Guzki krwawnicze to naturalne struktury w okolicy odbytu. Składają się z trzech poduszkowatych naczyń żylnych wypełnionych krwią. Guzki wewnętrzne pochodzą z górnego splotu żył odbytniczych, natomiast guzki zewnętrzne z dolnego splotu odbytniczego. Ich główną rolą jest uszczelnianie odbytu, co pomaga w kontrolowaniu procesu wypróżniania.

Gdy guzki krwawnicze zostają przekrwione, mogą powiększyć się i wywołać objawy. Wtedy mówimy o hemoroidach. Hemoroidy zewnętrzne są widoczne jako sinawe guzki w okolicach odbytu, natomiast hemoroidy wewnętrzne można wyczuć palcem podczas badania odbytu. W zależności od splotu żylnej, który jest przekrwiony, wyróżniamy hemoroidy wewnętrzne (niewidoczne na początku) i hemoroidy zewnętrzne (widoczne w okolicy odbytu). Hemoroidy są dość powszechne i występują u około 11% populacji, z największym nasileniem w wieku 45-65 lat.

Inne choroby okolicy odbytu, które mogą być mylone z hemoroidami, to szczelina odbytu, przetoki, ropnie odbytowo-odbytnicze oraz zapalenie zwieraczy odbytu.

Przyczyna powiększenia się guzków krwawniczych nie jest w pełni zrozumiała. Mówi się, że jest to efekt kilku czynników związanych z stylem życia, pracą zawodową, aktywnością fizyczną oraz ciążą i porodem. Wydaje się, że powiększanie się guzków krwawniczych (choroba hemoroidalna, hemoroidy) wiąże się z przemijającym lub stałym wzrostem ciśnienia lub zastojem krwi w żyłach odbytnicy. Może to mieć miejsce zarówno w codziennych, banalnych sytuacjach, jak i w przypadku poważniejszych problemów zdrowotnych. Pierwsza, częstsza kategoria to nawykowe zaparcie, biegunka, siedzący tryb życia, i biegi długodystansowe.

Hemoroidy mogą wystąpić także u osób cierpiących na cięższe, rzadsze choroby takie jak marskość wątroby, guzy miednicy małej, lub wrodzony brak zastawek żylnych w żyłach trzewnych.

Dominującym symptomem jest krwawienie z okolic odbytu. W zależności od intensywności, krwawienie może być widoczne na muszli klozetowej lub jedynie na papierze toaletowym. Hemoroidy są najczęstszą przyczyną krwawienia z odbytu. Oprócz krwawienia, inne objawy to swędzenie, pieczenie, ból, uczucie niepełnego wypróżnienia, wyciek śluzu oraz wypadanie hemoroidów. W przypadku wykrycia zakrzepu lub pęknięcia żyły, objawia się to jako bolesna grudka w okolicy odbytu.

Rozpoznanie hemoroidów ustala się na podstawie badania proktologicznego – lekarz przeprowadza analizę okolic odbytu, a następnie dokonuje badania pacjenta palcem przez odbyt. Hemoroidy zewnętrzne są widoczne jako sinawe przepukliny w pobliżu odbytu. Hemoroidy wewnętrzne można wyczuć palcem podczas bezpośredniego badania przez odbyt. Następnie, lekarz przeprowadza badanie wziernikiem – anoskopem, aby zbadać hemoroidy wewnętrzne. Jest to wykonane z przezroczystego plastiku stożkowate narzędzie, które jest wprowadzane do odbytnicy, oświetlając jej wnętrze, przy użyciu środka znieczulającego i poślizgowego. Cała odbytnica, czyli rektoskopia (zwana również proktoskopią), jest oceniana po zastosowaniu nieco dłuższego tubusa.

Bardzo ważne jest wykluczenie innych przyczyn krwawienia, w tym raka jelita grubego. W tym celu u większości pacjentów przed rozpoczęciem leczenia zaleca się wykonanie kolonoskopii. Należy pamiętać, że obecność hemoroidów nie wyklucza raka jelita grubego.

Wyróżnia się 4 stopnie choroby hemoroidalnej:
I – powiększenie guzków bez ich wypadania na zewnątrz
II – guzki wypadają na zewnątrz podczas wypróżniania się, ale cofają się samoistnie
III – guzki wypadają podczas wypróżniania i muszą być odsunięte ręcznie
IV – guzki utrzymują się na zewnątrz, nie zmniejszają się i mogą ulegać zakrzepicy.

Najbardziej szczegółowe badanie jelita można przeprowadzić podczas kolonoskopii. Kolonoskopia polega na wprowadzeniu giętkiego endoskopu do kątnicy, czyli do najgłębszej części jelita grubego. Światłowód endoskopu dostarcza światło do wnętrza jelita, a obraz z kamery umieszczonej na końcu aparatu jest przesyłany elektronicznie na monitor. Sigmoidoskopia różni się od kolonoskopii mniejszym zasięgiem badania (zwykle obejmuje esicę włącznie), łatwiejszym przygotowaniem jelita do badania i zazwyczaj mniejszym dyskomfortem.

Lekarz specjalizujący się w chorobach odbytu to proktolog.

Leczenie hemoroidów zależy od nasilenia objawów oraz stopnia zaawansowania choroby. Istnieją różne metody leczenia, zarówno zachowawcze jak i zabiegowe, które mogą poprawić komfort życia pacjenta.

Leczenie zachowawcze obejmuje dietę przeciwzaparciową, leki zwiększające napięcie ścian naczyń żylnych oraz maści i czopki przeciwzapalne i ochronne.

Jeśli leczenie zachowawcze okazuje się nieskuteczne, można rozważyć metody mało inwazyjne, takie jak zakładanie gumowych opasek na hemoroidy, skleroterapię lub koagulację energią cieplną.

W przypadkach zaawansowanych stosuje się leczenie operacyjne, polegające na wycięciu guzków krwawniczych. Jest to jednak bolesne i wiąże się z większym ryzykiem powikłań.

Najlepszym sposobem zapobiegania hemoroidom jest regularne oddawanie miękkiego stolca i nie powstrzymywanie się od defekacji. Ważne jest wypracowanie nawyku regularnego wypróżniania się. Należy również dbać o higienę odbytu poprzez mycie go ciepłą wodą. Dieta bogata w błonnik i unikanie potraw sprzyjających zaparciom, takich jak czekolada i mocna herbata, także są zalecane. Umiarkowany wysiłek fizyczny oraz unikanie sytuacji prowadzących do wzmożonego ciśnienia w jamie brzusznej również mogą pomóc w zapobieganiu hemoroidom. Osobom z siedzącym trybem życia zaleca się regularne przerwy na krótkie ćwiczenia lub spacery.

Hemoroidy stanowią główny powód krwawienia z odbytu, jednak warto wykluczyć inne poważne przyczyny tego objawu.

Kolonoskopia powinna być wykonana u osób powyżej 45 roku życia oraz u pacjentów z niedoborem żelaza.

Tak. Istnieje dwukierunkowy sposób, aby zmniejszyć ryzyko krwawienia z hemoroidów. Po pierwsze, dostosowanie diety tak, aby promować regularne wypróżnienia i unikać zaparć.

Po drugie, unikanie potraw, które mogą przyczynić się do krwawienia poprzez zwiększone przepływy krwi do narządów miednicy małej, takie jak ostre przyprawy i alkohol. Wiele osób zauważa, że spożycie tych produktów może prowadzić do krwawienia z odbytu, często bardziej obfitego niż zazwyczaj.

Powszechnie występujące hemoroidy, powstałe w trakcie ciąży, zazwyczaj ustępują po porodzie albo przestają krwawić. Istotną rolę odgrywa regularna praca jelit, unikanie podnoszenia ciężarów oraz utrzymanie prawidłowej wagi, która czasami nadmiernie rośnie w trakcie ciąży.

Tak. W przypadku osób stosujących leki przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe, często zalecanych przez kardiologów, istnieje ryzyko pierwszorazowego krwawienia z odbytu. Może to być spowodowane obecnością dużych polipów lub guza jelita grubego, choć często mylnie diagnozowane jako hemoroidy. Czasami pacjenci nie zdają sobie nawet sprawy z przyjmowania popularnego leku, jak kwas acetylosalicylowy (aspiryna), który jest dostępny bez recepty i stosowany w wielu przypadkach, takich jak przeziębienie czy bóle kostno-stawowe. Z kolei leki przeciwkrzepliwe, takie jak acenokumarol czy warfaryna, są dostępne wyłącznie na receptę i powinny być przyjmowane świadomie. Zaleca się przeprowadzenie kolonoskopii w celu rozstrzygnięcia wątpliwości.

Nie wpływa to na obszar, w którym występują hemoroidy, gdyż okolica, przez którą przechodzi igła biopsyjna, jest lekko bardziej głęboko położona.

Diagnoza raka prostaty jest sprawą o dużym znaczeniu, więc minimalne ryzyko niewielkiego krwawienia związane z biopsją jest uzasadnione.