Dieta po ostrym zapaleniu trzustki
Dieta po ostrej chorobie trzustki powinna być dostosowana do każdego pacjenta indywidualnie, w zależności od jego stanu zdrowia. W pierwszym miesiącu rekonwalescencji zaleca się ograniczenie spożycia tłuszczów i wyeliminowanie potraw smażonych, pieczonych oraz tłustych produktów mięsnych i sosów. Spożywanie produktów ciężkostrawnych o dużej zawartości błonnika pokarmowego również nie jest zalecane. Dieta powinna składać się głównie z lekkostrawnych potraw, przygotowywanych metodą gotowania w wodzie lub na parze. Po kolejnych etapach rekonwalescencji stopniowo można wracać do normalnej diety, uwzględniając zasady racjonalnego żywienia.
Ważne jest unikanie spożycia alkoholu, nawet piwa. Zaleca się również spożywanie produktów bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3 oraz unikanie tłuszczów zwierzęcych na rzecz oliwy z oliwek i ryb morskich. W razie pojawienia się jakichkolwiek dolegliwości, należy natychmiast powrócić do poprzedniej diety. Etapy leczenia dietetycznego po ostrym zapaleniu trzustki trwają zazwyczaj około 4-6 tygodni.
Dieta w przewlekłym zapaleniu trzustki
Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) charakteryzuje się stopniowym włóknieniem z równoczesnym zanikiem tkanki gruczołowej, prowadzącym w różnych okresach do upośledzenia wydzielania trzustki na zewnątrz i rozwinięcia cukrzycy.
W leczeniu przewlekłego zapalenia trzustki zaleca się dietę ubogą w tłuszcze, bogatą w węglowodany i białko. Kluczową rolę w diecie w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki odgrywa ograniczenie spożycia tłuszczu do około 50 g dziennie. Zaleca się spożywanie chudych rodzajów mięsa (np. cielęcina, drób), chudych wędlin, łososia bez tłuszczu, chudych gatunków ryb, odtłuszczonego mleka (0,5% tłuszczu), chudego twarogu i naturalnego jogurtu.
Tłuszcz można podzielić na widoczny, czyli oleje dodawane do potraw i tłuszcze do smarowania, oraz niewidoczny, czyli te, które zawierają się w produktach spożywczych. Aby ograniczyć ilość tłuszczu w diecie, należy pozbyć się widocznego tłuszczu ze spożywanych produktów, np. tłuszczu otaczającego wędliny, odkroić tłuszcz z mięsa, usunąć skórę z kurczaka, zastąpić śmietanę naturalnym jogurtem lub kefirem, używać niskotłuszczowych margaryn roślinnych do smarowania pieczywa, unikać spożywania tłustych sosów do mięsa oraz nie zagęszczać zup mąką ani śmietaną. Potrawy należy gotować w wodzie lub na parze, piec w folii aluminiowej, pergaminie lub rękawie foliowym z minimalną ilością roślinnego tłuszczu, takiego jak oliwa z oliwek i olej rzepakowy, lub dusić bez obsmażania w tłuszczu.
Należy pamiętać, że całkowite unikanie spożycia tłuszczu nie jest zalecane, ponieważ wpłynęłoby to negatywnie na wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, takich jak witaminy A, D, E i K. W przypadku tej diety głównym źródłem energii są węglowodany. Powinno się spożywać produkty węglowodanowe o niskiej zawartości błonnika (np. pieczywo pszennie, delikatne kasze, makaron z jajkami, puree ziemniaczane, cukier, miód, dżemy bez pestek, przeciery owocowe). U osób z przewlekłym zapaleniem trzustki, u których wystąpiła cukrzyca, należy unikać produktów zawierających cukry proste, takie jak cukier, miód, bardzo słodkie dżemy i syropy owocowe. W przypadku wystąpienia objawów ze strony przewodu pokarmowego po spożyciu surowych warzyw lub owoców, takich jak wzdęcia, bóle brzucha lub biegunka, zaleca się spożywanie warzyw i owoców gotowanych (np. pieczone jabłka) lub w postaci przecierów lub rozcieńczonych soków. Z diety należy wykluczyć warzywa i owoce powodujące wzdęcia (kapusta, cebula, pory, czosnek, suche nasiona roślin strączkowych, śliwki, czereśnie).
Średnie spożycie białka powinno wynosić około 1-1,5 g na kg masy ciała, a głównym źródłem białka powinny być niskotłuszczowe produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak chude gatunki mięsa, ryb i wędlin, chudy twaróg, mleko o zawartości tłuszczu do 1,5%.
Ważne jest, aby nawet niewielka ilość spożywanego alkoholu może prowadzić do nasilenia choroby. U większości pacjentów z przewlekłym zapaleniem trzustki obserwuje się utratę masy ciała, dlatego dieta powinna być wysokokaloryczna (najczęściej 2500–3000 kcal). Posiłki powinny być spożywane regularnie - zaleca się spożywanie równych kalorycznie 5-6 posiłków. W przypadku zaburzeń wchłaniania zaleca się stosowanie preparatów enzymatycznych i suplementację witaminami: A, D, E, K, witaminami z grupy B oraz kwasem foliowym.
Produkty zalecane i niezalecane w żywieniu chorych z przewlekłym zapaleniem trzustki | ||
---|---|---|
produkty | zalecane | niezalecane |
produkty zbożowe | płatki owsiane i pszenne, płatki kukurydziane, ryż, makarony, kasza manna, jęczmienna, perłowa, chleb pszenny, grzanki, sucharki, chleb chrupki, chleb mieszany, graham, chleb razowy, kajzerki, chrupki kukurydziane | produkty zbożowe gruboziarniste, gruboziarniste kasze, chleb i bułki pełnoziarniste, torty, ciasto francuskie, wypieki smażone na tłuszczu (pączki, naleśniki, makaroniki), krakersy, ciastka kruche, bułki maślane, ptysie, sernik, kruszonka |
mięso, drób, dziczyzna | cielęcina, wołowina (chuda), polędwica, jagnięcina, kura, kurczak, indyk, dziczyzna, królik, zając | tłuste mięso wołowe, cielęce, wieprzowe, baranie, mięso mocno peklowane, mięso mocno przypieczone, panierowane, tłusty drób (kaczka, gęś), serca, ozory, mózg, skóra z drobiu |
ryby | okoń, dorsz, flądra, sola, pstrąg, szczupak, lin, świeży tuńczyk, sandacz, morszczuk, mintaj, płastuga | śledź, węgorz, makrela, łosoś, halibut, turbot, tuńczyk w oleju, sardynki w oleju |
... |
Przykładowy jadłospis dla osób z przewlekłym zapaleniem trzustki
Dieta w przypadku problemów z trzustką może być ważnym elementem leczenia. Pamiętaj o zdrowych i odżywczych posiłkach.
Poniżej znajdziesz przykładowy jadłospis:
I śniadanie - zupa mleczna z kaszą manną (mleko o zawartości 0,5% tł.) - bułka pszenna - margaryna - kiełbasa szynkowa z indyka - ogórek, sałata - jajko na miękko - herbata gorzka
II śniadanie - chleb pszenny - margaryna - polędwica z kurczaka - sałatka z sałaty zielonej z pomidorem i papryką doprawiona niewielką ilością oliwy z oliwek
Obiad - krupnik z ryżu - pulpety z cielęciny (małe sztuki) - margaryna - ziemniaki - buraczki gotowane z margaryną - sok marchwiowo-jabłkowy
Podwieczorek - jogurt - banan
Kolacja - makaron z serem chudym i jogurtem 0% tł. - jabłko pieczone - herbata gorzka