Różyca to choroba zakaźna wywołana przez bakterię , która może przebiegać jako infekcja miejscowa lub ogólnoustrojowa. Bakteria ta jest odporna na warunki środowiskowe i występuje na całym świecie.

Chorobę mogą dostać zarówno ludzie, jak i zwierzęta, takie jak świnie, bydło, owce, ptaki domowe i ryby. U ludzi najczęściej zachorowania występują w wyniku narażenia zawodowego na kontakt z zakażonymi zwierzętami lub ich produktami. Bakterie znajdują się w wydzielinach zwierząt, takich jak drogi oddechowe, mocz czy kał. Zakażenie występuje najczęściej poprzez skaleczenia skóry spowodowane np. kośćmi lub mięsem wieprzowym, łuskami ryb. Bakterie wnikają przez uszkodzoną skórę i mogą się rozprzestrzeniać przez naczynia krwionośne do różnych narządów, takich jak serce, kości, stawy, mózg czy płuca.

Róża występuje na całym globie. Brak aktualnych statystyk dotyczących częstości występowania różnicy w Polsce.

Dane z przeszłości pokazują, że odnotowano prawie 11 tysięcy przypadków różnicy w Polsce w latach 1966–2008, a w latach 1999–2008 ponad 1000 przypadków, co przekłada się na kilkaset przypadków rocznie.

Występują dwie główne postacie różycy: skórna - w formie ograniczonej i rozsianej oraz posocznicowa - związana z powikłaniami narządowymi.

W ograniczonej postaci różycy, zmiany skórne charakteryzują się palącym bólem i najczęściej występują na palcach i dłoniach. Skóra w obszarze zmian jest zapalona, zaczerwieniona, opuchnięta i napięta, o błyszczącej powierzchni nad chorobowym obszarem. Zmiany skórne są wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry. Gorączka w tej postaci nie zawsze występuje.

W przypadku postaci posocznicowej lub narządowej różycy, objawia się gorączką, naciekami zapalnymi na skórze z pęcherzami i martwicą. Jeśli zakażenie nastąpiło inną drogą niż przez skórę, zmiany skórne mogą nie być obecne. Najczęstszym powikłaniem tej postaci jest zapalenie wsierdzia, które może przebiegać z nawracającą gorączką, dreszczami, pogorszeniem tolerancji wysiłku, dusznością, kołataniem serca, nocnym poceniem się i utratą masy ciała.

Podczas badania lekarz może zauważyć podwyższoną temperaturę ciała oraz zmiany wynikające ze stanu zapalnego w okolicy rany: zaczerwienienie, bolesny naciek zapalny, wydzielina z rany, powiększenie węzłów chłonnych. Wraz z postępem choroby, może pojawić się zwiększona częstość oddechów, objawy zapalenia dróg oddechowych, objawy neurologiczne związane z uszkodzeniem nerwów, szmer serca podczas osłuchiwania, bolesność jamy brzusznej, powiększenie wątroby i śledziony.

Jeśli podejrzewasz zakażenie skórne przez włoskowce różycy, koniecznie skonsultuj się z lekarzem rodzinnym. Jeśli infekcja z rany rozprzestrzenia się szybko na sąsiadujące tkanki, pojawia się stała gorączka, trudności z oddychaniem, objawy neurologiczne lub ostry ból brzucha, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem (pogotowie ratunkowe, szpitalny oddział ratunkowy).

Lekarz może podejrzewać różycę na podstawie wywiadu i objawów klinicznych. Aby potwierdzić zakażenie włoskowcem różycy konieczne są jednak badania mikrobiologiczne, co może być utrudnione ze względu na trudności w uzyskaniu odpowiedniego materiału. Próbkami do badań mikrobiologicznych mogą być zeskrobiny skórne z dotkniętego obszaru skóry lub posiew bioptatu (wycinka) zmiany chorobowej na skórze. W przypadku postaci uogólnionej, krew także może być użyta do badań mikrobiologicznych. Dodatkowo, w wyjątkowych sytuacjach lekarz może zalecić badania obrazowe (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, echokardiografia) w celu oceny ewentualnych powikłań choroby.

Objawy skórne różycy znikają same w ciągu 2-4 tygodni. Leczenie antybiotykami skraca czas trwania objawów. Włoskowiec wywołujący różycę jest podatny na większość powszechnie stosowanych antybiotyków. W przypadku postaci posocznicowej lub narządowej różycy, na przykład w zapaleniu wsierdzia, konieczna jest hospitalizacja, podawanie antybiotyków dożylnie oraz leczenie objawowe powikłań.

Różyca ograniczona do skóry jest schorzeniem, które można całkowicie wyleczyć.

Pojawienie się postaci narządowej lub posocznicy różycy niesie za sobą ryzyko powikłań, takich jak zapalenie wsierdzia z uszkodzeniem zastawek serca, przewlekłe zapalenie stawów lub incydenty naczyniowe.

Po wyleczeniu standardowej postaci różycy zazwyczaj nie ma konieczności regularnych wizyt u lekarza ani wykonywania dodatkowych badań kontrolnych. Natomiast powikłania narządowe, takie jak problemy sercowe, neurologiczne lub związane z układem ruchu, mogą wymagać specjalistycznego leczenia i rehabilitacji.

Ryzyko zachorowania na różycę dotyczy głównie konkretnych grup zawodowych. Pracownicy zajmujący się ubojem, przetwórstwem mięsa powinni przestrzegać zasad higieny, w tym zapewnić odpowiednią ochronę osobistą. Konieczna jest dezynfekcja oraz prawidłowe opatrzenie ran po kontakcie z produktami pochodzenia zwierzęcego. Ważne jest także regularne czyszczenie i dezynfekcja narzędzi oraz powierzchni, które mają kontakt z zwierzętami czy mięsem.