Najważniejszym aspektem w terapii depresji jest współpraca z lekarzem prowadzącym. Pacjent powinien zgłaszać wszystkie objawy i obawy lekarzowi, który dobierze dla niego odpowiednie leczenie.

Przy doborze leków, lekarz kieruje się kilkoma zasadami, takimi jak stosowanie najmniejszej skutecznej dawki, ocena skuteczności po 2–4 tygodniach, zmiana leku po 6–8 tygodniach bez poprawy, długotrwałe leczenie po pierwszym i kolejnych epizodach depresji. Po trzecim epizodzie lekarz może rozważyć leczenie farmakologiczne na stałe.

W miarę postępu nauki i odkrywania kolejnych mechanizmów wpływających na objawy depresji, pojawiają się coraz skuteczniejsze i bezpieczniejsze leki antydepresyjne. Leki te są podzielone na różne grupy według mechanizmu działania. Jedną z teorii wyjaśniających depresję jest zaburzenie ilości neuroprzekaźników w układzie nerwowym, takich jak serotonina, dopamina i noradrenalina – których zmniejszenie jest obserwowane u chorych na depresję.

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) to pierwsza grupa leków, z którą lekarz rozpoczyna zazwyczaj leczenie depresji. Blokują one transport serotoniny z powrotem do komórki nerwowej, co zwiększa jej stężenie w mózgu oraz mają działanie przeciwlękowe.

Inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (SNRI) zwiększają stężenie zarówno serotoniny, jak i noradrenaliny w mózgu. Mają także działanie przeciwbólowe, więc są polecane w przypadku depresji towarzyszącej dolegliwościom bólowym.

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD) hamują wychwyt noradrenaliny i serotoniny oraz działają na inne receptory, co prowadzi do licznych działań niepożądanych, ale jednocześnie zwiększa ich skuteczność.

Inhibitory monoaminooksydazy (IMAO), takie jak moklobemid, zwiększają stężenie neuroprzekaźników w mózgu, zmniejszając objawy depresji, ale mogą powodować takie działania niepożądane jak bóle głowy, bezsenność i wahania ciśnienia tętniczego.

Istnieje wiele innych leków przeciwdepresyjnych o różnych mechanizmach działania, zwiększających stężenie serotoniny, noradrenaliny i/lub dopaminy w mózgu, lub oddziałujących na receptory tych neuroprzekaźników.

Po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu z pacjentem, lekarz może dostosować leczenie do indywidualnych potrzeb danej osoby. Istotne informacje, które pozwalają na wybór odpowiedniego leku, to przede wszystkim różnorodne objawy depresyjne, które mogą się różnić u poszczególnych pacjentów. Niektórzy mogą odczuwać silne uczucie niepokoju, problemy ze snem, bóle ciała, nadmierną senność lub wręcz przeciwnie – stan pobudzenia. W trakcie depresji może dojść do zmiany masy ciała, dlatego ważne jest, aby lekarz wybrał lek, który pozwoli na powrót do poprzedniej wagi. Istotne jest także informowanie lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, włącznie z preparatami bez recepty, suplementami diety i ziołami, aby uniknąć potencjalnych interakcji leków. Dodatkowo, istotne jest również informowanie o współistniejących chorobach, ponieważ niektóre leki mogą być przeciwwskazane. Podczas kolejnych wizyt należy zgłaszać wszelkie nasilone objawy niepożądane, takie jak zaburzenia seksualne, które mogą być trudne do zaakceptowania. Istnieją jednak leki przeciwdepresyjne, które nie wpływają negatywnie na sferę seksualną lub ją poprawiają, np. bupropion.

Decyzję o odstawieniu leku lub zmianie jego dawkowania powinien podjąć tylko lekarz. Nie powinno się tego robić samodzielnie. Konieczne jest stopniowe wprowadzanie takich zmian, ponieważ nagłe modyfikacje mogą spowodować wystąpienie objawów odstawienia, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia pacjenta.

Wielu lekarzy psychiatrów spotyka się z obawą pacjentów dotyczącą uzależnienia od leków przeciwdepresyjnych. Jednakże, nie ma podstaw do obaw - leki te nie posiadają potencjału uzależniającego. Objawy odstawienne mogą pojawić się po nagłym odstawieniu leków, ponieważ wpływają one na różne szlaki neuroprzekaźnicze w mózgu, które muszą się dostosować do nowej sytuacji. Nie towarzyszy im natomiast głód substancji, charakterystyczny dla uzależnień.

Warto zauważyć, że mimo że poprawa nastroju po rozpoczęciu leczenia lekami przeciwdepresyjnymi zajmuje minimum 2-3 tygodnie, już na samym początku leczenia można zauważyć zmniejszenie lęku. Jest to istotne szczególnie w przypadku pacjentów z myślami samobójczymi, ponieważ zmniejsza ryzyko ich realizacji. W przypadku dużego ryzyka samobójczego, zaleca się rozpoczęcie leczenia pod nadzorem specjalistów w warunkach szpitalnych.

Leki przeciwdepresyjne są kluczowym elementem terapii depresji. W przypadku dodatkowych objawów, często stosuje się leki przeciwlękowe, szczególnie benzodiazepiny. Należy jednak pamiętać o ryzyku uzależnienia i ograniczyć czas stosowania do maksymalnie 4-6 tygodni. W sytuacjach, gdy standardowe leczenie przeciwdepresyjne nie przynosi rezultatów, można sięgnąć po atypowe leki przeciwpsychotyczne, takie jak olanzapina lub kwetiapina.