwawić. Istotne jest regularne funkcjonowanie jelit, unikanie podnoszenia ciężarów i utrzymanie prawidłowej masy ciała, która czasami niekontrolowanie rośnie podczas ciąży.

Tak. W przypadku osób stosujących leki przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe, które są często zalecane przez kardiologów, istnieje ryzyko mylenia pierwszorazowego krwawienia z odbytu z hemoroidami, podczas gdy może być ono wynikiem obecności dużych polipów lub guza jelita grubego. Leki takie jak kwas acetylosalicylowy czy acenokumarol mogą być stosowane świadomie lub nieświadomie przez pacjentów, co może prowadzić do nieporozumień. W takich sytuacjach konieczna może być kolonoskopia celem rozstrzygnięcia wątpliwości.

Nie. Obszar końcowego odcinka odbytnicy, przez który przechodzi igła biopsyjna, znajduje się nieco głębiej niż miejsce występowania hemoroidów.

Rozpoznanie raka prostaty jest kwestią bardzo istotną, dlatego minimalne ryzyko niewielkiego krwawienia związane z biopsją jest uzasadnione.