Choroba refluksowa przełyku (ChRP) jest stanem, w którym nieprawidłowe cofanie się treści żołądkowej do przełyku powoduje nieprzyjemne objawy lub powikłania. Razem z jedzeniem, do przełyku wraca również kwas solny i enzymy trawienne, powodując pieczenie, czyli zgagę.

Do czynników predysponujących do choroby refluksowej należą nieprawidłowa czynność dolnego zwieracza przełyku, zaburzenia opróżniania żołądka, zaburzenia motoryki przełyku, upośledzony klirens przełykowy, zaburzenia integralności błony śluzowej przełyku, przepuklina rozworu przełykowego, nadwrażliwość przełyku, otyłość i ciąża.

Mięsień między przełykiem a żołądkiem rozluźnia się podczas połykania, umożliwiając pokarmowi przejście do żołądka. Następnie kurczy się, zapobiegając cofaniu się pokarmu i soku żołądkowego z powrotem do przełyku. Jeśli dolny zwieracz przełyku nie działa poprawnie, kwaśne składniki soku żołądkowego mogą wracać do przełyku, co prowadzi do refluksu żołądkowo-przełykowego.

Ponadto, niektóre choroby, takie jak cukrzyca, twardzina, przewlekłe nadużywanie alkoholu czy zaburzenia hormonalne, mogą prowadzić do rozwoju choroby refluksowej przełyku.

Przyjmowane leki, zwłaszcza doustne środki antykoncepcyjne oraz leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca, nadciśnieniu tętniczym i chorobach płuc, mogą również sprzyjać refluksowi. W przypadku przepukliny rozworu przełykowego górna część żołądka jest przesunięta do klatki piersiowej, co ułatwia cofanie się treści pokarmowej do przełyku.

Objawy choroby refluksowej przelyku wystepuja raz lub dwa razy w tygodniu u 20% osob w populacji ogolnej. Czestosc wystepowania choroby refluksowej przelyku zwieksza sie z wiekiem, w Europie szacuje sie ja na 8,8–25,9%. Choroba refluksowa przelyku wystepuje z podobna czestoscia u mezczyzn i kobiet, ale jej powiklania obserwuje sie czesciej u mezczyzn.

Typowe symptomy refluksu obejmują: zgagę, puste odbijania oraz uczucie cofania się treści żołądkowej do przełyku. Często objawy te manifestują się jako pieczenie za mostkiem, nadkwasota, kwaśne odbijania czy ból górnej części brzucha.

Objawy mogą się nasilać w pozycji leżącej na plecach, szczególnie po obfitym lub tłustym posiłku, przy pochyleniu się oraz podczas parcia.

Objawami niepokojącymi, które wymagają konsultacji lekarskiej oraz szybkiej i dokładnej diagnostyki, są: zaburzenia połykania, ból podczas połykania, niezamierzone zmniejszenie masy ciała, ból brzucha w nocy (budzący ze snu), utrzymujące się wymioty lub krwawienie z przełyku.

Choroba refluksowa może także przejawiać się objawami nietypowymi, takimi jak chrypka, zwłaszcza poranna, suchy kaszel, świszczący oddech, ból w klatce piersiowej imitujący objawy sercowe oraz uczucie "kluski" w gardle.

Choroba refluksowa przełyku może przebiegać bezobjawowo i być wykryta przypadkowo podczas endoskopii.

Choroba refluksowa przełyku to schorzenie przewlekłe, które przebiega z okresami nasilenia objawów oraz remisji. Nieleczona postać refluksu przełyku o ciężkim przebiegu może prowadzić do poważnych powikłań oraz znacznie pogorszyć jakość życia pacjentów.

Modyfikacja stylu życia i dieta

Jeśli doświadczasz objawów refluksu, warto zmodyfikować swoje nawyki życiowe, zwłaszcza sposób żywienia. Zaleca się spożywanie mniejszych posiłków, ale częściej i unikanie spożywania ich tuż przed snem – ostatnią posiłek najlepiej zjeść minimum 3 godziny przed pójściem spać. Należy unikać spożywania tłustych, mocno przyprawionych, gazowanych napojów, cytrusów, kawy i czekolady. Zaleca się również rezygnację z używek, takich jak alkohol i papierosy.

Stosowanie leków bez recepty

Choć stosowanie dostępnych bez recepty leków zobojętniających sok żołądkowy może przynieść ulgę, nie zaleca się ich długotrwałego stosowania bez konsultacji z lekarzem.

Wizyta u lekarza

Jeśli opisane metody nie przynoszą poprawy, konieczna jest wizyta u lekarza – zwłaszcza jeśli dolegliwości są uporczywe i nasilają się. Niezwłocznie należy udać się do lekarza w przypadku objawów alarmowych, takich jak zaburzenia połykania, ból podczas połykania, utrata masy ciała, ból brzucha w nocy, wymioty lub krwawienia z przełyku. Objawy refluksu mogą być mylone z objawami choroby niedokrwiennej serca, dlatego ważne jest skonsultowanie się z lekarzem.

Lekarz najpierw przeprowadzi szczegółowy wywiad – zapyta o symptomy, ich rozwój w czasie, innych chorób pacjenta oraz stosowane leki. Następnie, jeśli objawy refluksu występują bez żadnych alarmujących sygnałów, zaleci zmianę stylu życia i rozpocznie leczenie inhibitorami pompy protonowej (np. omeprazolem) przez 8 tygodni.

W zależności od efektów tego postępowania, podczas kontroli lekarskiej zarządzi dalsze leczenie lub diagnostykę – może skierować pacjenta na gastroskopię, 24-godzinne monitorowanie pH w przełyku lub manometrię przełyku, a także inne badania zależnie od podejrzewanej przyczyny objawów. W przypadku wystąpienia objawów refluksu z jakimkolwiek symptomem alarmowym, lekarz skieruje pacjenta od razu na badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego (gastroskopia), które obejmuje wprowadzenie elastycznego aparatu do gardła, a następnie do przełyku, żołądka i dwunastnicy. W trakcie badania, jeśli konieczne, pobiera się fragmenty błony śluzowej przewodu pokarmowego do badania histopatologicznego.

Gastroskopia jest jedynym sposobem na uzyskanie takich fragmentów do mikroskopowej analizy zmian w przewodzie pokarmowym bez konieczności operacji. Procedura trwa około 20-30 minut i przeprowadza się ją po miejscowym znieczuleniu, nie wymaga hospitalizacji. Następnie, w zależności od wyników badania endoskopowego, lekarz zaleci odpowiednie leczenie lub dalsze badania.

Choroba refluksowa przełyku jest przewlekłą dolegliwością, wymagającą stałego leczenia w celu złagodzenia objawów i zapobiegania powikłaniom. Leczenie farmakologiczne zazwyczaj rozpoczyna się od stosowania inhibitorów pompy protonowej, takich jak esomeprazol, lanzoprazol, omeprazol, pantoprazol i rabeprazol, które zmniejszają wydzielanie kwasu żołądkowego.

W przypadku braku poprawy, lekarz może zdecydować się na podwojenie dawki leku lub dodanie innego leku, takiego jak famotydyna. W niektórych przypadkach, zaleca się stosowanie leków zobojętniających kwas solny i osłaniających błonę śluzową, oraz leków prokinetycznych. W przypadku braku poprawy przy maksymalnych dawkach leków, rozważa się leczenie operacyjne. W przypadku kobiet w ciąży, zaleca się leczenie niefarmakologiczne, takie jak modyfikacja stylu życia i odpowiednia dieta. Leki powinny być stosowane jedynie po konsultacji z lekarzem.

Choroba refluksowa przełyku (GERD) jest spowodowana zarzucaniem treści żołądkowej z powrotem do przełyku. Objawy mogą obejmować zgagę, regurgitacje, dysfagię, kaszel i chrypkę. Diagnoza opiera się na objawach, badaniu gastroskopii i ewentualnie badaniu pH-metrycznym. Leczenie GERD polega przede wszystkim na stosowaniu leków zmniejszających wydzielanie żołądkowe oraz modyfikacji stylu życia. W przypadkach ciężkich stosuje się leczenie operacyjne.

Choroba refluksowa przełyku to przewlekła dolegliwość, która charakteryzuje się okresami nasilenia objawów i remisji.

Choć choroba refluksowa nie jest chorobą zagrażającą życiu, może istotnie utrudniać codzienne funkcjonowanie, dlatego konieczne jest regularne leczenie podtrzymujące. W przypadku większości pacjentów, w leczeniu przewlekłym stosuje się minimalną skuteczną dawkę inhibitorów pompy protonowej, aby złagodzić objawy. Prognoza jest korzystna w przypadku łagodnego przebiegu refluksu. Przebywanie choroby refluksowej o ciężkim przebiegu może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zwężenie przełyku, krwawienie z przewodu pokarmowego, a nawet rak gruczołowy przełyku.

U około 10% pacjentów może rozwinąć się tzw. przełyk Barretta, który jest stanem przedrakowym i wymaga regularnej kontroli endoskopowej z badaniem histopatologicznym. Choroba przedrakowa rzadko przechodzi w raka przełyku (w przypadku przełyku Barretta – około 0,5% przypadków rocznie), dlatego odpowiednie monitorowanie postępu choroby pozwala na jej wczesne wykrycie i skuteczne leczenie.

Po zakończeniu terapii choroby refluksowej przełyku zaleca się zachowanie zdrowych nawyków żywieniowych oraz unikanie leków, które mogą obniżać ciśnienie w dolnym zwieraczu przełyku, szczególnie leków stosowanych przy chorobie niedokrwiennej serca i nadciśnieniu tętniczym.

Kontrolna endoskopia po leczeniu jest zalecana u pacjentów z zaawansowaną chorobą refluksową oraz u osób z jej powikłaniami.

Osoby z rozpoznanym przełykiem Barretta wymagają regularnego monitorowania ze względu na zwiększone ryzyko rozwoju raka gruczołowego przełyku. Lekarz zaleci kontrolne badania endoskopowe z pobraniem wycinka do badań histopatologicznych.

Może być korzystne przerwanie palenia papierosów, właściwa dieta, w tym zmniejszenie spożycia alkoholu i kawy oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała.