Trudno jest zdobyć precyzyjne i rzetelne dane dotyczące częstości występowania tej choroby. Może ona pozostać niezauważona, jeśli lekarz nie przeprowadzi odpowiednich testów diagnostycznych.

W różnych rejonach świata wskaźniki zachorowalności na ostre zapalenie trzustki mieszczą się w przedziale od 10 do 44 przypadków na 100 000 mieszkańców rocznie.

Ostatnio obserwuje się globalny wzrost zachorowań na ostre zapalenie trzustki, a kamica żółciowa staje się główną przyczyną tej dolegliwości. Uważa się, że większa zachorowalność jest skutkiem częstszego występowania kamicy żółciowej jako jednego z efektów epidemii otyłości. Dodatkowo, rozwój medycyny oraz szerokie dostępność badań laboratoryjnych sprawiają, że w przypadkach niejednoznacznych lekarze coraz częściej analizują aktywność enzymów trzustkowych we krwi i moczu, co ułatwia postawienie diagnozy ostrego zapalenia trzustki.

Charakterystycznym symptomem ostrego zapalenia trzustki jest intensywny ból w górnej części brzucha, który utrzymuje się przez długi czas.

Zazwyczaj trwa on dłużej niż jeden dzień, pojawia się nagle i stopniowo nasila, często towarzyszą mu nudności i wymioty, a także gorączka. W niektórych przypadkach ból może być bardziej nasilony po jednej lub drugiej stronie górnej części brzucha, a u połowy chorych ból może promieniować do pleców.

Intensywny ból jest najczęściej głównym powodem, dla którego pacjenci z ostrym zapaleniem trzustki szukają pomocy lekarskiej. Osoby z łagodnymi objawami zapalenia trzustki, takimi jak łagodny ból, mogą nie zwrócić się o pomoc medyczną lub nie zostać właściwie zdiagnozowani.

U niektórych pacjentów ostre zapalenie trzustki może od samego początku przebiegać bardzo poważnie, z objawami "ostrego brzucha" i/lub wstrząsem.

Jeśli pojawią się opisane objawy, często poprzedzone "błędem dietetycznym" - na przykład spożyciem obfitego i tłustego posiłku z dodatkiem alkoholu - konieczne jest natychmiastowe skonsultowanie się z lekarzem.

Diagnoza jest ustalana na podstawie wywiadu, wyników badania fizykalnego i badań laboratoryjnych.

Objawy przedmiotowe obejmują gorączkę, przyspieszoną czynność serca, bolesność brzucha i brak szmerów perystaltyki przewodu pokarmowego.

U niektórych chorych występuje żółtaczka, która może być spowodowana uciskiem drogi żółciowej.

Badania laboratoryjne obejmują ocenę aktywności amylazy i lipazy, które mogą być podwyższone w przypadku zapalenia trzustki.

Badania obrazowe, takie jak RTG, USG i tomografia komputerowa, mogą być pomocne w ocenie etiologii i ewentualnych powikłań.

Różne procedury, takie jak ECPW i EUS, mogą być wykonywane w zależności od podejrzewanej etiologii ostrego zapalenia trzustki.

Leczenie łagodnej odmiany ostrego zapalenia trzustki jest stosunkowo łatwe i polega na krótkotrwałym głodzeniu (3-4 dni), podczas którego pacjent jest nawadniany dożylnie i otrzymuje leki przeciwbólowe.

Odżywianie doustne jest zalecane po ustąpieniu nudności i bólu brzucha. W przypadku stwierdzenia kamicy żółciowej jako przyczyny OZT, powinno się wykonać cholecystektomię (usunięcie pęcherzyka żółciowego) lub endoskopową sfinkterotomię bańki wątrobowo-trzustkowej w trakcie tej samej hospitalizacji.

Natomiast leczenie ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki jest poważnym problemem, który wymaga intensywnej opieki medycznej. Dotąd nie ustalono skutecznej metody specyficznej dla OZT. W pierwszych kilku godzinach lub dniach choroby mogą pojawić się groźne powikłania. Celem opieki medycznej jest intensywne leczenie wspomagające, mające na celu zwalczanie zagęszczenia krwi, zapobieganie infekcjom, identyfikację i leczenie powikłań.

Wymagane jest właściwe żywienie. W przypadku ciężkiej postaci OZT, należy jak najszybciej zastosować odpowiednie żywienie dojelitowe lub łączone, z antybiotykoterapią w przypadku infekcji.

Podczas monitorowania funkcji życiowych u pacjenta z ciężką postacią OZT, należy skupić uwagę na powikłaniach, takich jak zakażenie, torbiele, ropień, krwawienie wewnętrzne, perforacja jelita grubego. W celu zapewnienia optymalnej opieki medycznej, współpraca specjalistów jest niezbędna. Leczenie zakażonej martwicy trzustki pozostaje w gestii chirurgii, a endoskopia może być coraz częściej stosowana.

Badania nad lekami, które modulowałyby reakcje zapalne i zaburzenia układu odpornościowego w ciężkiej postaci OZT, pozostają w toku, ponieważ infekcje martwej tkanki i niewydolność wielonarządowa są głównymi przyczynami śmiertelności we wczesnym Stadium choroby.

U większości chorych, łagodna postać ostrego zapalenia trzustki ustępuje bez trwałych uszkodzeń narządów jamy brzusznej, jeśli atak jest pojedynczym epizodem i udało się usunąć przyczynę, np. kamienie żółciowe, zapobiegając nawrotowi choroby.

W przypadku ciężkiego ataku OZT, śmiertelność wynosi obecnie około 10%. Dzięki dużej rezerwie czynnościowej trzustki, większość chorych, którzy przeżyją ten zespół, może całkowicie wyzdrowieć. Jedynie u niewielkiej grupy pacjentów może być konieczna długotrwała terapia insuliną i enzymami trzustkowymi po okresie rekonwalescencji.

Po zakończeniu leczenia szpitalnego powinno się unikać spożywania pokarmów trudnych do strawienia oraz alkoholu. Zaleca się stosowanie preparatów enzymów trzustkowych przez około rok. W przypadku, gdy przyczyną zapalenia trzustki była kamica żółciowa, należy poddać się odpowiedniemu leczeniu, na przykład usunięciu pęcherzyka żółciowego.