Zjawisko czerwonych oczu jest powszechnym objawem w okulistyce. Zazwyczaj wskazuje na obecność stanu zapalnego. Zapalenie może skutkować zaczerwienieniem, łzawieniem, wydzielaniem patologicznej substancji, swędzeniem oraz/lub bólem oka. Termin "czerwone oko" nie jest diagnozą medyczną, lecz jedynie objawem obecnym w wielu schorzeniach oka.

W normalnych warunkach poprzez przejrzystą spojówkę oka widać białą twardówkę. Zaczerwienienie oczu może być konsekwencją:

• rozszerzenia i przekrwienia naczyń krwionośnych spojówki (często),
• rozszerzenia i przekrwienia naczyń krwionośnych głęboko w białej twardówce (rzadko),
• obecności krwi pod spojówką (bardzo rzadko).

Istnieje wiele przyczyn zaczerwienienia oczu, które tutaj będą jedynie wskazane, natomiast szczegółowe informacje znajdują się w artykułach dotyczących poszczególnych dolegliwości.

Przyczyny czerwonych oczu:

1. Choroby spojówek m.in.:

• stany zapalne spojówek (infekcyjne zapalenie spojówek spowodowane przez bakterie, wirusy, chlamydie; nieinfekcyjne zapalenie spojówek – alergiczne zapalenie spojówek, zespoły suchego oka, działanie toksyczne leków na spojówki)
• pemfigoid bliznowaciejący
• zespoły Stevensa i Johnsona
• guzy spojówki
• podspojówkowe wylewy krwi

2. Choroby rogówki m.in.:

• infekcyjne zapalenie rogówki (wywołane przez bakterie, wirusy, chlamydie, grzyby, pierwotniaki)
• nieinfekcyjne zapalenie rogówki (porażenne, związane z niedomykalnością szpary powiekowej, w przebiegu chorób układowych, w przebiegu chorób alergicznych)
• keratopatie
• zespoły nawracających ubytków nabłonka rogówki

3. Choroby błony naczyniowej m.in.:

• zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej (zapalenie tęczówki i/lub ciała rzęskowego)
• bakteryjne zapalenie wnętrza gałki ocznej

4. Ostry atak zamkniętego kąta przesączania

5. Urazy gałki ocznej (powiek, oczodołu, spojówek, rogówki, twardówki)

6. Choroby powiek m.in.:

• nienormalny wzrost rzęs,
• podwinięcie powieki,
• odwinięcie powieki,
• niedomykalność szpary powiekowej,
• zapalenie brzegów powiek,
• jęczmień.

7. Choroby twardówki m.in.:

• zapalenie nadtwardówki
• zapalenie twardówki

8. Choroby oczodołu m.in.:

• orbitopatia tarczycowa
• choroby zapalne oczodołu
• guzy oczodołu
• przetoka tętniczo-jamista.

9. Klasterowe bóle głowy

Możliwych przyczyn zaczerwienienia oczu jest wiele, dlatego szczegółowe informacje o poszczególnych chorobach i dolegliwościach znajdziesz w innych artykułach. Najczęstszym przypadkiem osób z „czerwonym okiem” jest zapalenie spojówek.

Jeśli zauważysz zaczerwienienie oczu, warto zadać sobie kilka pytań:

Jeśli zaczerwienienie pojawiło się nagle, może to wskazywać na rozwijający się proces chorobowy.

Objawy towarzyszące zaczerwienieniu oka, które wymagają pilnej konsultacji, to:

• Pogorszenie lub utrata widzenia,
• Nadwrażliwość na światło,
• Pojawienie się kół tęczowych wokół źródeł światła,
• Nagłe podwójne widzenie,
• Silny ból oka z bólem głowy.

Warto też zwrócić uwagę na rodzaj zaczerwienienia poprzez patrzenie w lustro przy dobrym oświetleniu:

1. Zaczerwienienie powierzchowne jest widoczne w obwodowej części worka spojówkowego, co wskazuje na poszerzenie naczyń krwionośnych w spojówce i proces zapalny na powierzchni gałki ocznej.
2. Zaczerwienienie głębokie (rzęskowe) jest widoczne wokół rąbka rogówki i wskazuje na poszerzenie naczyń krwionośnych w twardówce, co może oznaczać choroby rogówki, tęczówki, ciała rzęskowego, wymagając pilnej konsultacji.
3. Zaczerwienienie mieszane obejmuje zarówno naczynia w spojówce, jak i w twardówce wokół rąbka rogówki, także wymagając pilnej konsultacji.

Warto zwrócić uwagę na objawy takie jak dyskomfort i wydzielina w oku, świąd, nasilające się pieczenie lub zaczerwienienie i obrzęk powiek, aby ustalić przyczynę zaczerwienienia.

Osoby z zaczerwienieniem oka wymagające pilnej konsultacji specjalisty lub pomocy na Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych w tym samym dniu to osoby:

• Po urazach mechanicznych (ciało obce w oku, uderzenie, otarcie oka itp.)
• Po urazach chemicznych (oparzenia oka)
• Z istotnym, nagłym pogorszeniem/utratą widzenia (należy sprawdzić widzenie po zasłonięciu każdego oka osobno)
• Z pojawieniem się kół tęczowych wokół źródeł światła w silnie bolesnym oku z towarzyszącym bólem głowy i pogorszeniem ostrości widzenia (zwykle oznacza to ostry atak zamkniętego kąta przesączania [dawniej „ostry atak jaskry”]; przy porównaniu napięcia gałek ocznych przez powieki stwierdza się, że chore oko jest „twarde jak kamień”)
• Z nagłym wystąpieniem podwójnego widzenia
• Z nagłym pojawieniem się wytrzeszczu
• Z zaczerwienieniem rzęskowym lub mieszanym
• Z zaczerwienieniem, zakażeniem oka u pacjentów noszących soczewki kontaktowe

Osoby wymagające konsultacji specjalisty w ciągu 1–2 dni od pojawienia się objawów to osoby:

• Z powierzchownym zaczerwienieniem spojówek
• Ze stanami zapalnymi spojówek, takimi jak pospolite zakażenia, alergiczne zapalenia spojówek lub zapalenie spojówek na tle zespołu suchego oka
• Z chorobami powiek
• Z zapaleniem nadtwardówki, zapaleniem twardówki

Wylew podspojówkowy to stan, który można leczyć za pomocą leków dostępnych w aptekach bez recepty. Objawia się on żywoczerwonym kolorem i uniesieniem spojówki. Nie towarzyszą mu inne objawy (np. pogorszenie widzenia, wydzielina w oczach). Krew może pojawić się pod spojówką samoistnie (np. u chorych z miażdżycą lub skokami ciśnienia tętniczego) lub nawet po drobnych urazach spowodowanych na przykład pocieraniem oka. Proces wchłaniania się krwi spod spojówki zajmuje kilka tygodni. Wskazana jest normalizacja i kontrola ciśnienia tętniczego oraz stosowanie leków zawierających substancje uszczelniające naczynia (np. dostępne bez recepty pochodne rutyny).

W przypadku zakraplania oczu należy pamiętać, że spojówki mogą reagować zaczerwienieniem w przypadku nadwrażliwości, zwłaszcza na krople zawierające środki konserwujące. Zaczerwienienie może być także związane z działaniem kropli używanych przez pacjentów do „wybielenia” oczu (są to tzw. sympatykomimetyki; zbyt częste ich stosowanie prowadzi do stałego zaczerwienienia oczu), jak również działaniem niektórych leków przeciwjaskrowych (np. analogów prostaglandyny).

W większości przypadków wystarczy zebranie wywiadu oraz dokładne badanie okulistyczne do postawienia diagnozy.

Po zebraniu wywiadu lekarz przeprowadza badanie okulistyczne, które obejmuje:

• ocenę ostrości wzroku każdego oka osobno,
• badanie ruchomości gałek ocznych we wszystkich kierunkach,
• badanie przedniej części oka w lampie szczelinowej, z uwzględnieniem powiek, spojówki, rogówki, przedniej komory, cieczy wodnistej, tęczówki, źrenic i ich reakcji na światło,
• badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego,
• badanie dna oka po rozszerzeniu źrenicy.

Dla chorób zakaźnych należy przestrzegać kilku podstawowych zasad:

• Po każdym dotknięciu obszarów wokół oczu należy dokładnie umyć ręce,
• Nie dzielić z innymi domownikami wspólnych ręczników (można je zastąpić papierowymi) czy pościeli,
• Nie korzystać z tych samych produktów do makijażu co inni,
• Podczas choroby zakaźnej nie używać soczewek kontaktowych, a zainfekowane soczewki należy wyrzucić wraz z używanym płynem do ich pielęgnacji,
• Nie stosować wspólnie tych samych kropli/maści do oczu.