Choroba zakaźna wywołana przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca jest bardzo zaraźliwa. Może być przenoszona drogą kropelkową oraz przez ruch powietrza na odległość do kilkudziesięciu metrów. Zakaźna jest także treść pęcherzyków ospowych. Osoba chora zakaża innych 1-2 dni przed pojawieniem się wysypki, przestając zakażać dopiero po odpadnięciu strupków. Okres wylęgania choroby wynosi od 10 do 21 dni, a przebieg może być łagodny u dzieci. Jednak choroba staje się coraz większym problemem wśród młodzieży i dorosłych, u których może prowadzić do powikłań.

Najczęstszym powikłaniem ospy jest nadkażenie bakteryjne, które zwykle prowadzi do powstania blizn. Rzadsze, ale bardziej groźne powikłania, to zapalenie płuc, ucha środkowego, mięśnia sercowego, opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu, móżdżku. U noworodków i osób z niedoborami odporności choroba może być śmiertelna. Szczególnie niebezpieczne jest zakażenie kobiety ciężarnej, ponieważ może zaszkodzić płodowi.

Po przechorowaniu ospy rozwija się trwała odporność, ale wirus pozostaje w stanie utajenia w nerwach, co może prowadzić do wybuchu półpaśca pod wpływem osłabienia odporności. Choroba ta charakteryzuje się znacznym bólem i tendencją do przewlekłego przebiegu. Wykwity skórne występują lokalnie wzdłuż obszarów nerwowych, najczęściej na klatce piersiowej lub twarzy, zwykle po jednej stronie ciała.

Z chwilą pojawienia się objawów ważne jest natychmiastowe skontaktowanie się z lekarzem. Ważne jest utrzymywanie regularnego kontaktu z lekarzem oraz świadomość powikłań, które mogą zagrażać pacjentowi. To lekarz podejmuje decyzję o konieczności podania leku przeciwwirusowego i ewentualnej hospitalizacji pacjenta.

Podczas ostrej fazy choroby zaleca się pozostawanie w łóżku. W przypadku łagodnego przebiegu ospy zwykle zaleca się tylko leczenie objawowe, mające na celu zmniejszenie gorączki i łagodzenie swędzenia. Istnieją preparaty do stosowania miejscowego, które działają osuszająco i przeciwsławiczo, jednak mogą sprzyjać nadkażeniom bakteryjnym. Kąpiele przynoszą ulgę i powinny być stosowane codziennie. W przypadkach bardziej zaawansowanej choroby oraz u osób z obniżoną odpornością stosuje się acyklowir, który hamuje podziały i namnażanie się wirusa, skracając i łagodząc przebieg choroby. W określonych sytuacjach stosowana jest immunoglobulina swoista. Pacjenci, u których wystąpią powikłania oraz osoby z zaburzeniami odpornościowymi, wymagają hospitalizacji i specjalistycznego leczenia.

Osoby z efektywnym systemem odpornościowym mogą wyzdrowieć samoistnie, ale wirus nie zostaje całkowicie usunięty z organizmu, pozostając uśpiony. Może dojść do reaktywacji, zazwyczaj po wielu latach, w postaci półpaśca. Po przebyciu ospy mogą pozostać blizny na skórze w miejscach wystąpienia wysypek, szczególnie jeśli doszło do nadkażenia bakteryjnego. Powikłania mogą spowodować trwałe konsekwencje, głównie w obszarze sercowo-naczyniowym i neurologicznym. Najpoważniejsze skutki obserwuje się w przypadku zakażenia wrodzonego, które może prowadzić do poważnych upośledzeń. U osób z osłabionym układem odpornościowym, przebieg choroby może być nawet śmiertelny.

Nie ma konieczności kontynuowania obserwacji medycznej u pacjentów, u których przebieg ospy był standardowy i bez powikłań. Osoby, u których wystąpiły powikłania lub ciężki przebieg choroby, prowadzące do uszkodzenia narządów, powinny być poddane dalszemu specjalistycznemu nadzorowi medycznemu, w tym neurologicznemu, kardiologicznemu, okulistycznemu oraz rehabilitacyjnemu.

Istnieje skuteczna szczepionka, która chroni przed zakażeniem wirusem. W Polsce szczepienie przeciwko ospie wietrznej jest zalecane, zwłaszcza dla dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie remisji. Szybkie wykonanie szczepienia po kontakcie z osobą chorym może pomóc zapobiec zachorowaniu lub złagodzić przebieg choroby. Chorzy na ospę powinni być izolowani, aby uniknąć rozprzestrzeniania infekcji. Osoby z wysokim ryzykiem powikłań oraz noworodki matek chorych powinny otrzymać specjalną surowicę z przeciwciałami ochronnymi. Kobiety planujące ciążę, które nie miały ospy, powinny rozważyć szczepienie, z zachowaniem środków ostrożności przez 3 miesiące po podaniu szczepionki.