Koronarografia polega na wprowadzeniu środka kontrastowego do tętnic wieńcowych w celu obserwacji ich stanu. Dzięki tego rodzaju badaniu lekarz może ocenić stopień zwężenia naczyń krwionośnych i podjąć decyzję o dalszym postępowaniu leczniczym. Możliwe jest również rozszerzenie zwężonych naczyń w trakcie samej procedury. W niektórych przypadkach wynik koronarografii wskazuje konieczność wykonania zabiegu chirurgicznego.

Podczas koronarografii medycy mogą stwierdzić, czy przebieg krwi w tętnicach jest prawidłowy, czy występują istotne zwężenia, które mogą wymagać interwencji leczniczej.

Koronarografię przeprowadza się w celu:

1. potwierdzenia lub wykluczenia obecności choroby wieńcowej
2. oceny stopnia zaawansowania i lokalizacji zwężenia tętnic wieńcowych w celu określenia konieczności leczenia inwazyjnego i wyboru odpowiedniej metody (np. przezskórną interwencję wieńcową lub pomostowanie aortalno-wieńcowe).

Koronarografię wykonuje się u osób z:

1. podejrzeniem istotnych zmian w tętnicach wieńcowych lub z diagnozą stabilnej dławicy piersiowej
2. zawałem serca z uniesieniem odcinka ST
3. ostrymi zespołami wieńcowymi bez uniesienia odcinka ST z grupy ryzyka
4. nawrotem niedokrwienia po wcześniejszym zabiegu rewaskularyzacji (np. przezskórnej interwencji wieńcowej lub pomostowaniu aortalno-wieńcowym)
5. wadami zastawkowymi
6. niewydolnością serca o możliwym podłożu niedokrwiennym
7. rozwarstwieniem aorty wstępującej lub tętniakiem aorty, gdy informacje o stanie tętnic wieńcowych są potrzebne do podjęcia decyzji terapeutycznych
8. kardiomiopatią przerostową z dławicą piersiową
9. historycznym zatrzymaniem krążenia o nieznanym podłożu.

Nie u każdego pacjenta z wymienionymi schorzeniami konieczne jest przeprowadzenie koronarografii. Decyzję o konieczności wykonania tego badania podejmuje kardiolog. W niektórych przypadkach wystarczające mogą być badania obrazowe bezinwazyjne, takie jak angio-TK czy angio-MR. Koronarografię najczęściej wykonuje się w celu diagnozy i monitorowania choroby wieńcowej. Jest to istotne badanie zwłaszcza u pacjentów z zawałem serca, u których może być rozszerzone o procedury interwencyjne, takie jak angioplastyka i wszczepienie stentów (przezskórna interwencja wieńcowa).

Koronarografię przeprowadzają specjaliści z zakresu kardiologii lub radiologii naczyniowej. Przed przystąpieniem do badania, lekarz przeprowadza wywiad w celu wykluczenia ewentualnych przeciwwskazań. Konieczne jest także wykonanie badań laboratoryjnych, takich jak morfologia krwi, grupa krwi, czy parametry krzepnięcia. W przypadku stwierdzenia braku przeciwwskazań, pacjent jest przygotowywany do procedury. Następuje wkłucie dożylnie oraz przygotowanie miejsc dostępu do naczyń krwionośnych. Pacjent pozostaje na czczo przed badaniem, jednak może przyjmować poranne leki. W celu zminimalizowania bólu i stresu podawane są leki uspokajające dożylnie.

Pacjent planujący koronarografię powinien być odpowiednio nawodniony, aby skutecznie usuwać kontrast z organizmu. Zaleca się wypicie odpowiedniej ilości wody po zabiegu.

Jedynym warunkiem, który uniemożliwia przeprowadzenie koronarografii, jest brak świadomej zgody pacjenta na wykonanie badania.

Może istnieć wiele przeciwwskazań do koronarografii, takich jak:

• zaawansowana niewydolność nerek, która może spowodować nasilenie niewydolności nerek po podaniu środka kontrastowego
• obrzęk płuc, uniemożliwiający pacjentowi pozostanie w pozycji leżącej
• ciężka skaza krwotoczna
• czynne krwawienie z przewodu pokarmowego
• świeżo wystąpiony udar mózgu
• niedokrwistość (z poziomem hemoglobiny poniżej 8 g/dl)
• niekontrolowane, ciężkie nadciśnienie tętnicze
• zakażenie lub gorączka prawdopodobnie związana z zakażeniem
• zaburzenia elektrolitowe
• zatrucie glikozydami naparstnicy
• uczulenie na radiologiczne środki kontrastowe
• brak zgody pacjenta na ewentualny zabieg rewaskularyzacyjny, jeśli by był potrzebny
• zaawansowana miażdżyca ograniczająca dostęp naczyniowy
• choroba z krótkim spodziewanym czasem przeżycia
• zapalenie wsierdzia na zastawce aortalnej
• brak współpracy pacjenta

Po przeprowadzeniu koronarografii ważne jest, aby przez kilka godzin trzymać wyprostowaną rękę lub nogę. Po zabiegu pacjent powinien pić dużo płynów, aby usunąć z organizmu kontrast użyty podczas badania. Należy unikać nadmiernego obciążania ręki lub nogi, na której wykonano nakłucie, przez 2-3 dni po badaniu.

Po koronarografii mogą wystąpić różne powikłania, takie jak ból, zaczerwienienie i siniak w miejscu dostępu naczyniowego. W przypadku niepokojących objawów, takich jak obrzęk, ciepłota w okolicy nakłucia czy gorączka, konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem. Inne potencjalne powikłania to ostre niedokrwienie kończyny, zaburzenia rytmu serca, zawał serca czy uszkodzenie tętnicy, które wymagają natychmiastowej interwencji medycznej.

Podejmowanie decyzji o wykonaniu koronarografii niesie ze sobą ryzyko wystąpienia powikłań, jak w przypadku każdego inwazyjnego zabiegu medycznego. Istnieje ryzyko poważnych skutków ubocznych, takich jak krwawienia, arytmie czy zgon, które jednak występują rzadko, na poziomie poniżej 2%.

Należy jednak pamiętać, że ryzyko wzrasta w sytuacjach nagłych oraz u pacjentów z dodatkowymi schorzeniami, takimi jak niewydolność serca czy nerek. Powikłania lokalne, dotyczące samego miejsca wprowadzenia cewnika, mogą również wystąpić, choć z mniejszym prawdopodobieństwem.

Podczas samego zabiegu podaje się środek kontrastowy, który może wpłynąć na funkcjonowanie nerek. W przypadku osób ze zwiększonym ryzykiem uszkodzenia nerek, należy podjąć odpowiednie środki zaradcze. Reakcje alergiczne, choć rzadkie, mogą również wystąpić, szczególnie u osób podatnych na takie zdarzenia.