Ból w stawach to uczucie bólu w obszarze stawów, wynikające z problemów w samym stawie, strukturach otaczających (takich jak więzadła, ścięgna czy kaletki maziowe) lub czasami z innych przyczyn. Jest to częste schorzenie, które często ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni, co zazwyczaj nie jest powodem do niepokoju. Warto jednak pamiętać, że może to być objaw różnych chorób, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów lub toczeń rumieniowaty układowy. Dlatego, jeśli ból w stawach nie ustępuje w ciągu kilku dni lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy (takie jak obrzęk stawu, gorączka, sztywność poranna stawów itp.), warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.

Warto skonsultować się z lekarzem, jeśli:

• do bólu stawów dołączają obrzęk, zaczerwienienie lub ocieplenie stawu oraz ograniczenie jego ruchomości
• rano masz trudności z poruszaniem się przez ponad godzinę
• obserwujesz objawy ogólne, takie jak zmęczenie, gorączka, ból mięśni, utrata apetytu czy zmniejszenie masy ciała
• ból stawów nasila się w nocy i przeszkadza w spaniu
• pojawią się inne niepokojące symptomy.

Leczenie bólu stawów zależy od jego źródła. Poniższe sposoby mogą pomóc w złagodzeniu dolegliwości stawowych.

Odciążenie stawów. W przypadku silnego bólu stawu ważne jest ograniczenie jego nadmiernej aktywności, aby uniknąć dalszych urazów. Po ustąpieniu intensywnych bólów warto wykonywać ćwiczenia wzmacniające staw oraz poprawiające jego ruchomość (najlepiej pod nadzorem fizjoterapeuty).

Lodowe kompresy (dostępne w aptekach w postaci specjalnych żeli wielokrotnego użytku) mogą zmniejszyć objawy zapalenia stawów. Należy je stosować 2–3 razy dziennie przez 15 minut, zachowując ostrożność, aby nie doprowadzić do odmrożenia skóry.

Leki przeciwbólowe (np. paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne stosowane doustnie lub miejscowo) – można je stosować samodzielnie przez kilka dni, nie przekraczając zalecanych dawek. Jeśli ból nie ustępuje pomimo ich zażycia, warto skonsultować się z lekarzem.

Lekarz decyduje o konieczności wykonania określonych badań, opierając się na informacjach zebranych od pacjenta i objawach stwierdzonych podczas badania stawów. W diagnostyce chorób reumatologicznych stosuje się różnorodne testy laboratoryjne, takie jak odczyn biernackiego (OB), CRP i morfologię. Dodatkowo, wykonywane są badania obrazowe, takie jak rentgenografia lub ultrasonografia stawów. W niektórych sytuacjach niezbędne może być również przeprowadzenie innych testów, na przykład punkcji stawu w celu pobrania płynu stawowego do analizy, tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.

Aby skutecznie radzić sobie z bólem stawów, konieczne jest ustalenie jego przyczyny. Metody leczenia różnych schorzeń reumatologicznych zostały omówione w opisach poszczególnych chorób.

Ból stawów, który pojawia się stopniowo w różnych miejscach, może być początkiem zapalnej choroby stawów, jak reumatoidalne zapalenie stawów lub łuszczycowe zapalenie stawów, albo efektem zwyrodnieniowych zmian w narządach ruchu (szczególnie u osób starszych, u których objawy nasilają się przy zmieniającej się pogodzie). Jednakże może być również objawem różnych schorzeń, dlatego potrzebuje konsultacji lekarskiej i diagnostyki różnicowej. Coraz częściej rozpoznaną przyczyną bólu stawów migrującego jest zespół fibromialgii, który może występować samodzielnie lub towarzyszyć przewlekłym chorobom narządu ruchu, a także wtórnie po przebytej boreliozie.

Badania wykazują, że stres ma znaczący wpływ zarówno jako czynnik predysponujący do chorób zapalnych narządu ruchu (przewlekły stres wpływa na układ immunologiczny), jak i zwiększa subiektywne doznania bólu. Dlatego istotnym elementem terapii chorób narządu ruchu, oprócz odpowiedniej farmakoterapii, jest redukcja stresu, regularna aktywność fizyczna i utrzymanie prawidłowej masy ciała.

Podczas trwania boreliozy może wystąpić wczesne zaangażowanie stawów, pojawiające się zazwyczaj po 3–6 miesiącach od ugryzienia przez kleszcza. Charakterystyczne jest doświadczanie bólu jednego lub kilku stawów, często w okolicach miejsca ukąszenia/rumienia wędrującego – dlatego najczęściej dotknięte są stawy kolanowe lub skokowe. Mogą również wystąpić przypadki zapalenia stawów, nawet z dużą ilością płynu stawowego, co wymaga nakłucia stawu i odprowadzenia płynu. W dalszym etapie borelioza może objawiać się napadowymi bólami stawów trwającymi od kilku tygodni do kilku miesięcy, po których następują okresy poprawy. Bólom stawów mogą towarzyszyć przewlekłe zmęczenie, ból oraz osłabienie siły mięśni. Warto pamiętać, że nawet po skutecznym leczeniu boreliozy może rozwinąć się zespół fibromialgii, którego charakterystycznym objawem jest migracyjny ból narządu ruchu – w terapii tego schorzenia nie stosuje się antybiotyków, a jedynie leki wpływające na przewodzenie bólu.