Metanol, znany również jako alkohol metylowy (CAS 67-56-1), jest wykorzystywany w różnych branżach, na przykład jako składnik płynów do mycia szyb lub alternatywne paliwo. Jego niecharakterystyczny zapach i smak sprawiają, że jest on trudny do odróżnienia od alkoholu etylowego, co stanowi poważne ryzyko zatruć w przypadku spożycia alkoholu nieznanego pochodzenia, który może zawierać metanol zamiast etanolu.

Podczas wczesnej fazy zatrucia, nietraktowany jeszcze w organizmie metanol powoduje objawy przypominające pijany stan z sennością, dezorientacją, bólem brzucha, zawrotami głowy, nudnościami i wymiotami. Stopniowo pojawiają się następne objawy.

W zaawansowanym zatruciu metanolem można zaobserwować zaburzenia świadomości, aż do spiaczki, bardzo głębokie oddychanie z zwiększoną częstością oddechów, spadek ciśnienia tętniczego, przyspieszone lub spowolnione bicie serca. W ciężkich przypadkach zatrucia metanolem mogą wystąpić drgawki, ostra niewydolność oddechowa, a czasem ostre zapalenie trzustki.

Charakterystyczne dla zatrucia metanolem są zaburzenia widzenia spowodowane obrzękiem i/lub uszkodzeniem siatkówki i nerwów wzrokowych. W większości przypadków uszkodzenie narządu wzroku jest nieodwracalne.

Jeśli podejrzewasz spożycie metanolu, natychmiast zwróć się o pomoc, ponieważ im krócej od momentu spożycia, tym mniej alkoholu metylowego zostanie przetworzone w toksyczne metabolity. W przypadku niepewności co do rodzaju alkoholu, który został spożyty, warto zabrać ze sobą próbkę, ponieważ objawy zatrucia różnymi substancjami mogą być podobne.

W przypadku podejrzenia zatrucia metanolem, lekarz najpierw zleci badania toksykologiczne: ocenę stężenia metanolu w osoczu lub surowicy oraz w moczu. Stężenie metanolu we krwi powyżej 20 mg/dl jest uznawane za toksyczne, stężenie około 100 mg/dl zazwyczaj prowadzi do uszkodzenia nerwów wzrokowych, a stężenie powyżej 150 mg/dl jest śmiertelne.

Dodatkowo lekarz może zlecić inne badania krwi, takie jak gazometrię krwi tętniczej, ocenę stężenia kwasu mlekowego, elektrolitów (sodu, potasu) oraz aktywności aminotransferaz (AlAT, AspAT), amylazy oraz kinazy kreatynowej. Może także skierować pacjenta do okulisty w celu badania dna oka.

W terapii zatrucia alkoholem metylowym stosuje się specjalne leki odtrutki. Im szybciej rozpocznie się leczenie, tym większe są szanse na wyleczenie i uniknięcie powikłań. Głównym celem leków odtrutkowych jest zahamowanie przemian metanolu w organizmie. Do leków odtrutkowych należą: etanol, fomepizol, kwas folinowy lub foliowy. W niektórych sytuacjach może być również konieczne przeprowadzenie hemodializy.

Dodatkowo lekarz wprowadza leczenie objawowe, mające na celu utrzymanie podstawowych funkcji organizmu i korygowanie ewentualnych zaburzeń.

Warto zauważyć, że uszkodzenie wzroku, a nawet ślepota, są zazwyczaj trwałe.

Nie zaleca się zazwyczaj płukania żołądka ani stosowania węgla aktywowanego.

Należy unikać spożywania alkoholu pochodzącego z nieznanego źródła lub o niepewnym składzie, oraz innych substancji alkoholowych nieprzeznaczonych do spożycia, takich jak środki chemiczne czy płyny do spryskiwania szyb samochodowych. Ważne jest pamiętanie, że zatrucie metanolem często prowadzi do tragicznych skutków, włącznie z zgonem.