Mocznik to związek chemiczny powstający podczas przemiany białek w organizmie. Jego ilość można określić poprzez badanie krwi (rzadziej moczu).

Ocena funkcji nerek może być mniej precyzyjna niż oznaczenie poziomu kreatyniny we krwi, ponieważ stężenie mocznika zależy od różnych czynników, takich jak ilość spożywanego białka.

U pacjentów poddawanych dializom pomiar stężenia mocznika przed i po dializie jest ważny dla oceny skuteczności tego zabiegu.

W normie stężenie mocznika we krwi u dorosłej osoby to od 2,0 do 6,7 mmol/l (15–40 mg/dl). Zwiększone ilości tego związku mogą wskazywać na uszkodzenie nerek, które może mieć charakter zarówno ostrej, krótkotrwałej niewydolności nerek jak i przewlekłej, postępującej choroby. Poziom mocznika może również wzrosnąć w wyniku spożywania diety bogatej w białko, krwawienia do przewodu pokarmowego lub uszkodzenia tkanek ciała. Z kolei niskie stężenie mocznika we krwi może wystąpić u osób stosujących diety ubogie w białko, u osób niedożywionych lub chorych na ciężkie choroby wątroby.

Zwiększone stężenie mocznika we krwi, po raz pierwszy zaobserwowane, wymaga oceny przez specjalistę. Ocena jest niezbędna, zwłaszcza jeśli występują objawy ostrej choroby, takie jak ból, gorączka, wymioty, biegunka i zaburzenia oddawania moczu. Konieczna jest również ocena lekarza w przypadku wzrostu stężenia mocznika u pacjenta z rozpoznaną przewlekłą chorobą nerek.