Grupa ścięgien w barku otaczających głowę kości ramiennej to stożek rotatorów, który umożliwia ruch kończyną górną we wszystkich płaszczyznach.

Do tej grupy ścięgien należą: ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego, ścięgno mięśnia podgrzebieniowego, ścięgno mięśnia podłopatkowego i ścięgno mięśnia obłego mniejszego.

Mięśnie te rozpoczynają się na łopatce i biegną do głowy kości ramiennej, otaczając ją dookoła.

Uszkodzenie ścięgien stożka rotatorów może występować w dwóch formach: ostrym lub przewlekłym.

Ostre uszkodzenia są wynikiem bezpośredniego urazu, takiego jak upadek na rękę lub gwałtowne pociągnięcie. Są one jednak rzadsze niż uszkodzenia powstające w wyniku procesów zwyrodnieniowych.

Przewlekłe uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów są bardziej powszechne. Struktura ścięgien ulega stopniowej degradacji, co prowadzi do ich stopniowego rozrywania się. Czasami w uszkodzonych ścięgnach mogą wystąpić zwapnienia, a nawet zanik mięśni w wyniku procesów zwyrodnieniowych.

Czynniki ryzyka uszkodzenia stożka rotatorów obejmują wiek powyżej 60 lat, wykonywanie pracy lub uprawianie sportów wymagających częstego podnoszenia rąk ponad głowę, predyspozycje genetyczne, palenie papierosów, nadwagę, otyłość oraz przebyte urazy.

Uszkodzenia stożka rotatorów są częstsze u mężczyzn niż u kobiet i częściej dotyczą ręki dominującej.

Objawy występujące przy uszkodzeniu stożka rotatorów mogą obejmować:

• ból w barku
• ograniczenie ruchomości stawu
• obrzęk stawu
• uczucie przeskakiwania, blokowania się stawu

Najczęstszym objawem uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów jest ból w barku, który pacjenci odczuwają głęboko w środku stawu. Ból ten często nasila się podczas ruchów i może występować zwłaszcza w nocy, powodując trudności ze snem.

Prócz bólu, pacjenci mogą doświadczać ograniczenia ruchomości stawu, co objawia się trudnościami w podnoszeniu ręki czy przedmiotów oraz osłabieniem siły mięśni.

Uszkodzenie stożka rotatorów może także powodować obrzęk stawu, zwłaszcza jeśli nastąpiło w wyniku urazu. Natomiast w przypadku zmian zwyrodnieniowych, obrzęk jest objawem rzadkim.

W przypadku uszkodzenia stożka rotatorów, możliwe jest także wystąpienie rzadkich objawów, takich jak "chrupanie w stawie", uczucie przeskakiwania czy blokowanie się stawu.

Celem ustalenia diagnozy lekarz ortopeda przeprowadza wywiad, analizując dokładnie, kiedy i jakie objawy pacjent ma, co je nasila, co łagodzi. Następnie przeprowadza badanie pacjenta. Przy badaniu barku pacjent musi być pozbawiony ubrań od pasa w górę, ponieważ istotna jest ocena całej kończyny górnej oraz łopatki, a porównanie obszaru bólu ze zdrową stroną jest kluczowe. Podczas badania przeprowadza się specjalne testy, polegające na zadawaniu kończyny górnej różnych pozycji i ocenie zakresu ruchu i siły.

Aby potwierdzić uszkodzenie, konieczne jest przeprowadzenie badań obrazowych ścięgien stożka rotatorów – są one najczęściej widoczne w badaniu USG oraz rezonansie magnetycznym. Decyzja, które badanie (albo oba) jest konieczne w konkretnym przypadku, zależy od indywidualnej sytuacji.

W większości przypadków niezbędne jest również wykonanie podstawowego RTG stawu ramiennego, w którym, mimo braku widocznych ścięgien stożka rotatorów, ocenia się ogólny stan barku, pozycję kości w stawie, stopień zmian zwyrodnieniowych. Badanie to ma również na celu wykluczenie innych istotnych chorób, takich jak nowotwory. W RTG można zobaczyć zwapnienia w ścięgnach, jeśli takie występują.

Leczenie uszkodzeń w obrębie stożka rotatorów jest zależne od objawowego charakteru choroby – czyli od tego, czy pacjent odczuwa dolegliwości. Jeżeli uszkodzenia nie przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu i nie powodują bólu, nie ma konieczności leczenia. Sytuacje, w których uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów bezobjawowe, mogą prowadzić do zapalenia kaletki podbarkowej, które wymagają specjalnego postępowania.

Decyzja odnośnie do leczenia pacjenta powinna uwzględniać:

• rozległość uszkodzeń ścięgien
• podłoże zmian
• oczekiwania pacjenta

Proces fizjoterapii może pomóc w zmniejszeniu dolegliwości i poprawie funkcji barku u pacjentów. Ćwiczenia wspomagają pracę mięśni wokół uszkodzenia i przynoszą ulgę.

W niektórych przypadkach zastosowanie znajduje podanie płytkopochodnych czynników wzrostu w okolicę uszkodzenia. Można także usunąć zwapnienia poprzez barbotaż pod kontrolą USG. W przypadku braku poprawy po mniej inwazyjnych metodach, rozważana jest inwazyjna naprawa uszkodzeń stożka rotatorów.

Niektóre uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów są nienaprawialne i wtedy rozważane są zabiegi operacyjne, takie jak wszczepienie implantów lub protezoplastyka stawu.