Poszerzone naczynia żylne w przełyku to efekt zaburzenia struktury wątroby, wynikającego z marskości. Ta choroba postępuje w czasie i powoduje nieprawidłowe mikrokrążenie w obrębie wątroby, co z kolei przyczynia się do powstawania nadciśnienia w naczyniach krwionośnych. W wyniku wysokiego oporu w obrębie wątroby, krew zaczyna przepływać innymi naczyniami, co prowadzi do powstania żylaków w przełyku i wpustu żołądka.

Diagnoza marskości wątroby nie zawsze jest równoznaczna z rozpoznaniem żylaków przełyku, ale im bardziej zaawansowana jest choroba wątroby, tym większe ryzyko powstania żylaków w przełyku. Dlatego ważne jest regularne wykonywanie badań kontrolnych.

Żylaki przełyku mogą być bezobjawowe, ale mogą również powodować dyskomfort podczas połykania, a nawet krwawienie, dlatego ważne jest monitorowanie ich stanu.

Krwawienie z poszerzonych naczyń w przełyku stanowi około jednej dziesiątej wszystkich krwotoków z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Istnieje duże ryzyko wystąpienia krwawienia w ciągu dwóch lat od zdiagnozowania żylaków przełyku, dlatego konieczne jest rozpoczęcie odpowiedniej terapii natychmiast po ich identyfikacji.

Ogólnie symptomy krwawienia z górnego odcinka układu pokarmowego zależą od tempa utraty krwi. W przypadku krwawienia z żylaków przełyku utrata krwi jest zazwyczaj znacząca, a pacjent wymiotuje krwią lub krwią z domieszką fusowatej treści. Może również wystąpić obecność smolistych stolców.

Potężna i szybka utrata krwi powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego, przyspieszenie akcji serca i może prowadzić do wstrząsu krwotocznego, który charakteryzuje się zaburzeniami świadomości, omdleniem, utratą przytomności, niskim ciśnieniem krwi oraz szybką akcją serca. Wstrząs krwotoczny jest poważnym zagrożeniem życia.

Długotrwała utrata krwi prowadzi do niedokrwistości, która manifestuje się bladością skóry, osłabieniem oraz pogorszeniem wydolności fizycznej.

U pacjentów z rozpoznaną marskością wątroby objawem krwawienia z układu pokarmowego może być śpiączka wątrobowa.

Objawy krwawienia z górnego odcinka układu pokarmowego zawsze należy skonsultować z lekarzem jak najszybciej.

W sytuacji wystąpienia wymiotów zawierających krew, fusowatnych (przypominających fusy od kawy), wymagane jest pilne skonsultowanie się z lekarzem. Utrata przytomności (niezależnie od przyczyny) wymaga natychmiastowego wezwania pogotowia ratunkowego.

Niedokrwistość wykryta w badaniach laboratoryjnych, a także objawy sugerujące niedokrwistość, takie jak osłabienie, zawroty głowy, bladość, wymagają wizyty u lekarza i dalszej diagnostyki.

Osoby z wykrytymi wrzodami żołądka i dwunastnicy, u których pojawią się objawy sugerujące ostry krwotok, powinny niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.

Przy udaniu się do lekarza lub szpitala, warto zabrać ze sobą dokumentację medyczną (np. aktualne wyniki badań, karty wypisowe ze szpitala, informacje o przyjmowanych lekach itd.) oraz listę przyjmowanych leków (również bez recepty, zioła). Często ułatwia to szybsze ustalenie właściwej diagnozy i podjęcie odpowiedniego leczenia.

Diagnoza krwawienia z żylaków przełyku następuje poprzez badanie endoskopowe. Podejrzenie wystąpienia krwawienia z żylaków opiera się na objawach u pacjentów z już zdiagnozowanymi żylakami przełyku.

Żylaki przełyku mogą być zidentyfikowane podczas gastroskopii lub w trakcie badania RTG przełyku z kontrastem doustnym (obecnie rzadko wykonywane).

U pacjentów z marskością wątroby konieczna jest ocena obecności żylaków przełyku.

Leczenie krwawienia z żylaków przełyku polega na wykorzystaniu metod endoskopowych, które pozwalają ocenić szybkość krwawienia oraz próbować je zatrzymać na różne sposoby. Do metod endoskopowych należy między innymi opaskowanie żylaków, ostrzykiwanie, podawanie leków obliterujących żylaki czy elektrokoagulacja. Istnieje również możliwość zatamowania krwawienia poprzez założenie specjalnych balonów, które uciskają żylaki.

Leczenie farmakologiczne polega na podawaniu leków obniżających nadciśnienie wrotne (terlipresyna, somatostatyna lub oktreotyd).

W przypadku krwawienia z żylaków przełyku konieczne jest również nawadnianie organizmu (poprzez podawanie kroplówek) oraz w przypadku dużych strat krwi, transfuzja krwi lub preparatów krwiopochodnych.

Krwawienie z naczyń żylakowatych przełyku może prowadzić do poważnych powikłań. Skuteczne zastosowanie terapii jest kluczowe dla zapobieżenia ponownemu krwawieniu.

Podstawowym podejściem jest zapewnienie ochrony pacjentowi przed ponownym krwawieniem.

Aby zapobiec krwawieniu z żylaków przełyku (zarówno pierwszorzędnemu, jak i nawrotom), stosuje się leki obniżające ciśnienie w układzie wrotnym (takie jak nieselektywne beta-blokery, na przykład karwedilol, propranolol).

W niektórych sytuacjach konieczne może być leczenie operacyjne (na przykład chirurgiczne utworzenie połączenia między żyłą wrotną a żyłą główną dolną lub przezskórne wewnątrzwątrobowe pomostowanie żylnosystemowe [TIPS] poprzez implantację stentu).

Po zakończeniu hospitalizacji ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarza dotyczących przyjmowania leków oraz regularnych kontroli.

Wysokie ciśnienie wrotnicze może spowodować żylaki przełyku, zazwyczaj związane z marskością wątroby. Istnieją również rzadsze przyczyny powstawania żylaków.

Skuteczne leczenie chorób podstawowych wątroby może opóźnić rozwój marskości i jej powikłań. U pacjentów z już zdiagnozowaną marskością ważne jest monitorowanie żylaków przełyku i w razie potrzeby podjęcie leczenia mającego na celu zapobieżenie krwawieniom.