Niedobór hormonów tarczycy to problem związany z niedostateczną produkcją tarczycy. Tarczyca to mały gruczoł znajdujący się u podstawy szyi, który produkuje dwie kluczowe hormony: trijodotyroninę (T3) i tyroksynę (T4), regulujące funkcjonowanie większości tkanek organizmu oraz wpływające na metabolizm i produkcję ciepła. Kontrolę nad tarczycą przejmuje przysadka mózgowa, uwalniająca hormon tyreotropowy (TSH), który stymuluje tarczycę do produkcji T3 i T4. W przypadku niedoczynności tarczycy, przyczynami mogą być choroba Hashimoto, usunięcie tarczycy, leczenie jodem promieniotwórczym oraz rzadsze przyczyny, takie jak inne zapalenia tarczycy, niedoczynność tarczycy wywołana lekami czy wtórna niedoczynność tarczycy w wyniku chorób przysadki.

Niedoczynność tarczycy stanowi najpopularniejsze zaburzenie funkcjonowania tarczycy; dotyka około 5% dorosłych kobiet i 1% mężczyzn. Pomimo wzrostu częstości niedoczynności tarczycy wraz z wiekiem (szczególnie u jednostek powyżej 60 lat), choroba ta może również występować u młodych ludzi oraz dzieci. Niedoczynność tarczycy w przebiegu choroby Hashimoto często diagnozowana jest u członków rodzin.

W razie pojawienia się symptomów sugerujących zaburzenia czynności tarczycy należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który po przeprowadzeniu pełnego badania (po zebraniu informacji i przeprowadzeniu badania) podejmie decyzję o konieczności zrobienia badania TSH. Regularne badania TSH powinny być również wykonywane u osób, u których w rodzinie wystąpiła choroba Hashimoto. Bardzo istotne jest rozpoznanie niedoczynności tarczycy u kobiet planujących ciążę, ponieważ może to być szkodliwe zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Dlatego wielu ekspertów zaleca przeprowadzenie badania TSH u każdej kobiety w wieku rozrodczym.

Do potwierdzenia niedoczynności tarczycy konieczne jest wykonanie badań hormonalnych. Pierwsze badanie oceniające funkcjonowanie tarczycy (poziom TSH we krwi) może zostać zlecone przez lekarza rodzinnego. W przypadku nieprawidłowego wyniku (powyżej górnej granicy normy) konieczne jest zmierzenie stężenia tyroksyny (FT4). Rozpoznanie pierwotnej niedoczynności tarczycy (spowodowanej chorobą tarczycy, a nie przysadki) dokonuje się gdy podwyższone TSH towarzyszy obniżonemu poziomowi FT4.

W przypadku potwierdzonej niedoczynności tarczycy lekarz będzie dążył do ustalenia przyczyny. W tym celu przydatne jest wykonanie USG tarczycy; w przypadku choroby Hashimoto można zauważyć zmniejszenie wielkości tarczycy oraz obniżoną echogeniczność.

Oznaczenie poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy, w szczególności przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) lub przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG): podwyższone stężenie anty-TPO jest charakterystyczne dla choroby Hashimoto.

Niedobór hormonów tarczycy można skutecznie leczyć poprzez regularne przyjmowanie lewotyroksyny, która jest syntetyczną formą hormonu tarczycy. Istnieje wiele preparatów lewotyroksyny dostępnych na polskim rynku, dlatego zaleca się stosowanie regularnie tego samego preparatu. Regularne przyjmowanie hormonów tarczycy pozwala na normalizację poziomu TSH i przywraca prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Większość pacjentów może być leczona ambulatoryjnie, jednak osoby z ciężkim niedoborem tarczycy lub współistniejącymi poważnymi chorobami mogą wymagać leczenia szpitalnego.

Lewotyroksynę należy przyjmować zawsze o tej samej porze, zazwyczaj rano na czczo, około 30-60 minut przed posiłkiem. Dawkę leku ustala lekarz indywidualnie i monitoruje ją na podstawie wyników badań stężenia TSH. Kontrole TSH mogą być początkowo częstsze, a po ustabilizowaniu niedoczynności tarczycy stają się rzadsze.

Ważne jest poinformowanie lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre preparaty (np. żelazo) nie powinny być przyjmowane jednocześnie z lewotyroksyną.

"Niedoczynność tarczycy i nadciśnienie tętnicze a hipoglikemia"

Oczywiście lewotyroksynę można przyjmować jednocześnie z preparatami zawierającymi żelazo, ale należy pamiętać, że żelazo może osłabić działanie lewotyroksyny. Zaleca się zachowanie co najmniej dwugodzinnego odstępu między przyjmowaniem tych leków, zgodnie z rekomendacjami.

Większość osób z niedoborem hormonów tarczycy potrzebuje leczenia lewotyroksyną oraz regularnych badań poziomu TSH przez całe życie. Istnieją jednak sytuacje, np. zapalenie tarczycy po porodzie, które mogą samoistnie ustąpić bez konieczności długotrwałego leczenia.

Autoimmunologiczne schorzenia tarczycy, takie jak choroba Gravesa i Basedowa czy choroba Hashimoto, mają podłoże genetyczne. Nie da się zmienić genetycznej predyspozycji osób dotkniętych tą przypadłością. Osoby, które mają historię rodzinnej występowania autoimmunologicznych chorób tarczycy, powinny poinformować o tym swoich lekarzy, aby unikać leków, które mogą pogorszyć stan zdrowia. Dodatkowo, warto regularnie kontrolować poziom TSH, aby szybko wykryć rozwijającą się niedoczynność tarczycy i zapobiec poważnym objawom.