Alergolog jest lekarzem specjalizującym się w diagnozowaniu i leczeniu schorzeń alergicznych. Alergia to nieprawidłowa reakcja organizmu na substancje, które u osób zdrowych nie powodują objawów.

Alergenami mogą być m.in. pyłki roślin, sierść zwierząt, roztocza, pleśnie, jad owadów, pokarmy, leki oraz inne substancje kontaktujące się ze skórą.

Reakcje alergiczne różnią się w zależności od rodzaju alergenu, stopnia reakcji immunologicznej oraz drogi, przez którą substancja uczulająca dostaje się do organizmu. Wyróżnia się alergeny wziewne, pokarmowe oraz kontaktowe.

Podczas wizyty alergolog przeprowadza wywiad, bada objawy, historię chorób, przyjmowane leki oraz może zlecić różne badania, np. testy skórne, badanie krwi z oznaczeniem przeciwciał IgE oraz próby prowokacyjne.

Wczesne rozpoznanie alergii pozwala uniknąć poważnych reakcji alergicznych, takich jak anafilaksja. Osoby narażone na anafilaksję powinny mieć przy sobie adrenalinę w autowstrzykiwaczu.

Po zidentyfikowaniu substancji uczulających, postawieniu diagnozy i ocenie stopnia nasilenia choroby, lekarz alergolog podejmuje decyzję dotyczącą metody leczenia. Wśród powszechnie stosowanych metod leczenia alergii i łagodzenia jej objawów są:

• unikanie kontaktu z alergenem, na przykład poprzez stosowanie odpowiedniej diety, odpowiednią pielęgnację skóry, brak zwierząt w domu
• płukanie jamy nosowej lub oczu solą fizjologiczną
• farmakoterapia, obejmująca:
• leki przeciwalergiczne - takie jak przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy w formie doustnej, wziewnej, donosowej, do spojówek, maści i kremy
• immunoterapia (odczulanie)

Immunoterapia alergenowa, zwana potocznie odczulaniem, polega na stopniowym zwiększaniu dawek alergenu w celu zmniejszenia reakcji układu immunologicznego na alergen. Szczepionki alergenowe mogą być podawane w postaci kropli pod język lub iniekcji. Proces immunoterapii jest długi i wymaga regularnych wizyt przez wiele tygodni oraz rygorystycznego przestrzegania zaleceń lekarza. Skuteczna immunoterapia prowadzi do zmniejszenia nasilenia objawów alergii oraz ustąpienia niektórych chorób, na przykład alergicznego nieżytu nosa. Kwalifikację do takiego leczenia ustala alergolog na podstawie diagnozy, objawów, przeciwwskazań oraz indywidualnej oceny stanu zdrowia pacjenta. W zależności od rodzaju alergenu, stosuje się immunoterapię przedsezonową lub całoroczną.

Do najczęściej rozpoznawanych i leczonych przez alergologa schorzeń należą między innymi alergiczny katar sienny, alergiczne zapalenie spojówek, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry, nadwrażliwość na pokarmy, alergia pokarmowa, kontaktowe zapalenie skóry, alergia na jad owadów, alergia na leki, astma.

A także obrzęk naczynioruchowy i inne schorzenia.

Objawy chorób alergicznych są różnorodne i czasami trudne do zidentyfikowania. Najczęściej pojawiają się po kontakcie z alergenem i dotyczą skóry, układu oddechowego oraz układu pokarmowego. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów, zaleca się skonsultowanie się z lekarzem pierwszego kontaktu, który pomoże ustalić konieczność wizyty u alergologa i dalsze plany leczenia. Warto też prowadzić notatki dotyczące sytuacji, w których objawy się pojawiają oraz ich cykliczność, co może ułatwić postawienie diagnozy i leczenie.

Do najczęstszych objawów chorób alergicznych należą:

• katar
• kichanie
• świąd oczu
• łzawienie, zaczerwienienie oczu, obrzęk powiek
• kaszel
• duszność, świst wdechowy
• zmiany skórne:
• wysypka
• bąble
• świąd
• suchość skóry
• nudności, wymioty, ból brzucha, biegunka

Alergologia dziecięca nie jest zdefiniowana jako specjalizacja medyczna. Oznacza to, że lekarze specjalizujący się w alergologii są kompetentni do leczenia pacjentów w każdym wieku.

Objawy alergicznych chorób u dzieci są analogiczne do tych u dorosłych. Warto jednak pamiętać, że oprócz widocznych objawów skórnych, biegunki czy katarek, mogą pojawić się także subtelne objawy bólowe, takie jak nadmierne płacze dziecka czy spadek apetytu. Wszelkie niepokojące symptomy powinny być skonsultowane z lekarzem POZ, ponieważ mogą świadczyć o konieczności leczenia albo konsultacji z alergologiem. Częste choroby alergiczne u dzieci to między innymi alergie pokarmowe, astma oskrzelowa, pokrzywka alergiczna, alergiczny wyprysk kontaktowy, atopowe zapalenie skóry (AZS), alergia na jad owadów oraz zespół alergii jamy ustnej.

Diagnostyka i leczenie chorób alergicznych u dzieci są podobne do tych u dorosłych. Niezalecane jest jednak przeprowadzanie testów skórnych u dzieci poniżej 4. roku życia z powodu ograniczonej współpracy pacjentów. U najmłodszych pacjentów częściej wykorzystuje się badania poziomu przeciwciał IgE z krwi. Metody diagnostyczne są dobierane indywidualnie przez alergologa, uwzględniając m.in. nasilenie objawów i komunikatywność pacjenta.

Wizyta u specjalisty od alergii, objęta refundacją przez NFZ, wymaga posiadania skierowania. Skierowanie może wystawić lekarz rodzinny lub inny specjalista pracujący na zasadach umowy z NFZ.

Czas oczekiwania na wizytę u alergologa jest zróżnicowany w zależności od regionu i konkretnego placówki medycznej. Średnio wynosi od kilku miesięcy do kilkunastu miesięcy w przypadku poradni dla osób dorosłych, a od kilkunastu miesięcy do nawet roku w przypadku poradni dla dzieci. Informacje o terminach i dostępności specjalistów można znaleźć na stronie internetowej NFZ.

Możliwe są również płatne konsultacje u alergologów pracujących w prywatnych gabinetach. Dostępność terminów jest duża, a oczekiwanie na wizytę zwykle nie przekracza tygodnia. Koszt konsultacji to około 180–250 zł. Dodatkowo, badania jak testy alergiczne są płatne.

Aktualnie w Polsce działa 1456 alergologów, zgodnie z danymi Naczelnej Izby Lekarskiej.