Powiększenie wątroby, czyli hepatomegalia, może być wynikiem różnych przyczyn. Czasami wątroba podczas badania brzucha może być wyczuwalna dotykiem lub podczas opukiwania brzucha. Powiększenie wątroby może być spowodowane zwiększeniem objętości krwi, powiększeniem komórek wątrobowych, nowotworem lub torbielami wątroby.

Powiększenie wątroby może powodować problemy z jej funkcjonowaniem, co może być poważnym zagrożeniem dla zdrowia. Wątroba pełni wiele istotnych funkcji, takich jak produkcja białek, wytwarzanie żółci, neutralizacja toksyn czy udział w metabolizmie kwasów nukleinowych.

Objawem powiększenia wątroby może być wyczuwalność tego narządu poniżej łuków żebrowych, ale nie zawsze musi to oznaczać chorobę. Może to być wynikiem niższego fizjologicznego położenia wątroby, przesunięcia jej z powodu obecności płynu w opłucnej lub zwiększenia obwodu brzucha spowodowanego wzdęciami lub otyłością. Warto pamiętać, że nie zawsze powiększona wątroba musi oznaczać jakiś problem zdrowotny.

Możliwe przyczyny powiększenia wątroby (hepatomegalii) obejmują takie schorzenia jak zapalenie wątroby (wirusowe, alkoholowe, stłuszczeniowe, zakaźne), marskość wątroby, toksyczne zapalenie wątroby, autoimmunologiczne zapalenie wątroby, choroby związane z zastojem krwi (niewydolność serca, zakrzepica żył wątrobowych), choroby związane z zastojem żółci (kamica przewodowa, rak trzustki, rak brodawki Vatera), nacieczynienie wątroby (chłoniaki, przerzuty nowotworowe, guzy wątroby) oraz choroby spichrzeniowe (hemochromatoza, amyloidoza, choroba Wilsona, glikogenozy, lipidozy).

Wykrycie powiększonej wątroby jest rzadkie i zazwyczaj jest to zauważane przez lekarza podczas rutynowego badania w gabinecie lub podczas wykonywania USG jamy brzusznej z innych powodów. Objawy towarzyszące, takie jak uczucie pełności w brzuchu, ból, żółtaczka, świąd, nudności i wymioty, obrzęki obwodowe (rąk, nóg), zmiana koloru stolca, mogą zwrócić uwagę na powiększenie wątroby.

Powiększenie wątroby, szczególnie w obecności wymienionych objawów, powinno skłonić do bardziej szczegółowej diagnostyki w celu wykluczenia poważnych chorób. W pierwszej kolejności należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który w razie potrzeby skieruje do hepatologa lub gastroenterologa.

W pierwszej kolejności lekarz zapyta o historię przebytych i towarzyszących chorób. Należy przygotować sobie listę przyjmowanych leków i suplementów diety. W trakcie wizyty powiększona wątroba może skłonić lekarza do zadania następujących pytań:

• Czy występują jakieś inne objawy? Ból brzucha, uczucie pełności? Zażółcenie powłok skórnych, błon śluzowych, oczu?
• Czy w ostatnim czasie wystąpiły wymioty, gorączka?
• Czy stolce są jasne, odbarwione lub czarne, smoliste?
• Czy spożywa się alkohol i w jakiej ilości?

W następnej kolejności lekarz może się starać potwierdzić powiększenie wątroby w badaniach obrazowych:

• USG jamy brzusznej – najłatwiej dostępne badanie umożliwiające ocenę wielkości i stanu wątroby; w przypadku osób otyłych, z ranami lub bolesnymi zmianami skórnymi albo kobiet w ciąży badanie USG wątroby może być utrudnione lub wręcz niemożliwe – jego wynik nie będzie wiarygodny
• tomografia komputerowa
• rezonans magnetyczny.

Badania laboratoryjne krwi mogą dostarczyć informacji na temat wydolności wątroby oraz ogólnej kondycji organizmu.

Lekarz może skierować pacjenta na następujące badania:

• morfologię krwi obwodowej
• stężenie OB i CRP – markery stanu zapalnego
• aktywność aminotransferaz – ALT, AST
• wskaźniki cholestazy – ALP, GGTP, bilirubina
• stężenia lipidów
• immunologiczne testy w kierunku zakażeń wirusowych (WZW B i C, mononukleoza zakaźna, CMV).

Dodatkowe, bardziej celowane, badania diagnostyczne mogą obejmować:

• występowanie przeciwciał typowych dla chorób autoimmunologicznych,
• ocenę drożności dróg żółciowych – endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną (ERCP), cholangio-MR
• ocenę wydolności serca – badanie echokardiograficzne
• biopsję wątroby.