Serotonina, zwana inaczej 5-hydroksytryptaminą, jest neuroprzekaźnikiem odpowiedzialnym za przekazywanie informacji w układzie nerwowym. Jest ona produkowana głównie w jelitach, mózgu i płytkach krwi. Większość serotoniny w organizmie znajduje się poza mózgiem.

Serotonina jest często określana jako hormon szczęścia ze względu na tzw. teorię serotoninową depresji. Obecnie istnieją jednak doniesienia naukowe, które kwestionują tę teorię. Mimo to, leki wpływające na poziom serotoniny są nadal wykorzystywane w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych i neurologicznych, takich jak depresja, zespół stresu pourazowego, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i lęki.

Wykonywanie badania stężenia serotoniny we krwi jest konieczne przy podejrzeniu guza - rakowiaka. Nowotwór ten, zazwyczaj znajdujący się w jelicie cienkim, jest odpowiedzialny za produkcję serotoniny.

Brak serotoniny, pomimo pozornej oczywistości, ponieważ serotonina jest substancją chemiczną, nie ma potwierdzenia klinicznego. Oznacza to, że nie istnieje jednoznaczna choroba, która jest spowodowana jedynie "brakiem" serotoniny. Nawet w przypadku depresji, związanej z serotonią, nie można jednoznacznie stwierdzić, że jest to choroba wywołana przez "niedobór serotoniny". To oznacza, że jeśli u pacjenta stwierdza się obniżone stężenie serotoniny (co zostało potwierdzone w badaniach u niektórych pacjentów z depresją), a pacjent otrzymuje leki zwiększające jej stężenie (np. selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny - SSRI), nie oznacza automatycznie ustąpienia depresji.

Nie ma substancji zawierających serotoninę. Istnieją jednak leki, które wpływają na działanie układu serotoninergicznego, kontrolując zachowanie serotoniny w organizmie oraz reakcję receptorów serotoninowych.

Preparaty zwiększające ilość serotoniny w mózgu to inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Te leki nie zawierają serotoniny, ale uniemożliwiają transport serotoniny z powrotem do komórek nerwowych, co zwiększa jej ilość w przestrzeni międzykomórkowej. Są to leki często stosowane w terapii depresji, takie jak: citalopram, escitalopram, fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna i sertralina. Oprócz tego, leki te mają też działanie przeciwlękowe, dlatego są przepisywane również osobom z zaburzeniami lękowymi. Leki z grupy SSRI powinny być stosowane zgodnie z zaleceniami lekarza.

Inną grupą leków oddziałującą na układ serotoninergiczny są odwracalne inhibitory MAO, które hamują degradację dopaminy, serotoniny i noradrenaliny, przez co te neuroprzekaźniki pozostają między komórkami nerwowymi. W Polsce dostępny jest moklobemid, lek z tej grupy stosowany w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych. Podobnie, selegilina, lek stosowany w leczeniu choroby Parkinsona, także wpływa na układ serotoninergiczny.

Inne leki mogą również wpływać na układ serotoninergiczny – szczegóły poniżej.

Objawy zespołu serotoniowego to:

• uczucie niepokoju, lęku lub dezorientacji
• pocenie się
• kurcze mięśni lub napięcie mięśni (mięśnie nie mogą się rozluźnić)
• bardzo szybkie ruchy gałek ocznych w przód i w tył
• drżenie mięśni
• gorączka
• szybkie bicie serca
• wymioty
• biegunka.

Zespół serotoninergiczny może zagrażać życiu! Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia. Dlatego też w przypadku pojawienia się objawów, należy wezwać karetkę pogotowia.

Leczenie zespołu serotoninowego jest niezbędne w szpitalu, jako że stan ten zagraża życiu pacjenta. Polega głównie na monitorowaniu stanu pacjenta (często konieczna jest intubacja i mechaniczna wentylacja) oraz podawaniu odpowiednich leków w zależności od objawów i ich nasilenia – w tym leków uspokajających, obniżających ciśnienie oraz zmniejszających częstotliwość rytmu serca, jak i miorelaksantów. Czasami konieczne jest także obniżenie temperatury ciała za pomocą zimnych okładów.