Większość zdrowych noworodków ma zwiększone stężenie żółtego barwnika we krwi od 2-3. dnia po urodzeniu, a u 30% z nich widoczna jest nawet wyraźna żółtaczka. Po porodzie, w wyniku rozpadu erytrocytów, dochodzi do wzrostu stężenia żółtego barwnika, który wątroba noworodka jeszcze nie potrafi skutecznie wydalić. Jest to główna przyczyna żółtaczki fizjologicznej u noworodków.

Objawy żółtaczki fizjologicznej u noworodków urodzonych o czasie to: - pojawienie się nie wcześniej niż w 2-3 dobie życia, - ustąpienie samoistnie zwykle do 10. dnia życia, - stężenie bilirubiny pozostaje w granicach normy dla wieku dziecka. U wcześniaków objawy zaczynają się nieco później i mogą utrzymywać się dłużej, nawet do 14. doby życia. Żółtaczka fizjologiczna u noworodków ustępuje sama i nie wymaga leczenia.

Niekiedy przyczyną żółtaczki u noworodka mogą być inne czynniki niż fizjologiczne. Dodatkowe badania są potrzebne, gdy:

• żółtaczka pojawiła się już w pierwszej dobie życia lub po okresie żółtaczki fizjologicznej
• stężenie bilirubiny we krwi jest zbyt wysokie
• żółtaczka trwa zbyt długo (po ukończeniu 10-14 dni życia)
• żółtaczce towarzyszą szarobiałe stolce i ciemny mocz

Przyczyną tej żółtaczki może być co najmniej jeden z poniższych czynników:

• pokarm kobiecy (tzw. żółtaczka spowodowana pokarmem kobiecym) – najczęstsza przyczyna przedłużającej się żółtaczki u noworodków karmionych piersią
• konflikt serologiczny – niezgodność grupy krwi matki i dziecka (w zakresie grup AB0, czynnika Rh lub innych) – co prowadzi do niszczenia krwinek dziecka przez przeciwciała matki przekazane w czasie ciąży
• zakażenia
• choroby wątroby
• zarośnięcie dróg żółciowych – intensywna żółtaczka nasilająca się w pierwszych tygodniach życia, towarzyszą jej szarobiałe, odbarwione stolce i ciemny mocz, a skóra nabiera żółtooliwkowej barwy

Decyzję o wykonaniu badań (i ewentualnie leczeniu) zawsze podejmuje lekarz. Zatem po pojawieniu się żółtaczki dziecko powinno być zbadane przynajmniej raz, choć zwykle konieczne jest także co najmniej jedno badanie kontrolne.

Zgłoś się do lekarza, jeśli po wypisie ze szpitala u swojego dziecka zauważysz:

• pojawią się żółtaczka lub jej nasilenie
• zmieni się kolor skóry z żółtopomarańczowego na żółtooliwkowy
• pojawią się szarobiałe stolce lub bardzo ciemny, żółtobrązowy mocz
• dziecko wykazuje wyraźne zaburzenia zachowania (brak aktywności, drgawki, dziwne ruchy, osłabienie mięśni lub piskliwy, głośny krzyk).

W czasie pierwszych kilku dni po narodzinach karm swoje niemowlę piersią od 8 do 12 razy dziennie.

Jednym z powodów zwiększonej żółtaczki noworodków jest niewystarczająca ilość spożywanych kalorii przez dziecko i/lub odwodnienie, dlatego częstsze karmienie piersią zmniejsza ryzyko wystąpienia tego problemu.

Jeśli karmisz piersią, nie podawaj swojemu dziecku wody ani roztworu glukozy do picia.

Takie postępowanie nie zapobiega żółtaczce ani nie zmniejsza stężenia bilirubiny we krwi, ale może zmniejszyć ilość wartościowego mleka (i kalorii) spożywanego przez twoje dziecko.

Dodatkowe płyny powinny być podawane jedynie odwodnionemu noworodkowi lub niemowlęciu. Decyzje w tej kwestii podejmuje lekarz.

Podczas wypisu ze szpitala noworodkowego zapytaj lekarza o przebieg żółtaczki u twojego dziecka i wskazówki dotyczące postępowania w domu (zapytaj, czy konieczne jest badanie kontrolne stężenia bilirubiny).

Jeśli żółtaczka u twojego dziecka była bardzo nasilona i dziecko przeszło fototerapię lub posiada czynniki ryzyka nasilonej lub przedłużającej się żółtaczki, konieczne będzie kolejne badanie stężenia bilirubiny we krwi oraz wizyta u lekarza w celu śledzenia objawów.

Jeśli żółtaczka nie spełnia kryteriów żółtaczki fizjologicznej, konieczne mogą być dodatkowe badania laboratoryjne.

Przedłużająca się żółtaczka u noworodków karmionych piersią jest często spowodowana pokarmem matki. Skład mleka matki zawiera substancje, które mogą utrudniać usuwanie bilirubiny z krwi dziecka.

Objawy pojawiają się zazwyczaj po ukończeniu 3-4 dni życia i mogą przetrwać nawet do 3 miesięcy. Nie powinny towarzyszyć im inne niepokojące objawy, a zarówno kolor moczu, jak i stolca powinny być prawidłowe.

Objawy żółtaczki u noworodka zazwyczaj nie mają poważnych konsekwencji, chociaż w przypadkach bardzo rzadkich - gdy leczenie jest opóźnione i poziom bilirubiny we krwi znacznie wzrasta - może dojść do uszkodzenia mózgu. Jednakże w zdrowych, donoszonych noworodków praktycznie nigdy nie dochodzi do tego.

Żółtaczka fizjologiczna noworodków nie wymaga żadnego leczenia.

Żółtaczka spowodowana pokarmem kobiecym także nie wymaga leczenia, ponieważ ustępuje sama, a dziecko powinno być normalnie karmione piersią. W przypadkach wyjątkowych, gdy stężenie bilirubiny jest wysokie lub rodzic jest zaniepokojony, lekarz może zdecydować o przerwaniu karmienia piersią na 1-2 dni. Przez ten czas stężenie bilirubiny powinno ulec znacznemu zmniejszeniu, co pozwoli na potwierdzenie diagnozy.

W sytuacji, gdy stężenie bilirubiny u noworodka jest bardzo wysokie lub wzrasta zbyt szybko, zalecana jest fototerapia polegająca na ciągłym naświetlaniu możliwie dużej powierzchni skóry dziecka promieniami ultrafioletowymi (UV) za pomocą specjalnej lampy. Promieniowanie UV rozkłada bilirubinę w skórze, co powoduje jej obniżenie we krwi.

W bardzo rzadkich przypadkach, gdy fototerapia nie przynosi efektów, konieczne może być przetoczenie krwi dziecka.