Pałeczka okrężnicy, znana również jako , jest bakterią występującą naturalnie w jelitach ludzi i zwierząt. Niektóre gatunki tej bakterii mogą jednak wywoływać różne choroby, głównie infekcje przewodu pokarmowego, zakażenia układu moczowego i opon mózgowo-rdzeniowych. W niektórych sytuacjach może również prowadzić do zakażeń innych narządów, takich jak drogi żółciowe czy układ oddechowy. jest także częstym czynnikiem zakażeń szpitalnych, zwłaszcza u osób z dodatkowymi schorzeniami, takimi jak cukrzyca czy alkoholizm.

jest także ważnym wskaźnikiem zanieczyszczenia wody pitnej, określanym jako miano coli. Bakterie te mogą być przenoszone poprzez skażoną wodę, żywność, a także bezpośredni kontakt z zarażonymi ludźmi lub zwierzętami. Niektóre szczepy są odpowiedzialne za tzw. biegunkę podróżnych, a niektóre mogą wywoływać ciężkie infekcje.

• Enterokrwotoczna (EHEC) to bakterie produkujące toksynę Shiga, znane również jako STEC lub VTEC. Najbardziej znanym szczepem jest O157:H7, który często zaraża ludzi poprzez spożywanie zanieczyszczonej żywności lub wody. inne gatunki zwierząt mogą również przenosić te bakterie.
• Enterotoksynogenna (ETEC) jest odpowiedzialna za biegunkę podróżnych, ponieważ produkuje toksynę wpływającą na jelito cienkie.
• Enteropatogenna (EPEC) to częsty czynnik wywołujący biegunkę u dzieci.
• Enteroagregacyjna (EAggEC) jest odpowiedzialna za przewlekłą biegunkę u dzieci w krajach rozwijających się oraz za część przypadków biegunki podróżnych.
• Enteroinwazyjna (EIEC) powoduje chorobę przypominającą czerwonkę bakteryjną spowodowaną przez .
• Adherencyjna (DAEC) powoduje przewlekłą biegunkę u dzieci.
• Szczepy zawierające antygen K1 mogą wywoływać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u noworodków.
• Uropatogenna jest odpowiedzialna za różne zakażenia dróg moczowych, odmiedniczkowe zapalenie nerek, ostre zapalenie prostaty oraz zakażenia krwi. Szczególnie często atakuje kobiety sekujące lub osoby z cewnikiem do pęcherza.

W Polsce rocznie występuje kilkaset przypadków zakażeń biegunkotwórczą, kilka zakażeń enterokrwotoczną oraz kilka przypadków zespołu hemolityczno-mocznicowego w wyniku zakażenia tą bakterią. W Stanach Zjednoczonych liczba infekcji enterokrwotoczną sięga kilkuset tysięcy rocznie. W Polsce jest również kilkanaście przypadków zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych spowodowanych szczepem K1 . Zakażenia dróg moczowych spowodowane uropatogenną dotykają około połowy kobiet w ciągu życia. Bakteria ta jest również najczęstszym czynnikiem zakażeń szpitalnych.

1. Szczepy bakterii wywołujących biegunkę

• Bakteria Enterokrwotoczna Escherichia coli - Choroba przebiega z objawami biegunki, bólu brzucha, wymiotów i gorączki.
• Bakteria Enteroagregacyjna Escherichia coli - Podobne objawy do zakażenia bakterią enterokrwotoczną, ale częściej występuje zespół hemolityczno-mocznicowy.
• Bakteria Escherichia coli powodująca czerwonkę - Wywołuje biegunkę z domieszką krwi, gorączkę i bóle brzucha.
• Bakteria Escherichia coli powodująca biegunkę podróżnych - Wywołuje wodnistą biegunkę, często z oznakami odwodnienia.
• Biegunki wieku dziecięcego spowodowane różnymi szczepami bakterii Escherichia coli - Trwające nawet do 2 tygodni, często z gorączką.

2. Zakażenie układu moczowego bakterią Escherichia coli powoduje objawy takie jak częste oddawanie moczu, pieczenie podczas oddawania moczu i inne objawy zakażenia układu moczowego.

3. Zakażenie bakterią Escherichia coli

• Zapalenie płuc - Objawy obejmują gorączkę, duszność i przyspieszenie oddechu.
• Zapalenie otrzewnej - Objawy to gorączka, silny ból brzucha i zatrzymanie gazów i stolca.
• Objawy ostrego zapalenia dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego to gorączka, ból brzucha i żółtaczka.

4. Szczepy bakterii Escherichia coli zawierające antygen K1 mogą wywoływać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u noworodków, objawiając się m.in. gorączką, żółtaczką i innymi objawami.

Jeśli zauważysz wymienione objawy, powinieneś udać się do lekarza.

Rozpoznanie infekcji wywołanej przez bakterię Escherichia coli możliwe jest poprzez przeprowadzenie posiewu mikrobiologicznego lub bezpośredniego badania próbek kału, moczu, krwi, plwociny, płynu mózgowo-rdzeniowego lub aspiratu z ropnia. Pozwala to zidentyfikować szczep bakterii oraz wykryć toksynę Shiga. Dodatkowo, w zależności od szczepu i lokalizacji infekcji, badania dodatkowe mogą wykazać obecność leukocytów w różnych materiałach biologicznych, wysokie wartości białka C-reaktywnego, prokalcytoniny, fibrynogenu. W przypadku podejrzenia zapalenia płuc przydatne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej, natomiast przy infekcjach wewnątrzbrzusznych zalecana jest tomografia komputerowa.

Podstawowym sposobem leczenia biegunki wywołanej zakażeniem bakterią jest nawadnianie organizmu. Stosowanie antybiotyków zazwyczaj nie jest konieczne, jednak może być niewskazane przy leczeniu szczepów produkcji toksyny Shiga z uwagi na zwiększone ryzyko wystąpienia zespołu hemolityczno-mocznicowego. Leki przeciwbiegunkowe, które hamują perystaltykę jelit, na przykład loperamid, również mogą zwiększyć to ryzyko. W przypadku infekcji wywołanych innymi szczepami konieczna może być terapia antybiotykowa. Czasami może być potrzebne leczenie chirurgiczne, drenaż ropnia lub wspomaganie oddychania za pomocą respiratora.

Rokowanie co do całkowitego wyleczenia zakażeń zależy od narządów objętych infekcją, stopnia zaawansowania choroby oraz czasu wdrożenia właściwego leczenia. W niektórych przypadkach bakterie mogą być wykrywane w kale zdrowych osób nawet wiele tygodni po ustąpieniu objawów. U dzieci nosicielstwo może utrzymywać się dłużej niż u dorosłych. Zespół hemolityczno-mocznicowy powiązany z zakażeniem szczepami produkującymi toksynę Shiga wiąże się z kilkuprocentową śmiertelnością, natomiast posocznica u noworodków wywołana szczepem K1 niesie ze sobą ryzyko zgonu na poziomie 8%.

Osoby, które przeszły zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mogą potrzebować rehabilitacji i regularnej obserwacji w celu wykrycia ewentualnych deficytów neurologicznych. Postępowanie po przebyciu innych infekcji jest rozpatrywane indywidualnie.

Aby uniknąć zainfekowania bakterią Escherichia coli O157:H7 należy regularnie myć ręce po skorzystaniu z toalety lub zmianie pieluch, oraz przed przygotowaniem posiłków. Mięso powinno być dokładnie dopieczone/dogotowane, należy unikać spożywania surowego, niepasteryzowanego mleka i produktów mlecznych, jak również niepasteryzowanych soków. Należy również unikać picia wody podczas pływania w jeziorach, stawach i basenach.

Zalecenia dotyczące zapobiegania tzw. "biegunce podróżnych" to przestrzeganie zasad higieny, takich jak regularne mycie rąk mydłem lub używanie środków dezynfekujących na bazie alkoholu, zwłaszcza przed posiłkami. Należy picie przegotowanej, chemicznie oczyszczonej lub butelkowanej wody, unikanie picia wody z kranu oraz lodu z nieznanej wody. Zalecane jest korzystanie z butelkowanej, przegotowanej lub oczyszczonej chemicznie wody do mycia naczyń, owoców i warzyw, a także do płukania ust i przygotowywania posiłków. Spożywanie jedzenia z oryginalnych opakowań lub świeżo przygotowanego i podawanego na gorąco jest zalecane, podobnie jak unikanie surowego mięsa i owoców morza, oraz nieobranych owoców i warzyw.