Podczas udzielania pierwszej pomocy osobie oparzonej należy przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo ratownikowi i umieścić chorego w bezpiecznym miejscu.

Należy schłodzić ranę wodą przez co najmniej 15 minut oraz zabezpieczyć sterylnym opatrunkiem (nie stosuje się substancji natłuszczających). Niezwłocznie usuń odzież i biżuterię z oparzonych kończyn, aby uniknąć szybkiego obrzęku.

W sytuacji ciężkiego oparzenia, gdy poszkodowany jest nieprzytomny i istnieje podejrzenie oparzenia dróg oddechowych, konieczne jest wezwanie pogotowia.

Jeśli ktoś jest w ogniu, należy go położyć, aby uniknąć rozniecenia płomienia, a następnie gasić kocem, oblać wodą lub toczyć po podłożu.

Pierwsza pomoc w przypadku oparzenia ma znaczący wpływ na rokowanie i przebieg leczenia. Skuteczne schładzanie rany oparzeniowej w pierwszych minutach po urazie jest kluczowe dla procesu gojenia.

Chorzy ciężko oparzeni wymagają opieki szpitalnej. Wskazania do przyjęcia na oddział oparzeniowy obejmują m.in. oparzenia II stopnia powyżej 10% powierzchni ciała, wszystkie oparzenia III stopnia, oparzenia w okolicach twarzy, rąk, stóp, krocza, duże stawy oraz oparzenia chemiczne czy elektryczne.

Oparzenia powierzchowne, które nie wymagają leczenia w ośrodku specjalistycznym, mogą być leczone preparatami takimi jak Panthenol, Bepanthen lub Argosulfan oraz codziennymi zmianami opatrunków.

Oparzenia głębokie - wymagające ingerencji chirurgicznej - są bardzo poważne i mogą pozostawić trwałe blizny. Leczenie oparzenia głębokiego polega na wycięciu martwicy, zamknięciu ubytków przeszczepami skóry oraz długotrwałej opiece rehabilitacyjnej.

Niektóre z najgłębszych oparzeń wymagają chirurgicznego usunięcia uszkodzonych tkanek oraz przeszczepów skóry lub nawet amputacji w najcięższych przypadkach.

Specjalistyczne ośrodki zajmujące się leczeniem oparzeń zapewniają kompleksową opiekę medyczną, chirurgiczną oraz rehabilitacyjną dla chorych ciężko oparzonych.

Najważniejsze czynniki wpływające na rokowanie w ciężkich oparzeniach to m.in. powierzchnia i głębokość rany, oparzenia dróg oddechowych oraz ogólny stan zdrowia chorego.

Oparzenia chemiczne powstają na skutek bezpośredniego działania żrących substancji (kwasów, zasad) na skórę i błony śluzowe lub toksycznych oparów na drogi oddechowe. Do oparzeń chemicznych najczęściej dochodzi w przemyśle, gdzie kwasy stosowane są powszechnie do produkcji farb, tkanin, nawozów sztucznych, materiałów wybuchowych, w rafineriach, przemyśle farmaceutycznym. Kwas siarkowy występuje jako elektrolit w akumulatorach samochodowych. Do oparzeń dochodzi również w domu, najczęściej w związku z nieprawidłowym użyciem niektórych detergentów. Wszystkich chorych oparzonych środkiem chemicznym należy leczyć w warunkach szpitalnych.

Oparzenie kwasem (np. siarkowym, azotowym, fluorowodorem) powoduje uszkodzenie skóry lub błon śluzowych różnej głębokości. Obrażenia zależą od stężenia kwasu oraz czasu działania. Klasyfikacja głębokości oparzeń chemicznych (skala czterostopniowa) oraz leczenie chirurgiczne jest analogiczne jak w oparzeniach termicznych. Na skórze uszkodzonej stężonym kwasem tworzy się twardy, suchy strup (martwica sucha). Decyzję o jego wycięciu zwykle się odkłada (w przeciwieństwie do oparzeń termicznych, w których martwicę należy usunąć chirurgicznie jak najwcześniej). Ranę zabezpiecza się sterylnym opatrunkiem.Ciekawym przykładem jest kwas fluorowodorowy (fluorowodór), który w małych stężeniach bardzo łatwo przenika przez skórę do głębszych narządów (np. kości) i uszkadza je, nie powodując na początku dolegliwości bólowych ani zmian na skórze.Oparzenie zasadą (np. wodorotlenek sodu) powoduje powstanie martwicy rozpływnej na skórze. Głęboko uszkadza skórę (również drogi oddechowe) i trudno jednoznacznie określić granicę uszkodzenia.

Podczas udzielania pomocy osobie oparzonej zawsze należy zadbać o bezpieczeństwo ratownika, używając rękawic, maski lub innej tkaniny na twarz.

Jeśli doszło do skażenia wewnątrz pomieszczenia, konieczne jest wyłączenie wentylacji i klimatyzacji, opuszczenie miejsca skażonego oraz ochrona dróg oddechowych poprzez osłonięcie ust tkaniną lub maską.

Należy zdjąć skażoną odzież i schować ją do foliowego worka. Następnie należy jak najszybciej usunąć środek chemiczny ze skóry lub błon śluzowych poprzez obfite płukanie letnią, bieżącą wodą przez około 30 minut (wyjątkiem jest wapno niegaszone, które należy usuwać na sucho).

Ranę należy zabezpieczyć sterylnym opatrunkiem, a z powodu silnych bólów towarzyszących oparzeniu chemicznemu konieczne jest podanie leków przeciwbólowych, takich jak paracetamol.

Jeśli doszło do zanieczyszczenia oka substancją chemiczną, po obfitym wypłukaniu wodą należy niezwłocznie skonsultować się z okulistą.

Jeśli osoba połknęła żrący środek chemiczny, nie należy prowokować wymiotów, lecz podać dużą ilość czystej, niegazowanej wody do picia.

Konieczne jest także zabezpieczenie opakowania środka chemicznego, który spowodował oparzenie, i dostarczenie go wraz z pacjentem na oddział ratunkowy.

W przypadku rozległych oparzeń należy podać choremu antybiotyki o szerokim spektrum, a osobom z oparzeniem przewodu pokarmowego zaleca się żywienie pozajelitowe.

Oparzenie elektryczne może być spowodowane przez prąd o różnym napięciu - niskie (<1000V), wysokie (>1000V) lub łuk elektryczny.

Skutki oparzenia prądem mogą być lokalne, jak martwica skóry, lub ogólnoustrojowe, takie jak zaburzenia rytmu serca prowadzące do zgonu.

Oparzenie prądem o napięciu 230V, takie jak to występujące w domu, powoduje zazwyczaj powierzchowne urazy skóry i niewielkie zaburzenia neurologiczne. Natomiast oparzenie prądem o wysokim napięciu charakteryzuje się miejscami wejścia i wyjścia prądu w postaci martwicy skóry oraz groźnymi obrażeniami ogólnoustrojowymi.

Prąd szybko przenika przez naczynia, nerwy i mięśnie, które są dobrze przewodzące, natomiast skóra i kości są opornikami, co powoduje uwolnienie dużej ilości energii cieplnej i niszczenie tkanek. Przekrój przepływu prądu ma wpływ na zakres obrażeń - stąd najpoważniejsze uszkodzenia mają tendencję do pojawiania się w ręce i przedramieniu. Oparzenia prądem zmiennym powodują większe szkody niż prąd stały o tym samym napięciu. Dodatkowo, uszkodzenia tkanek zwykle pogłębiają się w dniach po urazie.

Działanie prądu może także wywoływać uszkodzenia pośrednie, takie jak zapalenie ubrań w wyniku powstania łuku elektrycznego lub obrażenia spowodowane eksplozją.

Podczas udzielania pomocy osobie poszkodowanej, ważne jest upewnienie się, że nie ma ona kontaktu z źródłem prądu. Jeśli wypadek miał miejsce w pomieszczeniu, należy odłączyć urządzenie z prądem. Jeśli istnieje podejrzenie, że przepływ prądu nie został przerwany, należy przenieść poszkodowanego w bezpieczne miejsce, używając do tego "izolatorów", takich jak gumowa wycieraczka lub drewniany kij. Następnie należy ocenić stan poszkodowanego, wezwać pomoc i rozpocząć resuscytację.

Poszkodowani przez prąd wysokiego napięcia zazwyczaj są osobami mającymi kontakt z transformatorami, liniami wysokiego napięcia czy paralotniarzami. Ryzyko poważnych urazów, takich jak złamania kręgosłupa na skutek upadku z wysokości, jest w ich przypadku duże. W takich sytuacjach pomoc powinny udzielać służby specjalistyczne a każda osoba poszkodowana przez prąd wymaga hospitalizacji.