Ból w okolicach kręgosłupa oznacza występowanie bólu lub niekomfortowego uczucia, na przykład napięcia mięśni lub sztywności w plecach. Obszar ten może obejmować:

• odcinek szyjny (ból w okolicach karku),
• piersiowy lub lędźwiowy (ból krzyża, jest częsty),
• promieniować wzdłuż jednej lub obu kończyn górnych (rwa ramienna), do tułowia (nerwy międzyżebrowe) lub wzdłuż jednej lub obu kończyn dolnych (rwa udowa lub kulszowa).

Ze względu na czas trwania, możemy wyróżnić:

• ostre bóle kręgosłupa – jeśli trwają krócej niż 4 tygodnie,
• podostrą postać – jeśli trwają od 4 tygodni do 3 miesięcy,
• przewlekłe bóle kręgosłupa – jeśli trwają dłużej niż 3 miesiące.

Nawrót dotyczy sytuacji, gdy ból powraca po okresie remisji trwającej 6 miesięcy. Jest to różne od zaostrzenia bólu przewlekłego, ponieważ pacjent nie odczuwa bólu między epizodami. W przypadku zaostrzenia bólu przewlekłego, doległość jest obecna ciągle, a zmienia się jedynie jej nasilenie.

Ból nietypowy zawęża się do obszaru centralnego w okolicach karku lub pleców, na ogół na środku pleców. Nie rozprzestrzenia się na odległe części ciała ani wzdłuż nerwów (np. w przypadku rwy kulszowej). Zazwyczaj ustępuje w ciągu kilku dni, a większość pacjentów nie konsultuje się z lekarzem. Jednak u większości dochodzi do nawrotów. U 10-15% osób ból ostrego staje się przewlekły.

Czynnikami ryzyka rozwoju przewlekłego bólu są:

• wydłużający się okres absencji z powodu bólu kręgosłupa (szczególnie powyżej 4-12 tygodni),
• problemy psychospołeczne,
• obniżony nastrój/depresja,
• wystąpienie bólu kręgosłupa w przeszłości,
• silne natężenie bólu w połączeniu z dużą dysfunkcją i zakłóceniami codziennego funkcjonowania,
• brak stałego zatrudnienia/pracy,
• krótki okres stałego zatrudnienia,
• ciężka praca.

Przewlekłemu bólowi często towarzyszy znaczna niepełnosprawność fizyczna oraz ograniczenia w życiu codziennym i zawodowym.

Ból specyficzny może pojawiać się jedynie w osi podłużnej kręgosłupa, czyli na środku pleców, lub może być łączony z: bólem rzutowanym, czyli odczuwanym w innych częściach ciała, oddalonych od kręgosłupa (np. wzdłuż nerwu), deficytami neurologicznymi – paraliż kończyn górnych i/lub dolnych, zaburzeniami funkcji zwieraczy cewki moczowej i odbytu, czyli kłopotami z oddawaniem moczu i stolca, np. nietrzymaniem moczu i stolca, problemami z chodzeniem, objawami ucisku rdzenia kręgowego (mielopatia), ogólnymi objawami (np. gorączka).

Rwa mięśniowa porażenna charakteryzuje się utratą siły oraz/lub precyzji w wykonywaniu ruchów ręką, co może przejawiać się m.in. niechlujnym pismem czy trudnościami z zapinaniem guzików oraz utratą przedmiotów z ręki.

Rwa udowa porażenna objawia się niemożnością wyprostowania nogi w stawie kolanowym oraz trudnościami w wstawaniu.

Rwa kulszowa porażenna może obejmować mięśnie odpowiedzialne za prostowanie stopy.

Porażenie mięśni (zwane również rwą porażenną) może częściowo ustąpić, a nawet całkowicie, zwłaszcza gdy jest niepełne. Jednak porażenie całkowite zazwyczaj nie ustępuje nawet po operacji. Nierzadko dolegliwości bólowe mogą całkowicie ustąpić, podczas gdy porażenie pozostaje lub ustępuje jedynie częściowo. Często zdarza się, że wraz z pojawieniem się porażeń, ból ustepuje, co może sprawić, że zarówno pacjent jak i lekarz tracą czujność.

Zespół ogona konia to zespół objawów spowodowany uciskiem korzeni wielu nerwów rdzeniowych w odcinku lędźwiowym kanału kręgowego. Objawy zazwyczaj pojawiają się naglę. Osłabienie mięśni dolnych kończyn jest zazwyczaj bardziej rozległe, może prowadzić do utraty zdolności chodzenia i stania. Zaburzenia czucia mogą dotyczyć nie tylko dolnych kończyn, ale także okolic odbytu i krocza. Może wystąpić paraliż zewnętrznych zwieraczy pęcherza moczowego i odbytu, co objawia się zatrzymaniem moczu i stolca. W przypadku przepukliny dysku międzykręgowego, paraliż mięśni może być znaczny i bez interwencji chirurgicznej częściowo ustępuje.

Zmniejszenie przestrzeni w kanale rdzeniowym w okolicach szyjnych może prowadzić do upośledzenia zdolności poruszania się kończynami górnymi i dolnymi. Skutkuje to stopniowym, powolnym utratą precyzji w wykonywaniu ruchów manualnych (np. zapięcia guzików, pisania), a następnie siły i sprawności w poruszaniu się kończynami górnymi i dolnymi.

Ból w dolnej części pleców i osłabienie nóg mogą wynikać z wąskiego kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym, często występującego u osób starszych. Głównym objawem jest trudności z chodzeniem spowodowane spadkiem siły w nogach, który nasila się wraz z dłuższym dystansem, aż do całkowitej utraty kontroli i siły w nogach.

Do upośledzonej sprawności kończyn podczas chodzenia towarzyszą narastające zaburzenia czucia w nogach (parestezje – mrowienie, drętwienie, pieczenie, igłowate uczucie) oraz często dyskomfort i ciężkość w dolnej części pleców (rzadziej ból pleców). Pacjenci często opisują swoje doznania jako mrowienie, drętwienie, uczucie ociężałości w nogach, obcość w nogach, obolałe nogi. U niektórych osób chodzenie może powodować ból kulszowy.

Objawy parestezji w nogach lub ból i dyskomfort w dolnej części pleców nasilają się podczas stania w pozycji neutralnej i w leżeniu na plecach, dlatego osoby z wąskim kanałem kręgowym unikają tych pozycji. Mogą jeździć na rowerze przez długi czas, łatwiej im wchodzić po schodach (gdy tułów jest pochylony do przodu) niż z nich schodzić. Objawy zwężenia kanału kręgowego rozwijają się stopniowo i początkowo nie są zauważalne. Dolegliwości mogą pojawić się nagle, zwłaszcza gdy występuje niewielkie wypuklenie krążka międzykręgowego. Poważne zwężenie prowadzi do znacznego ograniczenia dystansu chodzenia lub całkowitej utraty zdolności poruszania się; często wymaga interwencji operacyjnej.

Zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego może wywoływać ból głównie w okolicach pośladka, czasem w dolnej części pleców, w pachwinie, a nawet w kończynie dolnej, przypominając objawy rwy kulszowej. Ma charakter długotrwały z okresami nasilenia i ustępowania, jeśli jego podłożem jest proces zwyrodnieniowy lub zapalenie stawów w przebiegu chorób układowych. W innych sytuacjach ból może ustąpić spontanicznie albo po odpowiednim leczeniu.

Ból w okolicach pleców o lokalnym charakterze może być wynikiem problemów mięśniowo-powięziowych. Jest dokładnie zlokalizowany, czasami może promieniować, lecz nie zgodnie z obszarami skórnymi. Może występować przez krótki czas, kilka godzin lub nawet przez wiele dni.

Ostry ból w okolicach kręgosłupa po niewielkim uszkodzeniu lub przeciążeniu może być spowodowany złamaniem osteoporotycznym, chociaż takie złamanie może także przebiegać bezobjawowo. Zazwyczaj jest to ból ostry, umiejscowiony w środkowej części kręgosłupa, który pojawia się zazwyczaj po nadmiernym obciążeniu kręgosłupa, na przykład po pochyleniu się lub obróceniu tułowia lub po niewielkim urazie - upadku z własnej wysokości ciała (np. po potknięciu się, poślizgnięciu i przewróceniu się). W przypadku ucisku nerwów może promieniować. Ostry ból po niedawnym złamaniu utrzymuje się do częściowego lub całkowitego zagojenia złamania, co może potrwać kilka tygodni.

Złamania osteoporotyczne najczęściej występują w odcinkach piersiowym i lędźwiowym kręgosłupa. Ból z odcinka piersiowego może promieniować wokół klatki piersiowej lub jamy brzusznej, natomiast ból z odcinka lędźwiowego może rozpraszać się w kierunku pośladków, pachwin lub wzdłuż kończyn dolnych.

Ból związany z nowotworem często jest umiejscowiony w okolicach pleców, wzdłuż kręgosłupa. Jest to typowo stały ból, który nasila się podczas ruchu, ale nie ustępuje w spoczynku. Szczególnie charakterystyczne jest występowanie bólu w nocy i stopniowe zwiększanie się jego intensywności. W przypadku ucisku nerwów możemy doświadczyć bólu neuropatycznego, a przy znacznym ucisku może wystąpić niedowład lub porażenie kończyn. Objawy bólowe oraz neurologiczne mogą stopniowo narastać lub pojawić się gwałtownie w wyniku nagłego złamania kręgu spowodowanego nowotworem.

Ból pleców towarzyszący gorączce może być spowodowany zapaleniem kręgosłupa. Jest ciągły i nieco łagodzi się w spoczynku. Lokalizuje się w osi długiej kręgosłupa, na środku pleców, chyba że dochodzi do ucisku nerwów rdzeniowych lub rdzenia kręgowego przez stan zapalny.

Najpierw lekarz przeprowadzi wywiad oraz dokona badania pacjenta. Ze względu na to, że większość bólów pleców to ból nieswoisty, czyli niezwiązany z konkretnymi patologiami i niemający innych następstw zdrowotnych, lekarz będzie chciał ustalić, czy istnieją wskazania do poszerzenia diagnostyki. Z reguły nie jest to konieczne. Ból pleców, choć uciążliwy, zwykle nie ma związku z żadną potencjalnie niebezpieczną przyczyną.

Jednakże istnieją sytuacje, w których lekarz zleci dodatkowe badania diagnostyczne. Objawy lub sytuacje, które mogą wskazywać na istnienie potencjalnej przyczyny bólu pleców i konieczności leczenia, nazywane są "czerwonymi flagami". Do objawów takich należą między innymi:-osłabienie mięśni-niedowłady-brak czucia lub osłabienie czucia-zaburzenia czynności zwieraczy (np. zatrzymanie moczu)-stan po urazie (np. upadek)-choroba nowotworowa w przeszłości lub obecnie-ból nocny-ból nasilający się w pozycji stojącej i nieustępujący w pozycji leżącej-niezamierzona utrata masy ciała-złe ogólne samopoczucie-gorączka-przyjmowanie narkotyków dożylnie-niedobór odporności.

Obecność czerwonych flag może wskazywać na specyficzny ból kręgosłupa i konieczność dalszej diagnostyki. W takim przypadku lekarz skieruje pacjenta na badanie obrazowe – RTG, rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową kręgosłupa. Jeśli istnieje podejrzenie przyczyny zapalnej, infekcyjnej lub nowotworowej, lekarz zleci badanie krwi – oznaczenie stężenia białka C-reaktywnego (CRP) w surowicy lub odczynu Biernackiego (Ob).

Jeśli nie ma alarmujących objawów wskazujących na potencjalnie poważną przyczynę bólu pleców, lekarz zazwyczaj zdiagnozuje nieswoisty ból kręgosłupa i zaleci leczenie zachowawcze.

Instruktaż obejmuje zwykle edukację na temat bólu pleców, polegającą na wyjaśnieniu pacjentowi, że większość przypadków bólu kręgosłupa nie jest spowodowana poważną chorobą, a zmiany widoczne w badaniach obrazowych są wynikiem naturalnego procesu starzenia się kręgosłupa, a nie choroby. Lekarz ostrzeże również, że nawroty bólu mogą się zdarzyć.

Jeśli konieczna jest rejestracja, należy zastosować się do poniższych zaleceń dotyczących aktywności fizycznej. Są to ćwiczenia wzmacniające siłę i wytrzymałość mięśni przykręgosłupowych, rozciągające mięśnie i poprawiające giętkość kręgosłupa oraz ćwiczenia równowagi i postawy ciała, szczególnie dla osób starszych podatnych na upadki. Regularna aktywność fizyczna może zmniejszyć ryzyko przekształcenia bólu w postać przewlekłą.

Inne metody fizjoterapii, takie jak ciepłe okłady, terapia manualna i akupunktura, mogą być skuteczne. Natomiast w przypadku bólu ostrego, lekarz może zalecić stosowanie krótkoterminowej farmakoterapii. Leczenie farmakologiczne obejmuje stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub innych leków przeciwbólowych. W przypadku bólu przewlekłego, terapia farmakologiczna jest mniej istotna, a większe znaczenie ma leczenie niefarmakologiczne, takie jak utrzymywanie odpowiedniej postawy ciała i regularna aktywność fizyczna.