Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego jest jednym z komplikacji kamicy żółciowej. Kamica żółciowa oznacza obecność złogów w pęcherzyku żółciowym lub drogach żółciowych.

Do ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego może dojść, gdy żółć zalega i powoduje podrażnienie ściany pęcherzyka, co prowokuje uwalnianie się czynników procesu zapalnego. Zablokowanie odpływu żółci może prowadzić do niedokrwienia pęcherzyka i zapalenia jego ściany.

W 5–10% przypadków ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego nie jest spowodowane kamicą żółciową, lecz innymi ciężkimi chorobami ogólnoustrojowymi. W tych przypadkach odwodnienie, zastój żółci w pęcherzyku, upośledzony przepływ krwi oraz uogólnione zakażenie bakteryjne mogą sprzyjać ostremu zapaleniu pęcherzyka żółciowego.

Kamica pęcherzykowa jest powszechną chorobą, dotyczącą około 20% populacji europejskiej. Częstość występowania kamicy zwiększa się wraz z wiekiem i jest 4 razy częstsza u kobiet niż u mężczyzn. Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego dotyczy 10–20% chorych z objawową kamicą żółciową.

Charakterystycznym objawem ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego jest długotrwała kolka żółciowa. Kolka żółciowa manifestuje się przeszywającym bólem brzucha, który nasila się po spożyciu tłustego jedzenia. Objaw lokalizuje się zazwyczaj w górnej części brzucha po prawej stronie lub w środku, a czasem promieniuje pod prawą łopatkę. Towarzyszą mu gorączka, dreszcze, ból w prawym nadbrzuszu podczas ucisku i głębokiego wdechu, a także nudności i wymioty.

W celu złagodzenia objawów powodowanych przez kolki żółciowe zaleca się stosowanie leków przeciwbólowych i rozkurczowych. Jednak w przypadku ustąpienia dolegliwości konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem, ponieważ ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego wymaga interwencji chirurgicznej.

Diagnoza kolki żółciowej jest istotna, ponieważ może ukrywać inne choroby, szczególnie ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego.

Badanie fizykalne i wywiad pozwala na szybkie określenie diagnozy. Objawy obejmują silną tkliwość powłok brzusznych, bolesny pęcherzyk żółciowy, objawy otrzewnowe, a także wzrost tętna i oddechu.

Badania krwi wykazują leukocytozę, przesunięcie obrazu odsetkowego leukocytów w lewo, zwiększoną aktywność wskaźników wątrobowych, bilirubinę i amylazę w surowicy. Obrazowanie USG potwierdza diagnozę poprzez wykazanie złogów w pęcherzyku i zgrubienie jego ściany.

Czasami pomocne jest wykonanie rentgenowskiego zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej w celu uwidocznienia uwapnionych złogów oraz obecności pęcherzyków gazu w ścianie pęcherzyka żółciowego.

Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego wymaga hospitalizacji. Konieczne jest ścisłe przestrzeganie diety, nawadnianie drogą dożylną, leczenie przeciwbólowe i rozkurczowe oraz antybiotykoterapia. W przypadku ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego w przebiegu kamicy żółciowej zaleca się chirurgiczne usunięcie pęcherzyka, który powinno się przeprowadzić w ciągu 7 dni od przyjęcia do szpitala i 10 dni od początku objawów. Zazwyczaj operację można wykonać laparoskopowo.

Całkowite wyleczenie ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego polega na usunięciu pęcherzyka wraz ze złogami. Należy pamiętać, że operacja chirurgiczna nie eliminuje genetycznej skłonności do tworzenia złogów. Po usunięciu pęcherzyka złogi mogą występować w drogach żółciowych, co nazywa się kamicą przewodową. Usuwane są one za pomocą metod endoskopowych (zabieg ERCP). Po operacyjnym leczeniu zaleca się unikanie wysiłku i dźwigania ciężkich przedmiotów przez 2-3 miesiące, aby uniknąć ryzyka powstania przepukliny pępkowej w miejscu cięcia chirurgicznego.

Po chirurgicznym leczeniu kamicy i przewlekłego zapalenia pęcherzyka żółciowego, dieta odgrywa kluczową rolę. Należy unikać tłustych posiłków i stosować dietę ubogotłuszczową oraz bogatowęglowodanową. Zaleca się spożywanie mniejszych porcji pożywienia częściej, około 5-6 posiłków dziennie, regularnie, o stałych porach, i dokładne przeżuwanie. Potrawy pieczone zaleca się zastąpić gotowanymi i duszonymi. Niewskazane jest spożywanie tłustych mięs, ryb, majonezu, margaryny i smalcu. Zaleca się spożywanie odtłuszczonych produktów nabiałowych, chleba pszennego, kasz i makaronów.

Nie da się zmienić predyspozycji genetycznych do powstania kamicy żółciowej, ale można zredukować ryzyko tworzenia złogów, co w konsekwencji zmniejsza ryzyko przewlekłego zapalenia pęcherzyka żółciowego, poprzez modyfikację czynników środowiskowych, takich jak zmiana stylu życia i diety. Zaleca się prowadzenie zdrowego trybu życia, regularną aktywność fizyczną oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała. U osób, które gwałtownie tracą na wadze, na przykład po operacjach bariatrycznych, zaleca się stosowanie kwasu ursodeoksycholowego.

Aby zapobiegać atakom kolki żółciowej, zaleca się przede wszystkim stosowanie diety niskotłuszczowej.