Obecność świeżej krwi lub skrzepów krwi w stolcu to objaw krwawienia z odbytu. Ważne jest odróżnienie obecności świeżej krwi na papierze toaletowym lub powłokach kału od skrzepów krwi czy krwi zmieszanej z masami kałowymi. Taka wstępna ocena pozwala określić źródło krwawienia. Czasem krew w kale może być utajona.

Krwawienie z odbytu może mieć formę ostrego (aktywnego) krwawienia, z widoczną krwią w kale, lub przewlekłego, objawiającego się niewielką ilością świeżej krwi w kale lub bezobjawowo. Diagnostyka krwawień przewlekłych i utajonych może być prowadzona ambulatoryjnie.

Krwawienie z odbytu to sygnał, któremu nie powinno się bagatelizować, chociaż najczęstszą przyczyną są hemoroidy. Jednakże może również być objawem raka jelita grubego, choroby, która może być wyleczalna pod warunkiem szybkiego wykrycia. Ignorowanie krwawienia z odbytu może opóźnić diagnozę i zmniejszyć szansę na całkowite wyleczenie.

Jeśli wystąpi krwawienie z odbytu, należy skonsultować się z lekarzem, który przeprowadzi badanie jelita grubego. Badanie per rectum jest najprostszym, ale jednocześnie bardzo wartościowym badaniem, podczas którego lekarz może wykryć między innymi guzki krwawnicze odbytu zewnętrzne. Należy pamiętać, że przyczyn krwawienia może być kilka, na przykład guzki krwawnicze i rak jelita grubego.

Jeśli zajdzie taka potrzeba, lekarz skieruje pacjenta na anoskopię lub kolonoskopię (lub endoskopię kapsułkową) oraz badania obrazowe, takie jak tomografię komputerową.

W przypadku podejrzenia obecności niewidocznej gołym okiem krwi w stolcu, lekarz skieruje pacjenta na badanie krwi utajonej. Pozytywny wynik testu wskazuje na ukryte krwawienie z przewodu pokarmowego, ale ujemny wynik nie wyklucza go, dlatego nie zastąpi on badań endoskopowych w przypadku podejrzenia utraty krwi przez przewód pokarmowy.

Dodatkowo lekarz może zalecić badanie morfologii krwi i stężenia żelaza, ponieważ przy masowych lub chronicznych krwawieniach może dojść do rozwoju niedokrwistości.

Zmiany wywołujące krwawienie z odbytu najczęściej mają swoje źródło w jelicie grubym.

Najczęstsze przyczyny:

1. hemoroidy - najczęstsza przyczyna krwawień, charakterystyczne jest obecność niewielkiej ilości świeżej krwi na stolcu (nie wymieszanej z nim) lub na papierze toaletowym
2. stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NSAID) lub doustnych preparatów z potasem
3. infekcyjne zapalenia jelit (Salmonella, Shigella, Campylobacter jejuni, Entamoeba histolytica)
4. polipy odbytnicy i okrężnicy oraz krwawienie po usunięciu polipa podczas kolonoskopii
5. u osób starszych (> 50 lat)
   • uchyłki okrężnicy
   • niedokrwienie (zator, zakrzep) i niedokrwienne zapalenie jelita grubego
   • rak jelita grubego - zazwyczaj wykrywa się obecność krwi utajonej w kale, rzadziej krwawienie jest widoczne dla pacjenta
6. u osób w wieku 40-50 lat
   • infekcyjne zapalenie jelita grubego
   • nieswoiste zapalenia jelit (np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub choroba Leśniowskiego i Crohna)
   • choroby odbytu i odbytnicy - hemoroidy, szczeliny odbytu, owrzodzenia odbytnicy

Do rzadkich przyczyn należą: żylaki odbytu związane z nadciśnieniem wrotnym, uchyłek Meckela z ektopową błoną śluzową żołądka, endometrioza, przetoka aortalno-jelitowa po operacji protezowania aortalno-udowego, powikłania po radioterapii raka prostaty u mężczyzn i nowotworów dróg rodnych u kobiet, zaburzenia krzepnięcia (w tym małopłytkowość i stosowanie leków przeciwzakrzepowych), zapalenia naczyń.

Choroba hemoroidalna jest leczona za pomocą środków miejscowych. W przypadku bardziej zaawansowanych zmian może być konieczne leczenie operacyjne. Krwawienie z uchyłków jest zazwyczaj okresowe i nie wymaga leczenia, chociaż czasami może być konieczna operacja. Polipy, głównie gruczolaki, mogą być leczone endoskopowo, podobnie jak zmiany naczyniowe. Rak jelita grubego wymaga leczenia chirurgicznego.

Ważne jest monitorowanie stosowania leków, które mogą wpływać na krwawienie. Czasami konieczna jest modyfikacja leczenia w przypadku intensywnego krwawienia.

W rzadkich przypadkach krwawienia z łagodnych chorób jelita grubego mogą prowadzić do niedokrwistości, wymagającej transfuzji krwi lub suplementacji żelazem.