Cewka moczowa, będąca ostatnim odcinkiem dróg moczowych, jest giętkim przewodem, którym mocz wypływa z pęcherza moczowego na zewnątrz. Jej długość różni się między płciami - jest krótka u kobiet i znacznie dłuższa u mężczyzn. Ujście zewnętrzne cewki moczowej u kobiet znajduje się z przodu od pochwy, a u mężczyzn na szczycie członka.

Zapalenie cewki moczowej jest stanem zapalnym błony śluzowej cewki moczowej spowodowanym zakażeniem przez różne drobnoustroje. W praktyce, jest to choroba przenoszona głównie drogą kontaktów seksualnych. Zapalenie cewki moczowej jest najczęstszą chorobą przenoszoną podczas kontaktów seksualnych. W nielicznych przypadkach przyczyną zapalenia cewki moczowej może być inna sytuacja, takie jak wprowadzenie cewnika do pęcherza moczowego (częściej przy użyciu cewników lateksowych niż silikonowych), wprowadzenie ciał obcych do cewki moczowej (np. u dzieci, osób z zaburzeniami rozwoju umysłowego) lub jako powikłanie zakażenia układu moczowego.

W zależności od przyczyny zapalenia cewki moczowej wyróżnia się dwie kategorie:

• Rzeżączkowe zapalenie cewki moczowej: wywołane przez bakterię - dwoinkę rzeżączki
• Nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej: spowodowane najczęściej przez chlamydie, rzadziej przez mykoplazmy, rzęsistka pochwowego.

Zachorowania na zapalenie cewki moczowej są trudne do określenia, ponieważ często przebiegają bez widocznych objawów. Dodatkowo, wielu ludzi z objawami tej choroby unika wizyty u lekarza i nie poddaje się leczeniu. Ze względu na sposób przenoszenia drogą płciową, zapalenie cewki moczowej dotyczy głównie młodych osób aktywnych seksualnie. Typowym pacjentem jest młody mężczyzna, który utrzymuje kontakty seksualne z wieloma partnerkami lub partnerami. Choroba ta występuje również u kobiet, ale częściej przebiega bezobjawowo, co prowadzi do powszechnej opinii, że kobiety chorują na nią rzadziej.

Zapalenie cewki moczowej może przebiegać asymptomatycznie u większości osób zakażonych. Jednak objawy pojawiają się po pewnym czasie i mogą różnić się w zależności od płci. U mężczyzn objawem może być wyciek z cewki moczowej, ból przy oddawaniu moczu, świąd lub uczucie ciężkości jąder. U kobiet mogą wystąpić upławy, ból brzucha lub inne zaburzenia. Objawy te mogą ustąpić samoistnie, ale nie oznacza to wyleczenia zakażenia.

Jeśli pojawią się objawy wskazujące na infekcję dróg moczowych, konieczne jest natychmiastowe skonsultowanie się z lekarzem, zazwyczaj będzie to lekarz pierwszego kontaktu lub ginekolog. Ważne jest, aby infekcja została szybko zdiagnozowana i leczona, aby zapobiec powikłaniom oraz zarażaniu partnerów seksualnych.

Należy również powstrzymać się od stosunków seksualnych, aby uniknąć zakażenia partnerów.

Wszyscy partnerzy seksualni osoby chorej powinni także jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, ponieważ istnieje duże prawdopodobieństwo, że także są zakażeni, nawet jeśli nie wykazują objawów.

Zgłoszone symptomy i objawy są na tyle charakterystyczne, że na ich podstawie lekarz z dużym prawdopodobieństwem może podejrzewać zapalenie cewki moczowej. Podczas wywiadu lekarz, podejrzewając zapalenie cewki moczowej jako chorobę przenoszoną drogą płciową, zawsze zbiera informacje dotyczące kontaktów seksualnych, rodzaju zabezpieczeń stosowanych przez partnerów, ich zdrowia oraz historii chorób przenoszonych drogą płciową.

Podczas badania pacjenta lekarz dokładnie ogląda i sprawdza narządy płciowe, ujście cewki moczowej oraz węzły chłonne w pachwinach. U mężczyzn zazwyczaj badany jest także gruczoł krokowy przez odbytnicę. Lekarz analizuje obecność oraz charakter wydzieliny z cewki moczowej poprzez badanie bielizny pacjenta i uciskanie cewki moczowej w celu uzyskania próbki wydzieliny.

Na podstawie zebranych informacji z wywiadu (możliwość zakażenia od partnera seksualnego), objawów oraz wyników badania lekarskiego, lekarz zazwyczaj jest w stanie postawić diagnozę zapalenia cewki moczowej i zalecić odpowiednie leczenie.

Lekarz może zlecić wykonanie badania ogólnego moczu oraz posiewu moczu (szczególnie jeśli objawy sugerują zakażenie układu moczowego), mikroskopowe badanie wydzieliny lub wymazu z cewki moczowej, posiew wydzieliny lub wymazu z cewki moczowej lub z pochwy i szyjki macicy. W rzadkich przypadkach konieczne może być wykonanie bardziej zaawansowanych badań krwi czy wymazów w celu zidentyfikowania konkretnego patogenu, będącego przyczyną infekcji.

Zapalenie cewki moczowej wynikające z infekcji wymaga terapii z użyciem środków przeciwdrobnoustrojowych, głównie antybiotyków.

Często trudno jest określić, czy zapalenie cewki moczowej jest spowodowane rzeżączką czy innymi bakteriami. W przypadku rzeżączki, zakażenie może również obejmować inne patogeny. Dlatego lekarz zazwyczaj zaleca lek skuteczny w obu postaciach zapalenia cewki moczowej. Przykładem takiego leku jest azytromycyna podawana doustnie w jednej dawce. W przypadku rozpoznania rzeżączkowego zapalenia cewki, lekarz może zalecić inne leki, takie jak cyprofloksacyna lub ofloksacyna (podawane doustnie przez 7 dni) lub jednorazowy zastrzyk domięśniowy ceftriaksonu. W przypadku nierzeżączkowego zapalenia cewki, lekarz może zalecić doksycyklinę doustnie przez 7 dni. Jeśli leczenie obejmujące zarówno rzeżączkowe, jak i nierzeżączkowe zapalenie cewki nie przynosi skutku i objawy nie ustępują, możliwą przyczyną może być zakażenie rzęsistkiem pochwowym. W takich przypadkach skuteczne może być leczenie metronidazolem podawanym doustnie przez 5 dni.

Konieczne jest także leczenie wszystkich partnerów seksualnych z ostatnich 6 miesięcy. Zazwyczaj nie przeprowadza się u nich badań w celu potwierdzenia zakażenia, ponieważ wyniki te często są fałszywie ujemne, co oznacza, że testy mogą dać wynik ujemny, mimo obecności infekcji. Dlatego u partnerów stosuje się taką samą terapię.

Zaleca się wstrzymanie się od kontaktów seksualnych do zakończenia terapii, co zazwyczaj po 7 dniach (nawet jeśli leczenie polega na jednorazowym przyjęciu leku). Dotyczy to również partnerów objętych leczeniem.

Stosowanie odpowiedniego antybiotyku w zalecanej dawce oraz przez zalecony okres powoduje pełne wyleczenie epizodu zapalenia cewki moczowej. Dlatego nie należy przerywać leczenia przed czasem, nawet jeśli objawy ustąpią.

Warunkiem skuteczności terapii jest jednoczesne leczenie partnerów seksualnych. Jeśli właściwie stosowane leczenie spowodowało całkowite ustąpienie objawów, a następnie objawy zapalenia cewki moczowej ponownie się pojawiły, oznacza to nowe zakażenie, które zostało przekazane przez partnera seksualnego.

Po zakończeniu terapii zapalenia cewki moczowej konieczne jest przestrzeganie zaleceń lekarza. On może zdecydować o zorganizowaniu kontroli po zakończeniu leczenia (zazwyczaj po około 2 tygodniach), aby ocenić skuteczność terapii oraz upewnić się, że partnerzy seksualni również zostali poddani leczeniu. W przypadku braku całkowitego ustąpienia objawów i dolegliwości, może być konieczne przeprowadzenie badań diagnostycznych układu moczowo-płciowego. W przypadku kobiet powikłaniem zakażenia chlamydiami może być zespół zapalenia narządów miednicy, a u mężczyzn przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego lub zapalenie najądrza.

Aby uniknąć infekcji dróg moczowych, należy przestrzegać zasad bezpiecznego stosunku seksualnego. Korzystanie z prezerwatywy znacząco redukuje ryzyko zakażenia dla obu partnerów. Warto pamiętać, że liczba partnerów seksualnych, zwłaszcza przypadkowych, zwiększa ryzyko infekcji.