Zespół toksycznego wstrząsu spowodowany przez infekcję paciorkowcami beta-hemolizującymi grupy A, które wytwarzają toksyny, charakteryzuje się szybkim postępem. Choroba prowadzi do wstrząsu, stanu zagrażającego życiu, prowadzącego do niedotlenienia wielu narządów i ich niewydolności. Objawia się spadkiem ciśnienia krwi oraz uszkodzeniem nerek, wątroby i płuc. Najczęściej rozwija się w wyniku głębokiego zakażenia tkanek miękkich lub posocznicy. Prognozy są bardzo niepokojące.

Zespół paciorkowcowego wstrząsu toksycznego to rzadka jednostka chorobowa. Zgodnie z dostępnymi danymi w Polsce w 2022 roku zarejestrowano 19 przypadków tej choroby.

Zespół toksycznego wstrząsu paciorkowcowego charakteryzuje się ciężkim uszkodzeniem wielu narządów, obniżeniem ciśnienia tętniczego, zaburzeniami nerek, skrzepami krwi, zaburzeniami oddychania i wysypką. Śmiertelność wynosi około 30%. Choroba rozwija się nagłe i gwałtownie.

Objawy zespołu paciorkowcowego wstrząsu toksycznego obejmują gorączkę, bóle mięśni, obrzęki oraz wysypkę podobną do szkarlatyny. Może również towarzyszyć zakażenia tkanek miękkich prowadzące do stanów zapalnych. Zaburzenia krzepnięcia objawiają się skłonnością do krwawienia, podbiegnięciami krwawymi i wybroczynami. Zaburzenia oddychania wymagają często wspomagania oddychania za pomocą respiratora.

Jeśli zaobserwujesz wymienione objawy, koniecznie wezwij pogotowie ratunkowe. Pojawienie się symptomów wstrząsu zawsze wymaga natychmiastowej hospitalizacji, często na oddziale intensywnej terapii.

Podejrzenie zespołu paciorkowcowego wstrząsu toksycznego jest ustalane przede wszystkim na podstawie objawów klinicznych. Rozpoznanie choroby można potwierdzić poprzez badanie mikrobiologiczne posiewów krwi lub ognisk zapalnych. Ważne jest pobranie materiału z różnych miejsc, które mogą być potencjalnym źródłem infekcji – pobiera się wymazy z nosa, gardła, ucha, dróg rodnych, płynu mózgowo-rdzeniowego oraz skóry.

Czasami konieczne jest wykonanie badań obrazowych, takich jak RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MRI), które pomagają zlokalizować ogniska zapalne.

W badaniach laboratoryjnych krwi często obserwuje się wiele nieprawidłowości potwierdzających ogólnoustrojową infekcję, takie jak leukocytoza, małopłytkowość oraz wydłużone czasy krzepnięcia. Wskaźniki stanu zapalnego (CRP, PCT) są wielokrotnie wyższe niż norma, można także zastosować szybkie testy paciorkowcowe i odczyn antystreptolizynowy (ASO).

Każdy przypadek zespołu toksycznego wywołanego przez paciorkowce stanowi poważne zagrożenie dla życia i dlatego zawsze wymaga hospitalizacji. Leczenie przyczynowe polega na podawaniu antybiotyków dożylnie. Dodatkowo konieczne jest zastosowanie leczenia wspomagającego w zależności od objawów. Pacjent z zespołem toksycznego wstrząsu paciorkowcowego powinien być leczony na oddziale intensywnej opieki medycznej, gdzie może być podłączony do monitorów monitorujących jego podstawowe funkcje życiowe oraz ścisły nadzór. Często konieczne jest podawanie krwi, osocza i płytek krwi. Dodatkowo, pacjent we wstrząsie potrzebuje dużej ilości płynów dożylnej, a także leków podnoszących ciśnienie. W celu wspomagania oddychania może być konieczne zastosowanie respiratora. W przypadku niewydolności nerek, dializa może być niezbędna. Hospitalizacja takiego pacjenta wymaga zachowania wysokiego poziomu higieny. Konieczna jest izolacja pacjenta oraz przestrzeganie środków ostrożności.

Szok toksyczny wywołany paciorkowcami charakteryzuje się dużą śmiertelnością oraz ciężkim przebiegiem klinicznym. Szybkie podanie antybiotyków i leczenie wspomagające może poprawić prognozę.

Po przejściu zespołu toksycznego wstrząsu paciorkowcowego niezbędne jest dokładne monitorowanie powikłań oraz długa rekonwalescencja. Po wypisaniu ze szpitala konieczne jest regularne poddawanie się badaniom kontrolnym. W zależności od stanu zdrowia, współistniejących schorzeń i powikłań pacjent może być skierowany na wizyty do różnych specjalistów.

Aby uniknąć zakażenia paciorkowcami, należy przestrzegać podstawowych zasad higieny. W przypadku wystąpienia infekcji paciorkowcowej, takiej jak martwicze zapalenie powięzi czy zakażenia tkanek miękkich, konieczne jest leczenie antybiotykami, aby zapobiec rozwojowi wstrząsu.