Zespół ucisku nadgarstka to zespół objawów związany z uciskiem na nerw pośrodkowy w kanale nadgarstka. Choroba ta jest wynikiem ucisku mechanicznego na nerw.

Zespół ucisku nadgarstka może być spowodowany przez różne choroby i stany, takie jak choroby reumatyczne, choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego, choroby zakaźne, choroby zawodowe i urazy, oraz inne choroby i stany.

Nawyki, które przyczyniają się do wystąpienia zespołu ucisku nadgarstka to głównie powtarzające się ruchy palców i nadgarstka, jak przy drobnych pracach ręcznych, pisaniu na klawiaturze, obsłudze myszki, jeździe na rowerze czy graniu na instrumentach. Częściej zespół ten występuje u osób pracujących w określonych zawodach. Czasami ucisk nerwu może być wynikiem urazu lub obrzęku w kanale nadgarstka.

Zespół cieśni nadgarstka jest dość powszechny i dotyczy około 5% populacji. Najczęściej występuje u osób powyżej 50. roku życia, ale może pojawić się u każdego, bez względu na wiek. Objawy choroby mogą występować w jednej lub obu rękach, zazwyczaj dominującej (prawej u osób praworęcznych, lewej u leworęcznych). Kobiety są bardziej narażone na rozwinięcie tej dolegliwości niż mężczyźni.

Objawy zespołu cieśni nadgarstka polegają najczęściej na nieprzyjemnych doznaniach w okolicy kciuka, palca wskazującego oraz połowy palca serdecznego. Objawiają się one mrowieniem, drętwieniem i dyskomfortem. Często towarzyszy im osłabienie mięśni, czasem z ich zanikiem. Zespół nie obejmuje palca małego.

Pacjenci doświadczają trudności z wykonywaniem dokładnych ruchów tą ręką oraz odczuwają osłabienie. Mogą również mieć problem z utrzymaniem przedmiotów w ręce, nie są w stanie zacisnąć dłoni w pięść, mają trudności w pracy przy komputerze, pisaniu oraz w wykonywaniu codziennych czynności domowych. Objawy nasilają się w nocy, zwłaszcza gdy ręka jest uniesiona do góry. Mrowienie i drętwienie często powodują, że pacjent budzi się w nocy i strzepuje dłoń, co przynosi ulgę. Czynności wymagające powtarzających się ruchów zginania nadgarstka lub unoszenia ręki, np. trzymanie telefonu czy prowadzenie samochodu, mogą pogłębiać objawy.

Początkowo objawy mogą pojawić się okazjonalnie, ale z czasem stają się coraz częstsze, a u niektórych osób występują już stale.

Niektórzy pacjenci odczuwają chwilową poprawę po strzępieniu lub trząśnięciu nadgarstkiem, a także po polewaniu rąk ciepłą wodą.

Jeśli dostrzeżesz u siebie symptomy cieśni nadgarstka, powinieneś natychmiast skonsultować się z lekarzem. Niekiedy po intensywnym obciążeniu ręki powtarzalnymi gestami mogą pojawić się przejściowe objawy związane z zespołem cieśni nadgarstka – zazwyczaj nie wymagają one specjalistycznej diagnozy ani terapii.

Lekarz przy pytaniach o okoliczności, naturę dolegliwości, czas ich trwania oraz ich nasilenie. Ważne jest również przekazanie informacji o chorobach przewlekłych, stosowanych lekach i możliwych urazach. Podczas badania lekarz zwraca uwagę na potencjalny zanik mięśni w dłoniach i przeprowadza testy opukiwania nerwu oraz zginania nadgarstka. Zazwyczaj objawy, przebieg choroby oraz wyniki badań fizykalnych są charakterystyczne i pozwalają na ustalenie diagnozy. W niektórych przypadkach pomocne może być wykonanie dodatkowych badań - np. przewodnictwa nerwowego, elektromiografii, a czasem również USG lub rezonansu magnetycznego.

Metoda leczenia zależy od etapu i zaawansowania schorzenia. U pacjentów z objawami łagodnymi lub umiarkowanymi zaleca się terapię zachowawczą, która po 2–6 tygodniach prowadzi do poprawy, osiągając najlepsze rezultaty po około 3 miesiącach. Terapia zachowawcza obejmuje stosowanie ortez na nadgarstek, wstrzyknięcia kortykosteroidów (czasem również doustnie), fizjoterapię, ultradźwięki lecznicze i ćwiczenia jogi.

W przypadku braku poprawy przeprowadza się leczenie operacyjne, które eliminuje przyczynę problemu, czyli ucisk na nerw pośrodkowy. Tego rodzaju leczenie przynosi długotrwałe i satysfakcjonujące rezultaty w 70–90% przypadków.

Zdarza się, że u niektórych osób zespół cieśni może powracać, zwłaszcza jeśli jest związany z chorobą przewlekłą.

Po przeprowadzeniu operacji, zazwyczaj konieczna jest rehabilitacja, która umożliwia powrót do pełnej sprawności. Czasem konieczne jest również dostosowanie wykonywanej pracy i unikanie zajęć obciążających nadgarstek.

Zespół cieśni nadgarstka może pojawić się z różnych przyczyn, takich jak nieprawidłowa budowa nadgarstka, praca w niewłaściwej pozycji, użycie wibrujących narzędzi czy niewielki uraz. Osoby podatne na ten problem powinny regularnie wykonywać ćwiczenia rozciągające, dbać o prawidłową postawę podczas pracy. Cukrzyca, niedoczynność tarczycy oraz nowotwory krwi mogą również sprzyjać wystąpieniu zespołu cieśni nadgarstka.